Fes

Fas, Afrika kıtasının kuzey batısının en ucunda bulunur. Ülkenin batısı Atlas Okyanusu'na, kuzeyi ise Akdeniz'e kıyıdır. Fes de ülkenin kuzeyinde Akdeniz'e yakın bir konumda bulunur. Fes-Boulemane adı verilen bölgede bulunan kent başkent Rabat'ın 170 kilometre doğusunda kalmaktadır.

Fes'e Türkiye'den direkt uçuş bulunmamaktadır. Kazablanka ve Marakeş'e var olan direkt seferleri kullanarak Fas'a ulaşabilir, oradan da kara yoluyla Fes şehrine geçebilirsiniz. Ya da sadece hava yolunu kullanmak isterseniz, yine İstanbul çıkışlı aktarmalı seferleri kullanabilirsiniz.

Fas'ın kuzeyinde bulunan Fes, Akdeniz'e yakın bir konumda bulunmasından ötürü ılıman bir iklimin etkisi altındadır. Ülkenin genelinde olduğu gibi yazlar sıcak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Yazlar sıcak demişken şunu belirtmekte fayda var; Fes'te yaz ayları boyunca sıcaklık ortalamasının 30 derecenin altına düşmemekte. Bu nedenle de tarihî dar sokaklarını adım adım keşfetmenin olmazsa olmaz olduğu bu kenti yaz mevsiminin ortasında ziyaret etmek bunaltıcı sıcaklardan ötürü bünyeyi oldukça zorlayabilir. Fes için en uygun gezi tarihleri olarak ilkbahar (mart, nisan ve mayıs ayları) ile sonbahar (eylül, ekim ayları) olarak tavsiye edilebilir. Fes'i ziyaret edeceğiniz tarihi belirlemek için kentteki etkinlikleri de göz ardı etmemeniz gerek. Fes'te yıl içinde önemli birkaç etkinlik var ve bunlara denk gelmeniz size daha keyifli bir gezi keyfi sunacaktır. Bunlardan ilki her yıl mart ayında gerçekleşen Fes Gurme Festivali. Bu etkinlikte Fas mutfağının en özel lezzetlerini tadabilir, yine yemekler hakkında festivale katılan kuruluşların aşçılarından bilgi alabilirsiniz. Fes'te mayıs ayında ise dünyaca ünlü "Sacred Music Festival of Fes" gerçekleşmektedir. Dünyanın her köşesinden yüzlerce sanatçıyı ve müzik grubunu bir araya getiren festivalde ünlü isimler de sahne almaktadır. Ayrıca Sufi kültürünün aktaran Sufi Kültürü Festivali de meraklısı için görülmeye değer bir etkinlik. Bu festival de uzun süre her nisan yapılsa da 2016'dan bu yana ekim aylarında yapılıyor.

