Meraklıları İçin: En Garip Yılbaşı Ritüelleri

2022'den ağzı yanan herkesin dilinde ortak bir dilek var: “2023 hepimiz için çok daha iyi bir sene olsun.” Yeni bir yıl herkes için yeni umutları, beklentileri, hayalleri ve yepyeni kararları ifade ediyor. Yapılacaklar listesi, asla yapılmayacaklar listesi, dilek listesi derken en heyecanlımızdan en umursamaz görünenimize kadar hepimiz 31 Aralık gecesi için heyecanlanıyoruz. 

2023

Evde olmamız gereken bu yılbaşı için kimimiz yılbaşı ağacı süslüyor, kimimiz portakal-televizyon-tombala ritüelini sürdürmeyi planlıyor, kimimiz de kutu oyunları satın alıyor. Yeni yıla her nerede ve kiminle girersek girelim, tüm dileklerinizin gerçekleştiği, bol kahkahalı, umut dolu bir yıl geçirmenizi dileriz.

Peki, dünya yılbaşını nasıl geçiriyor hiç merak ettiniz mi? Belki birçoğundan habersiziz ama her kültürün kendine has yılbaşı ritüelleri mevcut ve kimileri gerçekten de oldukça ilginç.

Çin

Dünyanın en kalabalık ülkesi Çin, bir hayli ilginç kültürüyle ve geleneksel yapısıyla her zaman merak konusu olmuştur. Hal böyle olunca Çinlilerin yeni yıl geleneklerinin de enteresan olması sürpriz değil. Çinliler yeni yılı karşılamaya hazırlanırlarken yaşam alanlarını bir güzel temizliyorlar ve boyuyorlar; böylelikle geçmiş bir senenin bıraktığı tüm kötü izlerin ve kalıntıların da uçup gideceğine inanıyorlar. Hem kötü şansın temizlenmesi hem de yeni yılın güzelliklerle gelmesi için de evlerini rengarenk çiçeklerle donatmayı ihmal etmiyorlar.

Japonya

Tıpkı Çin’de olduğu gibi, Japonya’da da yeni yıl geleneklerinin en yaygın olanları geçmiş seneye ait kötü ruhları kovmak üzere yapılan ritüellerden oluşuyor. 31 Aralık yaklaşmaya başladığı an işyerlerinde ve evlerde hummalı bir temizlik çalışması başlar, atılacaklar atılır, dağınıklıklar toplanır. Bütün işler bittikten sonra kapının önüne pirinç sapından yapılmış bir ip asılır; Japonlar bu kutsal ipin evlerini kötü ruhlardan koruyacağına inanırlar.

 

Yeni yıla Japonya’da giriyorsanız bir gece öncesinden arka arkaya çalan tapınak zil sesleriyle şaşırabilirsiniz. Fakat bunun ciddi bir anlamı var, Japonya’da yılbaşı arifesinde yeni yıl tanrısı Toshigami’nin yeryüzüne indiğine inanıyorlar bu yüzden Budist tapınaklarının zilleri 108 defa çalınıyor. 

Yunanistan

 

Soğan asmak-kapıya nar koymak Yunanistan’da yeni yıl arifesinde kapıya soğan ya da ‘’kremmida’’ asmak (girilecek olan yıla atıfta bulunularak) yeniden doğuş olarak algılanıyor ve oldukça yaygın bir inanç. Soğanlar asıldıktan sonraki sabah ebeveynler tarafından çocukları uyandırmada kullanılıyor, bu işlem asılan bitkinin çocuklara hafif darbelerle vurulmasıyla oluyor ve kiliseye gitmeden önce yapılması gerekiyor. Bunun yanında yeni yıl gününde evin girişine nar koymak bir diğer gelenek. Bu hareketin ise refah ve bolluk getireceğine inanıyorlar. 

Filipinler

Eğer yeni yıldan dilekleriniz sadece ve sadece maddiyat üzerine kuruluysa, Filipinlilerin yolunu izlemenizde fayda var. Çünkü Filipinliler, madeni parayı andırdığı gerekçesiyle yılbaşı sofralarında sadece yuvarlak yiyecekler bulunduruyorlar.

Avustralya

Yeni yılı bizden farklı olarak oldukça sıcak bir havada karşılayan Avustralya’da, yılbaşı partileri de elbette sahillerde yapılıyor. Gece saat 00.00’ı gösterdiğinde birçok Noel Baba kıyafetli insanın denize doğru koştuğunu görmek hayli ilginç bir manzara olsa gerek.

Belçika

 

Arife gününde yazılan çocuk mektupları Belçika’da görülen bu gelenekte çocuklar yeniyıldan önceki gece ebeveynlerine ya da büyükanne-büyükbabalarına mektup yazıyorlar. Bu ritüel oldukça önemli, dekorasyon dahi kağıt, zarf dekorları, melek ve çocuk figürlerinden oluşuyor.

