Tebriz Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Tarihiyle oldukça ihtişamlı ve gerilim dolu bir şehir olan Tebriz’in ismini tap-riz, termal rüzgâr, kelimesinin değişmesiyle aldığı söylenir. Şehrin efsanevi Cennet Bahçeleri’ne ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor. Fakat şehirde bulunan en eski tarihi belge Asur kralı 2. Sargon’un yazıtlarıdır. Şehir deprem bölgesinde olduğu için daha eski demir çağı dönemi yapıtlara ulaşmak mümkün olamamış ama son haliyle Tebriz’in Sasani İmparatorluğu döneminde 3. ve 4. yüzyıllarda kurulduğu varsayılıyor. İmparatorluğun Emeviler tarafından yıkılmasıyla şehir Arapların kontrolüne geçer ve 791 yılında yaşanan büyük deprem sonrası şehir tekrardan halife Harun Reşid’in eşi Zübeyde tarafından inşa edilir.

İpek Yolu’nun üzerinde olan şehir tarihi boyunca tüccarlara ev sahipliği yapmıştır. Tebriz, Gürcistan krallığının eline geçmiş daha sonra Moğol İstilası’nda yeniden el değiştirip İlhanlıların başkenti olmuştur. Bu dönemde de merkezi konumunu korumuş ve sırasıyla Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletlerinin de başkenti olmuştur. 1501 yılında Şah İsmail şehri ele geçirir ve Safevi Devleti’nin başkenti yapar. Daha sonra Çaldıran Savaşı’nda Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı Devleti’ne dâhil edilir. Bu süreç içerisinde Osmanlı ve Safevi taraflarınca el değiştirir ama tabiri yerindeyse değerinden bir şey kaybetmez. Sonrasında Kaçar Hanlığı tarafından krallık şehri olarak kabul edilir. 1780 yılında yaşanan büyük bir deprem sonucu 200.000 kişi hayatını kaybeder ve kent öncesinde yaşanan kıtlık ile beraber, hayalet şehre döner.

Kaçar Hanlığı döneminde tekrar toparlansa da kentin fakat İran topraklarının eski ihtişamı kalmamıştır. 19. yüzyıl boyunca Rusya bölgeyi rahatsız etmiştir. 1. Dünya Savaşı’nda yine işgal altında kalan kent sonrasında modern İran sınırları içerisinde yerini almıştır.

Şehir daima reform hareketlerinin ve devrimlerin başlangıç yeri olmuştur. 2002 yılı itibariyle yeni bir inşa sürecine giren Tebriz’de antik bir mezarlık bulunur, tahmini olarak 3800 yıl öncesine dayandığı dile getirilir. Son olarak, Büyük Tebriz Çarşısı 2010 yılında Dünya Mirası listesine girmiştir.