New Lanark Genel Bilgiler / Rehber
İskoçya’nın görülmeye değer yerlerinden biri olan New Lanark Avrupa Endüstriyel Kültür Mirası güzergâhında önemli bir duraktır. Dünyanın kapitalizm ile çalkalandığı 18. yüzyılda İskoçya’nın önde gelen keten iplik tüccarlarından olan David Dale bir tekstil fabrikası kurar. Sanayi Devrimi ile birlikte artan işçi talebini ve barınma sorununun karşılayabilmek için Dale, işçilere kalabilecekleri evler inşa etmeye başlar. Mucit Richard Arkwright ise nehir suyundan elde ettiği enerji ile fabrikaya makineler üretir. İşler öyle iyi gider ki 19. yüzyılın başlarında köyün nüfusu 2.500’e kadar çıkar. 1800 yılında Dale’in kızıyla evlenen Robert Owen hem köyü hem de fabrikayı yeni baştan düzenler ve kötü çalışma şartlarını ortadan kaldırır. Aynı zamanda ütopik sosyalizmin de kurucusu olan Owen fabrikada çocuk işçi çalıştırılmasını yasaklar, köye okul açtırarak eğitim seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. Köyde sağlık hizmetleri de ücretsizdir. New Lanark’ta kurulan bu sistem kısa sürede Avrupa’da ses getirmeye başlar ve İngiltere’de ticaret odalarının, sendikaların kurulmasını sağlar. Dokuma fabrikasının yanında kurulan köy kısa sürede endüstriyel bir modele dönüşmüş ve ilgi uyandırmıştır. New Lanark 2001’den bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndedir ve yılda 500 bin kişinin ziyaret ettiği bir müzeye dönüştürülmüştür.
New Lanark Nerede?
İskoçya’nın Glasgow şehrine 40 kilometre uzaklıkta bulunan New Lanark farklı rotalara seyahat etmekten hoşlanan gezginler için ideal yerlerden biridir.
New Lanark’a Nasıl Gidilir?
Köye en kolay ulaşım seçeneği trendir. Glasgow merkez tren istasyonundan her gün düzenli olarak hareket eden trenlerle yolculuk ortalama 50 dakika sürmektedir. Tren istasyonu New Lanark’a 2.5 kilometre uzaklıktadır. Otobüsler ve taksilerle köye ulaşabilirsiniz. Edinburgh’tan ziyaret etmeyi düşünenler Motherwell’e giden trenlerden birine binerek köyü ziyaret edebilirler. Glasgow’daki Buchanan otobüs terminali ve Lanark arasında otobüs servisi mevcuttur. Otobüsler pazar günleri hariç her gün hizmet vermektedir. Otobüs ile ilgili daha detaylı bilgileri buradan kontrol edebilirsiniz. New Lanark; Glasgow’a araçla 40 kilometre, Edinburgh’a ise 56 kilometrelik mesafededir. Her iki şehirden de ortalama bir saatlik araç yolculuğuyla New Lanark’a ulaşabilirsiniz.
New Lanark Gezilecek Yerler
New Lanark köyü oldukça küçük olduğu için yürüyerek rahatlıkla gezebilirsiniz. Tarihî pamuk fabrikalarıyla birlikte 18. yüzyıla inşa edilmiş olan binalar her ne kadar zarar görse de büyük bir kısmı korunarak günümüze kadar gelebilmiştir. 1968 yılına kadar faaliyetin devam ettiği köy sonraki yıllarda koruma altına alınmış ve müze olarak ziyarete açılmıştır. Köyü gezmeye başlamadan önce ziyaretçi ofisine uğrayıp pasaport bileti almanız gerekmektedir. Gezide sizi bekleyen duraklar ise sırasıyla Çalışan Tekstil Makineleri, Dokuma İşçileri’ninEvi, Robert Owen’in Evi, Anaokulu, Köy Mağazası ve Zaman Tüneli’dir. Birbirinden farklı canlandırmalarla o dönemin yaşam ve çalışma koşullarına yakından tanık olabilir, dönem kıyafetlerini inceleyebilir, fabrika tezgâhlarında üretimin nasıl yapıldığına dair bilgiler edinebilirsiniz.
18. yüzyıldan kalma pamuk fabrikalarından biri günümüzde otel olarak hizmet vermektedir. Dilerseniz nehir kenarında yer alan otelde keyifli bir akşam geçirebilir, yüzlerce yıl öncesine doğru yolculuğa çıkarak bu tarihî atmosferi doyasıya yaşayabilirsiniz.
New Lanark köyü Clyde Şelalelerine de oldukça yakındır. Yemyeşil doğası ile büyüleyici bir güzelliğe sahne olan şelalelerin yanında piknik alanları da bulunmaktadır. Su samuru, geyik ve porsukları yakından inceleyebileceğiniz bölge aynı zamanda yaban hayatın merkezidir.
Karnınız acıktığında bir şeyler atıştırabileceğiniz, çay - kahve içebileceğiniz Mill Cafe’de yorgunluğunuzu atabilir, İskoç mutfağından lezzetleri deneme fırsatı bulabilirsiniz. Köyden hatıra eşyalar almak isteyenler New Lanark Mill Shop’a uğrayabilirler. İplikler, örgü takımları, çeşitli tekstil ürünleri ve kitapların yer aldığı mağazada hem kendinize hem de sevdiklerinize hatıra ürünler bulabilirsiniz.
New Lanark köyüne giriş ücreti yetişkinler için 13,95 sterlin, 60 yaş üzeri ve öğrenciler için 11,50 sterlin, 3 - 15 yaş arası çocuklar için 9,95 sterlindir. New Lanark köyü nisan - ekim ayları arasında 10.00 - 17.00 saatleri arasında, kasım ayından mart ayına kadar 10.00 - 16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