Danimarka

Eğer sokakta gezerken, evlerin dış kapılarının önünde tabak çanak kırıkları görürseniz muhtemelen bir yılbaşı öncesi Danimarka’dasınız. Danimarkalılar kullanmadıkları tabakları kırıp, kırıkları kapının önüne çıkarırlarsa yeni yılın kendilerine uğur getireceğine inanıyorlar. Aynı zamanda yeni yılı sandalyeden atlayıp yanındakileri öperek karşılayan Danimarkalılar, en ilginç yılbaşı kutlama gelenekleri listesi yapılsa bizce zirveyi zorlayacaktır.

 

Danimarka’ya baktığımızda Kransekage adında koni şeklinde geleneksel bir kek görüyoruz. Hatta dekorasyonlarına bakıldığında da kek figürleri görülüyor. Evet gelenek bu kek, yemelisiniz. Bir diğer adetleri ise 1 Ocak tarihinde arkadaşlarının kapılarına tabak atmaları. Tabii bunu herkese yapmamanız önemli. 

İrlanda

Holywood filmlerinden aşina olduğumuz bir sahne; esas kız ve esas, oğlan birdenbire giriş kapısının hemen üzerine asılmış olan ökseotunun altında durduklarını fark ederler ve bilirler ki her kim ökseotunun altında durursa, karşısındakini öpmek zorundadır. Bu geleneği bilsek bile, bu geleneğin dünyaya İrlanda’dan yayıldığından pek haberdar değilizdir. İrlandalı bekar kadınlar, yeni yılın kendilerine bekledikleri eş adayını getirmesi için evin muhtelif yerlerine ökseotları asmaktadırlar.

İrlanda’nın bir de şöyle bir batıl inancı var eğer ayın 31’den sonra evinize ilk giren kişi uzun, esmer, yakışıklıca bir adamsa bu iyiye işaret fakat kızıl, kırmızı saçlı bir kadınsa ilk ziyaretçiniz o zaman yıl boyunca belalar sizinle olacaktır. 

Macaristan

Macarlar yılbaşı gecesi için mükellef sofralar hazırlarlarken, tavuk etine bu sofralarda asla yer vermezler. Bunun sebebi tavuk eti yenmesinin kötü şans getireceğine inanmalarıdır.

Estonya

 

Birkaç adam gücünde olmak isterseniz eğer Estonya’da yaygın olan bir inanış var; eğer yeni yıl arifesinde 9, 10, 11 hatta 12 öğün yemek yerseniz, gelecek yıl yediğiniz öğün sayısı kadar güce sahip olursunuz. Tabii burada küçük bir nüans var, tabanızı silip süpürmemelisiniz, bir kısım yemek geride kalmalı yoksa evi ziyaret eden ruhlar ve atalarınız memnun kalmazlar.

Rusya

Slav mitolojisindeki “Ded Moroz”, yani “Donmuş Büyükbaba” Rusya’nın Noel Baba’sıdır. Yılbaşı gecesi tüm çocuklara hediye getireceğine inanılan Ded Moroz’un kostümleri birçok evde camları ve Noel ağaçlarını süslemektedir. Geleneksel yılbaşı yemeğinden sonra Ruslar dileklerini bir kağıda yazar, sonrasında bu kağıdı yakarak küllerini şampanya kadehlerine (Konu Rusya olunca şampanya kadehi yerine votka bardağı olması beklenir oysa) doldurup içerler ve böylelikle dileklerinin gerçekleşeceğine inanırlar.

İtalya

Ülkemizde de uygulanan yeni yılda kırmızı iç çamaşırı giyme geleneği İtalya’dan dünyaya yayılmıştır ve bu geleneğin en sadık uygulayıcılarının hala İtalyanlar olduğunu söyleyebiliriz. Yepyeni, kullanılmamış kırmızı bir iç çamaşırı giymenin aşk ve iyi şans getireceğine inanılır.

Makedonya

 

Makedonya’da yeni yıl arifesi 31 Aralık ve 14 Ocak olmak üzere iki kez kutlanıyor. Bu gelenek Makedonya’nın Ortodoks Takvimi’ne dayanıyor. Ayın 31’inde yapılan kutlamalarda gün boyu havai fişekleri görebilirsiniz fakat havai fişekler 31’inde atılsa da çocuklar yakınlarından hediyelerini 14 Ocak’ta alabiliyorlar. 

İspanya

İspanyollar yeni yılı üzüm yiyerek geçirmenin şans getireceğini düşünerek, yılın her bir senesi için bir adet olmak üzere 12 üzüm tanesini yanlarında hazır bulunduruyorlar. Ritüel tam olarak şöyle gerçekleşiyor; İspanya’da geleneksel olarak yılbaşına saniyeler kala tüm ülkede çan sesleri yankılanmaya başlıyor ve her bir çanda ağza bir adet üzüm atılıyor. Eğer 12 üzümü toplamda 12 saniye içerisinde bitirebilenler şanslı bir yılı da garantilemiş oluyor.

