Masal Dünyasının Baş Aktörü: Fes

Fesgecmis ve gelecek arasında bir köprü gibi. Aynı zamanda dünyadaki ilk üniversitenin kurulduğu şehir olarak biliniyor. 859 yılında Fes'te kurulan Al Karaouine Üniversitesi buradadır ve eğitim kısmen devam etmektedir.

Size birçok fotoğraf çektiğim ve gerçekten etkilendiğim, tarihin derinliklerinde duran Fes'i gezdirmek dileğindeyim. Fas'ın tarihi başkenti Fes'te bulunduğum 2 günlük geziyi aktarmaya çalışacağım. Fransızlar‘ın 40 yıl kaldıkları ve bu süre içerisinde yapmış oldukları eserlerden en önemlisi olan demiryolları hala revaçta bir ulaşım aracı olarak kullanılmaya devam ediyor. Ben de bu önemli ulaşım aracını kullanarak Kazablanka'dan bindiğim hızlı trenle Fes şehrine giderken, Fas'ın kalbinin hala kırık olan eski başşehrine 3 saatten biraz fazla bir yolculuktan sonra ulaştım.

Tüm Avrupa’nın "Maroc", Arapların da "El Mağrip" diye adlandırdığı ülkenin adını Osmanlı o dönemde başşehri olan "Fes" ile anmış.

Şehir 1 milyonun üzerinde bir nüfusa sahip. Fes El Djedid (Yeni Fes) ve Fes El Bali (Eski Fes) olmak üzere iki yüzü var şehrin.

Daha önceki yıllarda seyahat ettiğim Marakeş ile Fes'i karşılaştırdığımda şehirlerin tamamen farklı renklerde olduğunu gördüm. Fes beyaz hakimiyetinde, Marakeş ise tamamen kızıl rengini temsil ediyor.

Eski şehir "Medina" tamamen soyutlanmış surlar içerisinde olduğu gibi dururken, Unesco’nun dünya mirası listesinde yer alan, yeni şehir eski şehrin biraz güneydoğusunda Fransız mimarisi ile inşa edilmiş yapılarla bizi karşılıyor. Eski şehrin ana kapısı "Bab Bou Celud"tan girdiğimde kendinizi bir anda masal dünyasının içinde zannediyorsunuz.

Fes, İdrisiler hanedanından I. İdris tarafın-dan 789 yılında kurulmuş ve yaklaşık olarak 1200 yıllık tarihini koruyarak günümüze kadar gelmiş. Burada müşahade ettiğim şey; Fransızlar olmasaydı bu insanlar gerçekten 1200 yıl öncesini yaşıyor olabilirlerdi. Bunu, araç girmeyen, dünyanın en büyük eski şehrin cadde ve sokaklarında daha iyi fark edebildim. Sokaklarda tüm ulaşım at ve eşeklerle sağlanmaktadır.

9300'ün üzerinde sokak ve caddenin olduğu şehirde harita veya bir başka unsur sizi doğru yola çıkartamıyor. Ben de bir resmi turist rehberi eşliğinde bu labirent şehri gezmeye çalıştım. Rehberim beni hep alışveriş mağazalarına götürmeye çalışsa da hızla çıkmasını bildim. Sanki benim için sahneler kurup kıyafetleri ve mekanları değiştirmişler gibi 1000 yıldan önceki zaman dilimine götürüyorlardı beni. Karşıma o zaman diliminden bir tanıdık çıkacakmış hissi veriyordu. Çünkü İbn-i Batuta veya İbn-i Haldun gibi giyinmiş birçok insan görmek mümkündü.

Çektiğim fotoğraflardan bunu anlamak daha kolay. Tüm kaybolmuş sokakların buluştuğu ve müşterisini bekleyen tarih dükkanı gibi uzun yolculukların sonunda ulaştığımız menzildir Fes.

Geceleri sessiz ve ıssız sokaklar kendi kendilerine konuşarak anlatırlar yaşadıkları günün yorgunluğunu. Ağırladıkları ziyaretçileri süzerek hangi çağdan geldiklerini anlamaya çalışırlar. Yeni bir çağ olduğundan habersizlerdir aynı zamanda barındırdığı insanlar da. Bihaber yaşayıp giderler bu şehirde.

Kuşlar dolaşır tepelerinde sokakların. Sokaklar bütün kuşları tanırlar. Kuşları tanıdıkları kadar birbirlerini tanımazlar. Yorgun, bitkin ve çaresiz hüzünle zamana direnirler. Zamana direnen sokaklarda dolaşırken...

Hazine bulmuş gibi sevinçten ellerimi çırptığımda Karaouine (Karavayyin) Camii'nin avlusundaki görevli eliyle işaret etti "namaz kılıyorlar" Bir anda kendimi sanki Şam'daki Emevi Camii'sinde hissettim. Şam’ da savaş olmamış ve zarar görmemiş gibi.

Karaviyyin Camii miladi 900’lü yılların başında yapılmış ve sonrasında Fas'taki camilere örnek olmuştur.  Kadim şehrin sakinleri, geçmişi hayal e-den ve geçmişe dair hayal kuran iki çağ arasında kalmış olan seyyahlar olarak görüyorlar kendilerini. Çünkü onlar zaman da yolculuk eden dünyadaki en eski şehir Fes'in tek tanıkları ve mirasçıları hala.

Fes’te keşke dersiniz şu sokakta biraz daha durabilseydim, keşke birkaç poz fotoğraf fazla çekebilseydim. İnsanları yakalamışken yanımdan geçip gitmelerine izin vermeseydim keşke, ah keşke anlayabilseydim şu sokakları...