Sokak sanatı dünyası, Banksy ve Shepard Fairey gibi ünlü sanatçıların, orta bilgiyi ana akımın bilinç düzeyine yükseltmesiyle, son birkaç yıldır büyük bir değişime uğradı. Bir zamanlar “Vandalizm” olarak nitelendirilen sokak sanatları, artık dünyanın dört bir yanındaki büyük metropollerde ortaya çıkan popüler bir halk sanatı haline geldi. Özellikle bazı şehirlerde son derece ön planda olan sokak sanatları, şehir sakinleri tarafından da olumlu karşılanıyor. Hazır Mural İstanbul Festivali de başlamışken dünya genelinde sokak sanatının en yaygın olduğu şehirleri sizin için derledik.
Los Angeles
Los Angeles’taki sokak sanatının 1970'lerden kalma bir geçmişi var. Şehrin sokak sanatlarının tarihi, 90’lı yıllardaki siyasi ayaklanmalar sırasında şehirdeki yanlış politikalara tepki olarak, çağdaş sokak sanatçıları Kent Twitchell ve Willie Herrón’un yaptığı sokak sanatları ile başladı. Halk üzerinde büyük etki yaratan sokak sanatlarına 2003’te yasak getirildi. 10 yıllık sanat yasağının ardından 2013'ün ekim ayında yasağın sona ermesi ile Los Angeles, sokak sanatının Rönesansının bir parçası haline geldi.
Buenos Aires
Arjantin’in sokak sanatına ev sahipliği yapan Buenos Aires’te , 70'li ve 80'li yıllardaki diktatörlük yıllarında başlayan sokak sanatları, halkın yönetime karşı tepkisini yansıtan toplumsal bir yorum olarak bölgenin tarihine derin bir kök salmış durumda. Ülkedeki siyasi düzensizliklere karşında gelişiminde ivme kazanan sokak sanatları, ülkenin başkenti olan Buenos Aires’te günümüzde dahi önemini korumaya devam ediyor. Kentin son derece stil sahibi olan Paris tarzı mimarisi, büyük duvarların boyanmasını zorlaştırıyor. Bu yüzden sokak sanatının büyük bir kısmı San Telmo ve benzeri sokak seviyesindeki mahallelerde yoğunlaşıyor.
Hong Kong
Bu listedeki diğer şehirlerden farklı olarak, Hong Kong’daki sokak sanatı daha önce benzeri görülmemiş bir popülariteye sahip. 2014 yılında Özel İdare Bölgesi’nin demokrasiyi savunan ‘Demokrasi Şemsiyesi Hareketi’ ile siyasi çatışmalara girdiği dönemde çatışmaların demokrasi lehine sonuçlanmasında sokak sanatlarının büyük katkısı oldu. Bununla birlikte Hong Kong’un sokak sanatına şehir mimarisi açısından da çok uygun olduğu görüldü. Bunun üzerinde sadece sokak sanatı için şehre gelen çok sayıda sokak sanatçısı oldu. Günümüzde dahi bu sanat çalışmaları Hong Kong bölgesinde yaşayanlar için oldukça önemli.
Melbourne
Melbourne şehrindeki sokak sanatı hareketi 2000'li yılların başında çok az sayıda çalışma ile gelişmeye devam etti. Bu dönemde bölgede kaykay modası hâkimdi. Bu furyanın getirisi ile şehrin çeşitli yerlerinde daha çok grafiti ve sticker çalışmaları hâkimdi. Ancak hem kentin coğrafyası hem de halkın grafiti ve sticker çalışmalarını ‘Vandalizm’ olarak görmesi, sanatı daha çok sokak sanatına çevirdi ve sanatçılar siyasi ve günlük konuları çalışmalarında işlemeye başladı. Bu değişimin ardından hızla gelişen sokak sanatları Melbourne şehrinin vazgeçilmezi haline geldi.
