Venezuela, Simon Bolivar ve Hugo Chavez

Venezuela, tam adıyla Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti olarak biliniyor. Resmi dili İspanyolca olan ülkenin başkenti Caracas.

İspanya’dan 5 Temmuz 1811’de, Büyük Kolombiya Cumhuriyeti’nden 13 Ocak 1830’de ayrılmış olan ülke uluslararası bazda 30 Mart 1845’te tanınmış.

Yüzölçümü 916.445 kilometrekare olan ülkenin nüfusu ise yaklaşık 30 milyon kişi. En önemli ve kalabalık şehirleri ise Caracas, Maracaibo, Valansiya ve Maracay. Toplam 23 eyaletten oluşmaktadır.

Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay ve Venezuela’nın katılımı ile 1 trilyon doları aşan ekonomik derinliği ile 300 milyonu aşan nüfusu ile dünyada 3. büyük ekonomik örgütlenme olan MERCOSUR’un da aktif üyesi Venezuela. Ekonomik örgütlenmelerden birincisi ABD’nin başı çektiği NAFTA, ikincisi ise AVRUPA BİRLİĞİ.

MERCOSUR ekonomik topluluğu kendi TV’si olan TELESUR’u “Kendimizi kendi gözümüzle bakmak için” sloganı ile kuruyor. Açılımı Televizyon del sur (Güneyin Televizyonu) olan kanalın merkezi de başkent Caracas’ta bulunuyor.

Ülkenin kuzeyi ve güneyi arasında pek çok açıdan farklılıklar var. Kuzeyde çocuk ölüm oranı 1000 çocukta 6, güneyde ise 1000 çocukta 107. İnsan ömrü kuzeye göre güneyin çok daha kısa. Eğitimde ortalama kuzeyde 11 yıl, güneyde ise sadece 3,5 yıl.

Venezuela’nın İspanyolca’daki anlamı “Küçük Venedik”. Bunun hikayesi de şöyle; Maracaibo gölü kıyısına gelip, oradaki selden korunmak amacıyla direkler üstüne inşa edilmiş su üzerindeki evleri görenler bu görüntüyü Venedik’e benzeterek vermişler bu ismi.

Türkiye’ye göre 6,5 saat geride olan ülkenin para birimi de ulusal kahramandan alıyor adını; Venezuela Bolivarı (VEF)

Venezuela’da özellikle son senelerde yapılan keşifler sonucunda çok büyük petrol rezervleri ortaya çıkmıştır. 2012’de dünyanın en büyük petrol rezervine sahip ülkesi haline gelerek Suudi Arabistan’ı geride bırakmıştır. Venezuela’nın sahip olduğu petrol rezervi 296 milyar varil ham petroldür. Böyle sayı verince pek anlaşılmayabilir ancak şu kıyaslama herşeyi tüm netliği ile yansıtmaktadır; bu miktarda petrol Türkiye’nin 1220 senelik ihtiyacını karşılayacak kapasitededir.

Venezuela’nın kuzeyinde Karayip denizi, güneyinde Brezilya, doğusunda Guyana ve batısında Kolombiya yer alır. İspanyolların Güney Amerika’da ilk sürekli yerleşimlerinden biri olan Venezuela, 1821 senesinde İspanya’dan bağımsızlığını ulusal kahramanları Simon Bolivar önderliğinde kazanmıştır. Bağımsızlığının ilk yıllarında Kolombiya, Panama ve Ekvator ile beraber Büyük Kolombiya’nın bir parçası olmuş ve 13 Ocak 1830’da da bu birlikten ayrılmıştır.

Gelelim Simon Bolivar’ın hayat hikayesine… Simon Bolivar sadece Venezuela için değil pek çok Güney Amerika ülkesi için bir Ulusal kahraman. Neredeyse tüm Güney Amerika’ya bağımsızlığını kazandıran Simon Bolivar, bu özelliğinden dolayı “Kurtarıcı” anlamına gelen “EL LİBERADOR” lakabı ile biliniyor.

1783’te İspanyol kökenli aristokrat bir ailenin çocuğu olarak Caracas’ta doğan kahramanın asıl adı oldukça uzun; Simon Jose Antonia de la Santisima Trinidat Bolivary Palacios. Tek seferde duyup tekrarlayabilirseniz büyük başarı… Simon Bolivar, daha küçük yaşlardayken anne ve babasını kaybettiği için özel öğretmenler tarafından yetiştirilmiş. Bakımını da bir nevi amcası üstlenmiş. Öğrenimini tamamlaması için amcası Simon Bolivar’ı İspanya’nın Madrid kentine göndermiş. Öğrenimine Madrid’te devam eden Simon Bolivar oradan  İspanyol soylularından bir ailenin kızı ile tanışıp, 18 yaşında evlenmiş. Evliliğin ardından eşi ile birlikte Venezuela’ya geri dönmüş ancak, eşi çok genç yaşta vefat etmiş. Bunun ardından Bolivar 21 yaşındayken 1804 senesinde Avrupa’ya geri dönmüş.

Avrupa’da bulunduğu senelerde Fransız devrimi ile yayılan ve genişleyen özgürlük ve eşitlik düşüncelerine yakından tanık olmuş ve bu düşüncelerden etkilenmiş. Özellikle de Jean Jack Rousseau’nun ilkelerini benimsemiş. Güney Amerika’ya döndükten sonra özgürlük ve eşitlik üzerine ne yapılabilir konusundaki çalışmalarına başlamış.

