İnsanlık tarihi boyunca sık sık görülen tsunamiler şimdiye kadar dünyadaki tüm okyanuslara uğradı. Bu doğal afetin yüzde 80'i ise Pasifik Okyanusu'nda görüldü. Japonca’da liman dalgası anlamına gelen tsunami, en en basit şekilde tanımlamak gerekirse deprem ya da volkanik patlamalar sonucu oluşan devasa dalgalar serisidir. Bu dalgalar kıyıya ulaştığında 100 metre uzunluğuna ulaşabilirler. Bu sebeple de karaya vurduklarında büyük felaketler oluştururlar. Tarihin en yıkıcı 10 tsunami felaketini derledik.
Sumatra, Endonezya - 26 Aralık 2004
Sumatra'da 2004 yılında gerçekleşen tsunami, tarihin belki de en yıkıcı tsunamisi oldu. Tsunamiye neden olan 9.1 büyüklüğündeki depremin Hint Okyanusu’nun 30 km derinliğinde meydana geldiği tahmin ediliyor. 50 metre uzunluğa ulaşan dalgalar Sumatra, Meubolah yakınlarında 5 kilometre kadar içeriye ulaştı. 23.000 atom bombası enerjisine sahip olan bu tsunamide yaklaşık 230 bin insanın öldüğü bildirildi ve 10 milyar dolar zarar tazminatı atfedildi.
Kuzey Pasifik Kıyısı, Japonya - 11 Mart 2011
Saatte 800 kilometre yol kat eden bu yıkıcısı tsunami, 10 metre yüksekliğindeki dalgaları ile birlikte doğu kıyıları yerle bir edip 18.000'den fazla kişinin canını aldı. 24,4 kilometre derinliklerine ulaşan 9 büyüklüğündeki bir deprem sonucu oluşan tsunami kaydedilen en büyük dördüncü büyük deprem. 452.000 kişinin sığınma evlerine taşınmak zorunda kaldığı tsunami Fukushima Daiichi Nükleer Enerji Santrali’nden radyoaktif buhar sızmasına sebep oldu. Bu da 235 milyar dolar zarara yol açan bir felakete dönüştü.
Lizbon, Portekiz - 1 Kasım 1755
Tüm Azizler Günü sabahı meydana gelen 8.5 büyüklüğündeki deprem, bazı bölgelerde 30 metre yüksekliğine kadar ulaştı. Üç büyük dalga oluşturan tsunami Portekiz'in güney sahili boyunca etkisini gösterdi; yanı sıra Güney İspanya'da çeşitli kasabalara da çaptı. Deprem ve ardından gelen tsunami Portekiz, Fas ve İspanya'da 60 bin kişiyi öldürdü. Deprem, Afrika ve Grönland'de, Finlandiya ve Karayipler'de hissedildi.
Krakatau, Endonezya - 27 Ağustos 1883
Krakatau Kaldera Yanardağı’nın patlaması ile tetiklenen tsunami 37 metreye kadar yükselen çoklu dalgalar şeklinde kendini gösterdi. Çeşitli patlamalarla yayılan dalgalar Anjer ve Merak kasabalarını yıktı.Felakette 40.000 kişi yaşamını kaybetti. 26-27 Ağustos tarihleri arasında art arda bir dizi büyük patlama yaşanan dağda oluşan sesler modern tarihte bugüne kadar duyulan ve ada zincirinden 3.000 mil yayılan en gür sesler olarak kabul ediliyor.
Enshunada Denizi, Japonya - 20 Eylül 1498
En az 8.3 büyüklüğünde olduğu tahmin edilen deprem, Kii, Mikawa, Surugu, Izu ve Sagami kıyılarında meydana geldi. Felaket esnasında evlerin bölgede sürüklendiği ve toplamda 31 bin kişinin öldüğü söyleniyor.
Nankaido, Japonya - 28 Ekim 1707
8.4 büyüklüğündeki depremin oluşturduğu 25 metre yükseklikteki deniz dalgaları Kyushyu, Shikoku ve Honshin'in Pasifik kıyılarına vurdu. Bir düzine geniş dalganın saat 15 ile 16 arasında yayıldığı ve bazılarının Kochi'de birkaç kilometre içeriye uzandığı söyleniyor. Felaketten etkilenen şehirler arasında Osaka da vardı. Etkilenen bölgelerde toplamda 30.000 bina zarar gördü ve yaklaşık aynı sayıda kişi öldü.
Sanriku, Japonya - 15 Haziran 1896
Şimdiye kadar Japonya'daki en yıkıcı depremlerden biri olan 8.5 şiddetindeki Sanriku depreminin ardından oluşan tsunami, Japonya kıyılarında meydana geldi. Shirahama'da meydana gelen tsunami, 38,2 metre yüksekliğe ulaştı ve 11.000'den fazla eve zarar verdi. Bu felakette 27.000 kişi öldü. Tsunaminin Çin'in doğu kıyısına çarpıp yaklaşık 4000 kişiyi öldürdüğünü ve yerel mahsullere büyük zarar verdiğini gösteren raporlar da bulunuyor.
Kuzey Şili - 13 Ağustos 1868
Bu tsunami olayının şili sınırlarında olan Arica kıyılarında 8.5 büyüklüğünde olduğu tahmin edilen iki önemli depremden kaynaklandığı söyleniyor. Depremin ardından oluşan dalgalar, Pasifik Jantı'nın tamamını etkiledi. 21 metre yüksekliğine sahip dalgaların meydana getirdiği tsunaminin iki-üç gün arasında sürdüğü bildirildi. Peru-Şili sahilinde meydana gelen tsunami ve depremlerden toplam 25.000 ölüm ve tahmini 300 milyon dolar hasar meydana geldi.
Güney Şili - 22 Mayıs 1960
Muhtemelen tarihte kaydedilen en büyük deprem 22 Mayıs 1960'da Şili sahilinde meydana geldi. Deprem, Richter ölçeğine göre 9.5 kaydedildi ve meydana gelmesinden sadece 15 dakika sonra Şili kıyısına 80 dalga vurdu. Dalgalar, depremden 15 saat sonra Hilo, Hawaii'ye ve 22 saat sonra Japonya'ya kadar uzanıyordu. Tsunami ayrıca Filipinler, Doğu Yeni Zelanda, Güneydoğu Asya ve Aleut Adaları'nı da etkiledi. 6000 kişinin ölümüne neden olmuş olan tsunaminin yarattığı zarar miktarı 400-800 milyon dolar arasında…
Ryuku Adaları, Japonya - 24 Nisan 1771
Japonya'nın Ryukyu Adaları'nda meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki depremin bölgede yer alan çok sayıdaki adaya zarar veren bir tsunamiye neden olduğuna inanılıyor. Ancak en ciddi zarar, Ishigaki ve Miyako Adaları’nda meydana geldi. Genel olarak Ishigaki Adası'na çarpan dalgaların 85,4 metre yüksekliğinde olduğu söyleniyor ama doğrusunun 11 ila 15 metre yüksekliğinde olduğu tahmin ediliyor. Tsunami, toplam 3.137 evin tahribine ve nüfusun üçte birine, yani 12.000 kişinin ölümüne sebep oldu. Olay nedeniyle bir bütün adacığın kaybolduğuna dair bir iddiada bulunuldu; ancak bu hiçbir zaman doğrulanmadı.