Lizbon
Sade bir çekiciliğe sahip olan Lizbon’un eşsiz bir atmosferi var. Eski bir şehir olmasının getiriş olan kültür ve tarih, şehrin görüntüsüne çok ayrı bir hava katıyor. Bir zamanlar, hızla gelişen olan bir küresel imparatorluğun başkenti olan şehir, 20. yüzyılın yarısında muhafazakar bir diktatörlüğün altında bir hayli bastırıldı. Diktatörlüğün baskıları ortadan kalktık sonra son yirmi yılda kendini yeniden canlandırmaya başlayan Lizbon, şu anda Avrupa'nın en şık ve çekici şehirlerinden biri olarak görülüyor. Yüklü bir tarihe ve baskı görmüş zihinlere sahip bu şehir tepkisini sokak sanatları ile göstererek bu alanda vazgeçilmez bir ikon haline geliyor.
Rabat
Fas'ın büyük şehirlerinden özellikle Rabat’ta , sokaklar antik dönemlerden kalma karmaşık desenli seramik çalışmaları, titizlikle üretilen oyma tahta parçaları ve camileri süsleyen eşsiz hat sanatları ile dolu. Fas hükümeti hem tarihi yerleri koruma hem de çağdaş sanata sokak sanatını dâhil etme üzerine yoğun bir yatırım yapıyor. Rabat'ın Muhammed ve Çağdaş Sanatlar Müzesi açıldıktan sonra kent, 2015 ve 2016 yıllarında Jidar Sokak Sanat Festivali’ne ev sahipliği yaptı. Bu festival bir dönüm noktası oldu ve yerli yeteneklerin yanı sıra dünyanın her yerinden sanatçıların Rabat’ı ziyaret etmesini ve bazılarının Rabat’ta yaşama başlamasını sağladı. Bu sanatçılara kentin etrafında büyük duvarlar boyama fırsatı verildi. Boyanan parçalar ile büyüleyici bir şekilde kültürel zenginlik oluştu.
San Juan
Santurce Es Ley Sokak Sanatı Festivali, 2010 yılında piyasaya çıktığında San Juan'ın ihmal edilen Santurce semtini büyük bir sanat destinasyonuna dönüştürmeye yardımcı olan bir kıvılcım yaktı. Bu bölgede görülen birçok sokak sanatı çok derin anlamlar taşıyor. Ülkenin siyasi sorunları nedeniyle önemli bir statüye sahip olan sokak sanatları, günümüz San Juan şehrinin rengarenk kültürünün bir simgesi haline gelmiş durumda.
Bogota
Kolombiya tarihinin günümüzde dahi devam eden politik dalgalanmaları, Bogota'nın siyasi açıdan fikir sahibi olan sokak sanatlarının ve yakın zamanda yaşanmış vahim bir olayın hangi kaynaktan etkilendiğini gösteriyor. 2011 yılında genç bir sanatçının polis tarafından vurulması üzerine şehir çapında geniş bir protesto baş gösterdi. Yönetimin de biraz müsamaha göstermesi ile sona eren protestoların ardından bölge halkı tepkisini sokak sanatları ile göstermeye devam etti. Ayrıntılı duvar resimlerinin serpilmesine olanak tanıyan bu vahim olay, şehrin rengârenk sanat eserlerine bürünmesine vesile oldu.
Williamsburg
Turizmin merkezlerinden biri olduğu söylenen Williamsburg’ta, turistlerin en çok ilgisini çeken noktaların başında sokak sanatları bulunuyor. Şehrin derin kültürünü yansıtan bu çalışmalar aynı zamanda günlük olaylara da eleştirel bir bakış açısı sunuyor. Aynı konulardaki fikir farklılıklarını ve birbirinden değişik bakış açılarını ortaya koyan bu çalışmalar, aynı zamanda çok sesliliğin önemini de açıkça ortaya seriyor. Bölge halkının da son derece olumlu karşıladığı bu sanatsal çalışmalar Williamsburg’un vazgeçilmezleri arasında yer alıyor.