Sahip olduğu eşsiz tarihî doku nedeniyle her yıl binlerce turisti ağırlayan Fes'te konaklama imkânları da oldukça çeşitli. Kentin turistler tarafından en çok ziyaret edildiği dönemler mart, nisan, mayıs ile eylül ve ekim ayları olarak öne çıkıyor. Yaz aylarındaki bunaltıcı sıcaklardan dolayı gitmenin pek de tavsiye edilemeyeceği bu şehirde ilkbahar ve sonbahar döneminde inanılmaz bir yoğunluk olabiliyor. Bu nedenle yolculuğunuzu planlarken bu noktalara dikkat etmeniz ve konaklayacağınız yeri çok önceden planlamanız gerekiyor. İnternetten birçok otel ve pansiyona ulaşıp konforunuza ve bütçenize en uygun seçenekleri tercih edebilirsiniz. Fes'te modern lüks otellerin yanı sıra eski binaların restore edilmesiyle oluşturulmuş tarihi buram buram koklayabileceğiniz konaklama yerleri de mevcut. Fes'te konaklarken en çok dikkat edilmesi gereken şeylerin başında güvenlik geliyor. Bu nedenle de konaklayacağınız yerin lokasyonunu dikkatli seçmeniz gerek. Bu kritere en uygun bölgeler olarak Ain Amiyer, Errachidia, Chaaban ve Labeta'yı sayabiliriz. Ayrıca eski kent bölgesi civarında konaklayacaksanız, meşhur binlerce dar sokak arasında oteli bulmak için işinizi navigasyona ve şansa bırakmayıp ya rehber hizmeti ya da otelden yardım almanız tavsiye edilir. Az önce de bahsettiğimiz gibi Fes'te eski hanların restore edilmesiyle harika bir görünüme kavuşan riyad adı verilmiş konaklama yerleri oldukça fazla tercih ediliyor. Kaldığınız her saniyede tarihi hissedeceğiniz bu yerler, eski şehir diye adlandırılan bölgede yer alıyor. Ücretsiz Wi-Fi internet bağlantısı ve kahvaltı gibi standartlara sahip olan riyad’lar, Fes geleneklerini yansıtan dekorasyonuyla da göz dolduruyor. Fes'te Riad Gzira Fez, MuseumHouse, Riad Batchisarai, Riad Lune et Soleil, Riad Amor, Dar Borj, Dar Jannat ve RiadToyour; turistlerin oldukça memnun kalıp olumlu geri dönüşte bulunduğu riyad’ların başında geliyor. Otelleri inceleyecek olursak birçok turistik yerde olduğu gibi her bütçeye hitap eden seçenekler Fes'te de bulunuyor. 5 yıldızlı otelde kalmak isteyenler, Fes'te kusursuz bir konforu yaşayabilirler. Eski kente bir ila dört kilometre arasında değişen uzaklıklarda bulunan tesisler, Hotel Sahrai, Fes Marriott Hotel Jnan Palace, Palais Medina & Spa, Ramada Fes ve Zalagh Parc Palace. Eski kentin hemen yakınındaki 5 yıldızlı en iyi otel ise LesMerinides. Fes'te 4 yıldızlı otel seçenekleri de genellikle şehrin yeni bölümünde yer alıyor. Bu sınıfta da havuz imkânı ve Fes lezzetlerini tadacağınız restoranlar bulunmakta. Fes'in öne çıkan 4 yıldızlı otellerinin başında Hotel L'escale, Barcelo Fes Medina, Royal Mirage Fes Hotel, Hotel Volubilis, Hotel Sofia, Hotel Wassim ve Golden Tulip Tghat Fes gelmektedir. Daha mütevazı bütçeler için ise 3 yıldızlı oteller önerilebilir. Eski şehrin civarında Hotel Blue Sky otantik dokusu ve müşteri memnuniyeti ile tavsiye edebileceğimiz bir tesis. Eski şehrin yakınlarında bulunan 3 yıldızlı tesisler arasında ise Perla Hotel, Hotel Arena Fes, İbis Fes, Hotel Splendid, Zahrat Al Jabal, Sidi Harazem ve Hotel Batha gösterilebilir.

Fes, sahip olduğu eşsiz tarihî dokuyla ziyaretçilerini kendine hayran bırakan bir kent. Sadece Fas ve Afrika kıtasının değil, dünyanın en eski, en egzotik şehirlerinden birisi olan Fes'te kendinizi bulunduğunuz her an Orta Çağ döneminde hissetmeniz mümkün. Kentin özellikle "eski kent" anlamına gelen Fes el-Bali bölgesi, içinde barındırdığı 9 bini aşkın dar sokakla "Dünyanın en büyük araçsız şehir alanı" unvanını almış. Araçların girmesinin yasak olduğu bu bölge, adeta adım adım keşfedilmeyi bekleyen dev bir labirent konumunda. Bu labirentte navigasyonların bile çoğu kez çaresiz kaldığını ve kaybolmamak için imkânınız varsa rehber eşliğinde gezmenizi hatırlatmakta fayda var. Fas'ın UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne seçilen ilk kenti olan Fes'te gezmeniz gereken yerler sadece eski şehirle sınırlı değil tabii ki. Kentte İslam kültürü ağırlıklı olmak üzere birçok tarihî yapı mevcut. Fes'te hâlâ eski usullerle üretim yapan deri tabakhaneleri, Ebuİnaniye Medresesi (Medersa Bou Inania), Attarin Medresesi (Medersa El-Attarine), Qaraouiyine Üniversitesi, Bab Boujloud, Mellah, Kraliyet Sarayı, Art Naji, NejjarineAhşap ve El Sanatları Müzesi, İbn Danan Sniagogu, Bou Jeloud Bahçeleri gezilmesini tavsiye edeceğimiz başlıca noktalar.