Yeni Zelanda

Yeni Zelandalılar yılbaşını sokaklarda tencere ve tava çalarak kutluyor ve böylelikle yeni senenin de bol eğlenceli ve şenlikli geçeceğine inanıyorlar.

Kolombiya

Yeni yıla nasıl girersen tüm sene öyle geçer derler. Eğer bu deyişin doğru olduğuna inanıyor ya da en azından bir şansınızı denemek istiyorsanız saat tam 12’yi vurduğunda nerede ve ne yapıyor olduğunuz son derece önemli. Örneğin bir seyahat tutkunuysanız, yeni yılda da yepyeni yerler keşfetmek, maceradan maceraya atılmak istiyorsanız, boş bir valizle Kolombiya sokaklarında koşabilirsiniz, kimse sizi yadırgamayacaktır çünkü Kolombiya’da bu ritüeli gerçekleştirenin yıl boyu elinde valiziyle seyahatten seyahate koşacağına inanılır.

Şili

Eğer Şili'de, saatler tam gece yarısını vurduğunda bir kaşık mercimek yerseniz o çok istediğiniz terfiye kısa zamanda ulaşabilirsiniz.

Belarus

Belarus’ta yılbaşı gecesi, özellikle bekar kızlar için ayrı bir anlam taşıyor. Bir daire oluşturacak şekilde dizilen ve önlerine birer mısır bırakan kızların tam ortasına bir horoz bırakılıyor. Horoz önce kimin mısırını yemek için harekete geçerse, mısırın sahibinin o sene evleneceğine inanılıyor.

Almanya

Bizdeki kurşun dökme geleneğinin bir benzeri, Almanya’nın yılbaşı kutlamalarında “kurşun falı” olarak karşımıza çıkıyor. Almanlar erittikleri kurşunun meydana getirdiği şekillerden, o senenin onlar için nasıl geçeceğine dair tahminlerde bulunmaya çalışıyorlar. Havai fişekler de yılbaşı kutlamalarının olmazsa olmazı.

İskoçya

İskoçya’da saatler gece yarısını gösterdiğinde evlerin zilleri de birbiri ardına çalmaya başlar. Yeni yılda eve ilk girenin kim olduğu, o yılın nasıl geçeceğini göstermesi açısından oldukça önemlidir. Eğer gelen uzun boylu ve yakışıklı bir erkekse o evin bolluk bereket açısından şanslı bir sene geçireceğine inanılır.

Bolivya

Bolivya’da yeni yıl masasında tatlı yiyen herkes mutlaka temkinlidir çünkü her an ağzına bir demir para gelebilir. Eğer uğurlu para kimin tatlısından çıkarsa, şans da bütün sene boyunca o kişiyle birlikte olur. Aynı ritüele Yunanistan’da da rastlanıyor.

Arjantin

Eski yılın çöplerinden ve yüklerinden kurtulma ihtiyacından doğan geleneklerden biri de Arjantin’de karşımıza çıkıyor. Arjantinliler eski belgeleri ve dökümanları kırparak şeritler halinde pencerelerden atarak yeni yılı tertemiz ve ferahlamış bir şekilde karşılıyorlar. Kaldırımlardaki bembeyaz kâğıt yığınları ise sanki Arjantin sokaklarına kar yağmış izlenimi vererek ilginç bir görüntüye de imza atıyor.

 

Arjantin’de yeniyıl arifesinde, saatler henüz 12’yi göstermemişken fasulye yemenin yıl içinde kariyer için iyi sonuçlar getireceğine inanılıyor. Bunun yanında evde takım elbise giymenin yeniyılda bol seyahat getireceğine de inanıyorlar, bizden söylemesi ateş olmayan yerden de duman çıkmaz. 

Hollanda

Kötü ruhları kovmak için yapılan ritüellerin sadece Uzak Doğu kültürlerine ait olduğu sanılmasın. Eğer bir yılbaşı gecesi yolunuz Hollanda’ya düşerse, sokak ortasında yanan yapay çam ağaçlarını ve etrafında dans edip kutlama yapan insanları görürseniz şaşırmayın. Hatta siz de aralarına katılıp kötü ruhları yeni senenizden uzak tutmayı dileyin.

Finlandiya

Kurşun dökmelerine ramak kalan Finlandiyalılar.. Evet burada gerçekten şaşırabilirsiniz ama Finlandiya'da tıpkı bizim kurşun dökme işlemine benzeyen bir gelenek var. Eritilen teneke benzeri bir madde hızlıca soğuk suyun içine atılıyor ve fiziksel hal değiştirmesi bekleniyor. Katılaşan maddenin şekillerine ve anımsattıklarına göre kaderiniz hakkında yorumlar yapılıyor.