Kahire
2011'deki Mısır devrimi, Kahire’de daha önce hiç görülmeyen bir şekilde siyasetten etkilenmiş sokak sanatına olan ilginin patlamasına yol açtı. Şablonlar genellikle düşen aktivistlerin portreleri ve otoriter figürlerin karikatürlerinden oluşuyor. Tahrir Meydanı çevresinde, özellikle Kahire'deki Amerikan Üniversitesi’nin (AUC) duvarları ve eylemcilerin kullandığı Mohammed Mahmoud caddesindeki yüzeyler tamamen sokak sanatları ile doldurulmuş durumda.
Bangkok
Bangkok ziyaretçilerine sokak sanatını olağandışı bir açıdan görme olanağı sunuyor. Geçen yıl düzenlenen Bukruk Kent Sanatları Festivali sırasında sokak sanatçıları tarafından yaratılan duvarlar olağanüstü bir görüntü oluşturuyor. Tha Thien Köprüsü'nden Kral Taksin Köprüsü'ne olan Chao Phraya Express feribotunda giderken bu duvarlar tüm cazibesi ile yolcuların gözleri önüne seriliyor. Kent sakinlerine sanatsal bir ilham kaynağı sağlayan sokak sanatları, halk tarafından da destekleniyor ve her geçen gün daha çok ilgi gösteriliyor.
Stavanger
Her yıl Stavanger şehri sakinleri, evlerinin ve işyerlerinin duvarlarını Stavanger'da düzenlenen NuArt Sokak Sanatları Festivali’ne katılan sanatçılarla çalışma alanı olarak sunuyor. Sanatçıların ne üreteceğini konusunda kimse bir şey bilmiyor. Sanata ve sanatçıya olan saygıdan ötürü çalışmalara kendilerine ait duvarları sunan şehir sakinleri, sanat eserlerinin en az bir yıl yerinde kalmasını kabul ediyor. Her festival sonrası farklı bir renk cümbüşüne sahip olan şehri, mutlaka görmeniz gereken yerler arasında sayabilirsiniz.
Berlin
Berlin , sokak sanatı ile eşanlamlı sayılabilecek şehirlerden biridir. Dünyanın dört bir yanından gelen sanatçılar tarafından üretilen 105 duvar resmi ile kaplı olan Berlin Duvarı'nın 1,3 kilometrelik bölümü olan Doğu Yakası Galerisi sanat camiasının gözünde ayrı bir yere sahip. Bu bölgede 1990 yılında duvar boyunun düşürülmesinden bir yıl sonra boyalı olan bazı alanlar restore edildi. Yakın geçmişte ciddi savaşlara ev sahipliği yapan Berlin, hem derin kültürü hem de savaş geçmişi ile inanılmaz bir ilhama sahip. Bölgede yetişen ve bu dolu geçmişten etkilen sokak sanatçıları bu sebeple inanılmaz sanat çalışmaları ortaya çıkarıyor.
Bristol
Dünyanın her yerinde bulunan birbirinden farklı sokak sanatları festivallerinin arasında Avrupa'nın en büyüğü Upfest’tir. Her yaz, dünya çapında en ünlü sokak sanatçılarından biri olan Banksy'nin evinde, Bristol'de gerçekleştirilen bu festival, yaklaşık 300 sokak sanatçısını ağırlıyor. Duruma göre bu sanatçıların bazıları eserlerini taşınabilir yüzeylere yaparken bazıları ise beton duvarlar üzerinde çalışarak eserlerinin bir sonraki seneye kadar bölgeyi renklendirmesini sağlıyor.
Valparaiso
Şili’nin Valparaiso şehrinde sokak sanatı, 60'lı yılların sonlarında ve 70'lerin başında herkesin sanatın günlük hayatta mevcut olması gerektiği yönündeki bir bildiri olarak duvar resimleri çizdiği zaman başladı. Birçok eser, Auguste Pinochet diktatörlüğü zamanında çıkarıldı. Ancak günümüzde kent, yeni çalışmalar ile rengârenk bir görünüm aldı.