Fes'te Gezilecek Yerler

Adını andığımız bu yerler ile ilgili detaylı bilgiyi yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Havalimanından ulaşım Fes'e uçakla geldiyseniz Saiss Havalimanı'ndan 13 kilometre uzaklıkta bulunan kent merkezine gitmek için iki alternatifiniz vardır. Bunlardan havalimanına ait olarak hizmet veren özel otobüslerdir. Bu otobüslerle 20 dirhem ücret ödeyerek yaklaşık 20 dakikalık bir yolculuk sonrası şehir merkezine ulaşabilirsiniz. Saiss Havalimanı'nda bir de belediyeye ait halk otobüsü seferi vardır. Bu seferin bilet fiyatı diğer belediye otobüsü seferleri gibi 3 Fas dirhemi'dir. 16 hat numaralı bu sefer 45 dakikalık aralıklarla kalkarak hizmet vermektedir. Saiss Havalimanı'ndan kent merkezine gitmek için kullanılabilecek diğer alternatif ise taksilerdir. Zamanlama ve konaklayacağınız yere ulaşma açısından taksiler en kullanışlı seçenektir. Taksimetre açıksa havalimanından şehir merkezi yaklaşık 100 - 120 Fas dirhemi civarı tutmaktadır. Ancak taksiye binmeden önce taksiciyle yapacağınız sıkı bir pazarlıkla bu ücreti daha da makul noktalara indirmek mümkündür. Şehir içi ulaşım Binlerce yıllık tarihî dokusuyla misafirlerini karşılayan Fes'te şehir içi ulaşım gelişmiş değildir. Kentin özellikle eski şehir bölgesinde bulunan binlerce meşhur dar sokaktan ötürü çoğu yer trafiğe kapalıdır. Buralarda hem gezmek hem de keşfetmek için yürümeniz şarttır. Kentin bu bölgesi dışındaki yerlerde ise ulaşım taksiler ve belediye otobüsleri ile sağlanmaktadır. Belediye otobüslerinin bilet ücreti 3 Fas dirhemi’dir yerel halk bu otobüsleri oldukça yoğun kullanmaktadır. Bu nedenle de güvenlik konusunda çeşitli sıkıntılar yaşanabilir. Tıpkı havalimanından kente gelişti olduğu gibi diğer alternatif ise taksilerdir. Kırmızı renkli olan taksiler, şehir içi ulaşımda hem güvenli hem de hızlıdır. Taksilere binmeden önce pazarlık yapmanız muhakkak tavsiye edilir. Çünkü turist olmanızdan ötürü size bazen olduğundan pahalı fiyat çıkarabilirler. Fes taksilerinde eğer uygun bulursanız başkalarıyla ücret paylaşımlı yolculuk da yapabilirsiniz. Bu durumda ödeyeceğiniz parayı daha da azaltabilirsiniz.

Fes'in benzersiz tarihî dokusunu keşfederken yemeklerine de değinmeden olmaz. Gezinize vereceğiniz ufak molalarda ya da akşam çıkacağınız bir yemek turunda Fas mutfağına ait lezzetleri tadabilirsiniz. Fas mutfağının zengin bir mutfak olduğunun altını çizmemiz gerek. Zira ülkenin hareketli tarihî geçmişi, neredeyse her alanda olduğu gibi mutfaklara da etki etmiş. Fas mutfağında bu nedenle Arap, Berberi, Yahudi, Mağribi, Afrika ve kısmen de Asya'dan esintiler bulmak mümkün.

Fas mutfağı denilince öne çıkan ilk şey baharat kullanımı. Faslılar yemeklerinde baharatın her türlüsünü çok seviyorlar ve baharatsız yemek asla yemiyorlar. Bu nedenle baharat konusunda eğer istemediğiniz veya ölçülü konulmasını istediğiniz bir şeyler varsa sipariş vermeden önce bilgilendirme yapmanız kesinlikle tavsiye edilir. Tabii bahsedeceklerimiz baharatla sınırlı değil. Fas mutfağında her türlü yemek çeşidi mevcut. Ülkenin Atlas Okyanusu ve Akdeniz'e kıyısı olmasından ötürü deniz ürünleri sıkça tüketiliyor. Ayrıca beyaz ve kırmızı et konusundada iddialı yemekler sizleri bekliyor olacak.