Çalışmaları kapsamındaki görüşlerini çevresindekiler ile paylaşarak bu düşüncelere verilen desteği arttırmış. Ardından çevresindeki arkadaşları ile birlikte İspanya’nın içinde bulunduğu karışıklıktan yararlanarak İspanyol yöneticilere karşı bir ayaklanma başlatmış. Uzun süre devam eden karşı koymalardan sonra Venezuela ve Kolombiya’yı bağımsızlığına kavuşturarak ilk cumhurbaşkanı olmuş. Venezuela’nın 5 Temmuz 1811 İspanya’dan bağımsız olarak kalması sonucu bu tarih her sene “bağımsızlık günü” olarak kutlanmaktadır.

Bolivar’ın cumhurbaşkanlığındaki Venezuela – Kolombiya birliğine ardından Ekvator, Bolivya ve Panama da dahil olmuş ve böylelikle Büyük Kolombiya Devleti kurulmuş. Ancak bu devletin ömrü çok uzun süreli olmamış ve birlik ilk olarak 13 Ocak 1830’da Venezuela’nı ayrılması ile çözülmeye başlamış. Venezuela’nın hemen ardından Ekvator da birlikten ayrılmış ve bağımsızlığını ilan etmiş.

Aynı sene içerisinde de 47 yaşında iken Simon Bolivar tüberküloz’a yakalanarak Kolombiya’nın Santa Marta kentinde vefat etmiş.

Venezuela’nın yakın tarihi, özellikle de 19. Yüzyıl ve 20.yy başları siyasi ve politik karışıklıklarla, devrimlerle doludur.

Hugo Rafael Chávez Frías, 1998'den 5 Mart 2013’te vefatına kadar ülkenin devlet başkanlığını yapmıştır. Hugo Chavez, ülkesinde özellikle  düşük gelir düzeyine sahip halk tarafından çok sevilen bir politikacı olmuştur.

Hugo Chavez’in hayatına kısaca değinirsek, orta hali bir ailenin 6 çocuğundan biri olduğunu söyleyebiliriz. 1954 doğumlu olan Chavez’in anne ve babası öğretmenmiş. Köken olarak ise
yerli ırkla siyah ırkın karışımı olan Zambo etnik kökeninden geliyor.

Chavez eğitimini Peru’da almış, burada askeri okulda okumuş. Aslında profesyonel bir beyzbol oyuncusuymuş ama asker olmayı seçmiş. 1980’lerde profesyonel bir asker durumuna gelmiş ve 1982’de kendisine yakın genç subaylarla Bolivar Devrimci Hareket adı altında gizli bir örgüt kurmuş. 1989 yılında siyasete soyunana Chavez, ayaklanan halka önderlik yapar. Chávez kurduğu bu gizli örgüt ile birlikte, 4 Şubat 1992’de darbe girişimine kalkışır. Asıl tanınması da bu tarihten sonraya rastlar. Bu darbe girişimi kendisinin yoksul halk tarafından benimsenmesine olanak sağlar. Ancak bu başarısız darbe girişimi neticesinde Chavez tutuklanır ve cezaevine gönderilir. Ancak kendisini destekleyen yoksul halkın baskıları sonucunda 1994 senesinde cezaevinden çıkartılır.

Cezaevinden çıkan Chavez parti kurar ve 1998’de seçime katılır. Oyların %56’sını alan Chavez ülke yönetiminin başına geçer. Fidel Castro, Chavez’in en yakın arkadaşıdır. 1999 senesinde referandum ile ülkenin adını Venezuela Bolivarcı Cumhuriyet olarak değiştirir.
Chávez’in özellikle tarım ve petrol alanlarında yaptığı düzenlemeler ülkede kutuplaşmalara sebep olmuş aynı zamanda ihtiyacının %15’ini Venezuela’dan sağlayan ABD’yi tedirgin etmiştir.

2000 yılında Chávez, son anda bir suikast girişiminden kurtulmuştur. 2002’de ordu ile sivil toplum darbe yapmış ve Chávez’i başkanlıktan düşürmüşlerdir. Ancak Chavez’in düşürülmesi sadece 48 saat sürmüştür. 48 saat sonrasında tekrar görevinin başına gelmiştir. 2004’teki seçimlerde ise oyların bu kez %58’ini alır. Ardından petrol gelirlerini Amerikan şirketlerden alıp, yoksullara yönelik sosyal programlara aktarır.

Günlük 100 bin varil petrol karşılığında Küba’dan sağlık hizmetlerine destek alır. Son dönemlerde tedavisini Küba’da sürdürme sebeplerinden biri de budur. Başkanlığı döneminde emeklilik sistemini oturtturur ve geçim zorluğu çekenlere aylık 100 $ ödeme yapar.2006’da tekrar seçimi 6 yıllığına kazanır.

Son dönemlerinde kanserle ciddi savaşan Hugo Chávez, 5 Mart 2013’te vefat etmiştir.

Simon Bolivar’ın Venezuelalılar arasındaki en ünlü sözü: “Asla mutlu olamayacağız asla”, Chavez’in ki ise “Artık mutlu olacağız”