Fas'ın karakteristik yemeklerine bakacak olursak bunlardan ilki kuskus. Evet, bizde de çok yaygın şekilde tüketilen bir yemek. Kuskus, Berberi kültüründen gelen bir yemek olarak biliniyor. Kuskusun birçok çeşidi mevcut. İsterseniz dana ve kuzuetli, isterseniz tavuk etli olarak kuskusunuzu yiyebilirsiniz. Ayrıca birçok sebzeyi de zevkinize göre yemeğinize dâhil edebilirsiniz.

Fas'taki diğer bir Berberi kaynaklı yemek ise tajin. İsmini, pişirildiği konik bir yapıya sahip olan güveçten alan tajin’in de birçok çeşidi bulunuyor. Hatta edinilen bilgilere göre Fas'ta her mevsime ve her ürüne göre 300 civarında farklı tajin yemek mümkün. Beyaz ve kırmızı etli, sebzeli, nohutlu gibi tajin’leri zevkle tadabilirsiniz.

Fes şehrinin ise kendine ait en özel yemeği, pastilla. Kıyılmış tavuğun ince ince açılmış kat kat hamur içine konulmasıyla pişirilen yemeğin en önemli özelliği ise üstüne pudra şekeri dökülerek servis edilmesi. Ayrıca sadece tavukla değil, kırmızı et ve balık etiyle yapılan pastilla’lar da mevcut.

Fes'te üst seviye restoranlar için Dorari Resto, Dar Roumana, L'Amandier Palais Faraj, Les Jardins de Sheherazade gösterilebilir. Daha mütevazı bir arayışınız varsa ise Les Saveurs, Riad Andalib, Ouliya ve Riad Eicf tavsiye edilir.

Fes gezinizde alışveriş de oldukça önemli bir yer kaplayacaktır. Özellikle Fes el Bali adı verilen eski şehrin o meşhur dar sokaklarında gezerken her adımda farklı bir dükkâna ya da ürüne rastlamanız mümkün. Bu bölgede 10 binden fazla dükkânın olduğu belirtiliyor. Buralarda her bütçeye uygun ürünlerin bulunduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca bazı ürünlerde pazarlık etmeyi becerebilirseniz hatırı sayılır bir indirim kapabilirsiniz.

Fes'te öne çıkan ilk ürün ise deri. Eski şehirde bulunan yaklaşık bin yıllık deri tabakhaneleri, hala geleneksel yöntemlerle üretime devam ediyor. Bu nedenle de bu lokasyonda birçok dericiye rastlamanız mümkün. Genellikle el yapımı olan deri ürünleri, oldukça fazla çeşide sahip. Deri çantalar, elbiseler, terlikler ve sandaletler mevcut. Derinin ardından Fes'in bir diğer geleneksel ürünü ise seramik. Kentte birçok seramik atölyesi bulunmaktadır ve birçoğu eski yöntemlerle üretim yapmaya devam etmektedir. Fes'teki alışverişiniz sırasında bu dükkânlardan çanak ve çömlek tarzındaki ürünlerden arkadaşlarınıza ve dostlarınıza hatıra olarak alabilirsiniz. Bu ikilinin dışında ahşap konusunda da oldukça şık ürünler mevcut. Yine hediyelik eşya olarak ahşap ürünlerini tercih edebilirsiniz. Eski şehir bölgesinde el yapımı halı ve kilimler de oldukça ilgi çekiyor. Ancak fiyatların bununla paralel olarak pahalı olduğunu belirtmemiz gerekiyor. Pazarlık konusunda iyiyseniz, bunun en çok işe yarayacağı ürünler kesinlikle halı ve kilimlerdir. Yemeklerinde baharat kullanmayı oldukça seven Fes halkı, bu konuda da zengin çeşitleri pazarlarda sizleri bekliyor. Bunların yanı sıra argan yağı gibi doğal sağlık ürünleri ve sabun ve doğalkremler bulabilirsiniz.

Alışverişlerinizde önemli bir not ise kredi kartı konusu. Fes'te çoğu mağazada kredi kartı geçmiyor. Bu nedenle de yarı yolda kalmamak için yanınızda mutlaka yeteri miktarda nakit para bulundurun. Bazı büyük halı ve hediyelik eşya dükkânlarında ise kredi kartı geçerli oluyor. Buralarda da işlem yapılacakken kesinlikle tutarları kontrol edin ve eve döndüğünüzde kötü bir sürprizle karşılaşmayın.

Fes, gezmek ve keşfetmek için ne kadar çok seçeneğe sahipse gece hayatı konusunda ise o derece sessiz ve sakin bir şehir. Kentin İslam kültürüyle iç içe olması ve yerel halkın bu noktada tutucu tavrı, gece hayatı noktasında Fes'in sönük kalmasına neden olmuştur. Gün batımının ardından kent ahalisinin en büyük keyfi aileleri ve arkadaşları ile kafelerde oturup sohbet etmektir. Alkollü mekânlar ise yok denecekkadar azdır.

Ancak kent tamamen eğlenceye kapalı demek de doğru değil. Fes'in yeni yüzü sayılan VilleNouvelle'da az sayıda da bar ve kafeler bulabilirsiniz. Genelde turistlerin ikamet ettikleri bir lokasyon olan Ville Nouvelle'da bu nedenle mekânlar da turist odaklı çalışır ve gece geç saatlere kadar açık kalır. Mekân önerilerine gelecek olursak ilk olarak Riad Fes'ten bahsetmek gerekir. Kentin en şık mekânı olarak gösterilen Riad Fes, riyad adı verilen eski kervansaraylardan birine kurulmuştur. Avlusu ve ortasındaki havuzla otantik bir havada olan mekânda zengin bir şarap menüsü ve gece kenti ve gökyüzünü izleyebileceğiniz terası vardır. Fes'te öne çıkan bir diğer mekân, Mezzaine’dir. Bou Jeloud Bahçeleri manzaralı bir terası bulunan Mezzaine'de kokteyl ve bira çeşitleri bulabilirsiniz. Yine yakın lokasyondaki HotelBatha da ismini ünlü İngiliz siyasetçi Wiston Churchill'den alan barı ve saat 22.30 ile 02.00 arasında hizmet veren gece kulübüyle Fes'in en iyi eğlence yerlerinden birisi olarak göze çarpıyor. Ayrıca Pub Cala Iris gibi İngiliz pub tarzı yerler de yine Ville Nouvelle'de müşterilerini bekliyor.

Fes, özellikle festival dönemlerinde çok kalabalık olabilen bir şehirdir. Bu şehirde değişik tatlar deneyebileceğiniz festivallerden müzikler ile eğlenebileceğiniz festivallere kadar değişik etkinlikler bulabilirsiniz. Bunlardan birkaçını aşağıda sizin için sıraladık.

Fes Gurme Festivali: Her sene mart ayında yapılan festivalde Fas mutfağının en özel lezzetlerini keşfedebilir ve ustalardan yemekler hakkında detaylı bilgiler alabilirsiniz.

Kutsal Müzik Festivali (Sacred Music Festival of Fes): Her yıl mayıs ayında gerçekleşen bu festival, müzikal anlamda dünyanın önde gelen etkinliklerinden birisidir. Dünyanın her yerinden yüzlerce sanatçı ve müzik grubunun sahne aldığı organizasyona ünlü sanatçılar da katılıyor.

Sufi Kültürü Festivali: Sufi kültürüne meraklı olanların kesinlikle kaçırmaması gereken bir etkinlik. Uzun yıllar nisan ayında yapılsa da festival 2016'dan bu yana ekim aylarında gerçekleşiyor. Bu festival Sufileri yakından tanımak açısından büyük bir fırsattır.

14 Mayıs: Ordu Bayramı

23 Mayıs: Milli Bağımsızlık Günü

30 Temmuz: VI. Muhammed'in taç giyme günü

20 Ağustos: Halk ve kralın devrim bayramı

6 Kasım: Yeşil Yürüyüşü Anma Bayramı

YangınveKurtarmaServisi: 15

Polis: 19

Ambulans: 15

Fas'ın para birimi Fas dirhemi'dir. 1 Türk lirası, 1,97 Fas dirhemi (DH) eder. *Kur bilgisi Temmuz 2018'de güncellenmiştir.

Tüm Fas'ta olduğu gibi Fes'te de resmi dil Arapçadır. Ayrıca Fransızca ile Berberi dilleri de yoğun olarak kullanılır.

Fas'la Türkiye arasında 2 saatlik zaman farkı vardı. Bu bağlamda Türkiye'de saat 12.00 iken, Fes'te saat 10.00'dur. .