Copan
Copan Hakkında Bilinmesi Gerekenler
1980 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklenen Maya antik kenti Copan, Honduras’ta yer almaktadır. MÖ 1000 civarında küçük bir tarımsal yerleşim olarak kurulmuş olan Copan, Kalisk Dönem’de (MS 250-900) Maya şehri olmuştur. Şehir, 9. yüzyılın başlarında önemini oldukça arttırmış; yaklaşık 20 bin kişinin yaşadığı bir yerleşim haline gelmiştir. Antik şehir, Maya uygarlığının kurduğu olağanüstü yerleşimlerden biri olarak kabul edilmektedir.
Yerleşim alanları ile birlikte 250 dönümlük bir arazi üzerine yayılmış olan Copan’ın merkez bölgesi 54 dönümden meydana gelmektedir. Merkezî bölgede taş tapınaklar, iki büyük piramit, birkaç merdiven, meydanlar ve “tlachtli” adında toplanan oynanan bir oyun için ayrılmış bir kort bulunmaktadır. Antik kentin güzel taş tapınakları, sunakları, hiyeroglifleri (resimli yazı) ve stelleri ilgi toplamaktadır.
16. yüzyılın sonlarında İspanyol kâşifler, siteyi ilk keşfeden Avrupalılar olmuştur. 1839 yılında ise Amerikalı gezginler John Lloyd Stephens ve Frederick Catherwood, Copan’ı tekrardan keşfetmişlerdir. 1930 ve 1940’lı yıllara gelindiğinde ise Amerika Birleşik Devletleri ve Honduras desteği ile harabeler restore edilmiştir. Bölgede yürütülmüş olan başlıca çalışmalardan bir diğeri ise 1975 yılında gerçekleşmiştir. Bu çalışmada anıtlardaki hiyerogliflerin deşifre edilmesiyle Copan’ın hanedana ait ve politik tarihi gün yüzüne çıkarılmıştır.
Bölge Erken Klasik Öncesi Dönem’den Geç Klasik Dönem’e kadar yerleşim görmüştür. MS 800’de istikrarsızlaşmaya başlayan şehir, kuraklıkların hayati önem taşıyan mahsulleri yok etmesi ile büyük darbe almış; mevcut tüm kaynakların tükenmesinin ardından ise terk edilmek zorunda kalmıştır.
Honduras’ın en çarpıcı ve turistik noktalarından biri olan Copan Maya Harabeleri, taş heykelleri ve karmaşık hiyeroglifleri ile en etkileyici Maya yerleşimlerinden biri olma özelliği taşımaktadır.
Copan Nerededir?
Copan, Orta Amerika ülkesi Honduras’ın batısında, Copan Bölümü’nde yer almaktadır. Antik şehir Guetamala sınırına 60 kilometre mesafede yakın bir konumda, Copan Nehri’nin batı kıyısında, modern kasaba Santa Rosa de Copán’a 56 kilometre mesafede yer almaktadır.
Copan’a Nasıl Gidilir?
Honduras’ın bir şehri olan San Pedro Sula’dan ve Guetamala’dan Copan’a doğrudan giden otobüsler bulunmaktadır. San Pedro Sula’nın 11 kilometre doğusunda yer alan Ramón Villeda Morales Uluslararası Havaalanı Honduras’ın en büyük ve en yoğun havalimanıdır. Havalimanı yurt içi ve yurt dışında Amerika kıtasındaki noktalarla bağlantıya sahiptir.
Bölgesel ulaşım merkezi olan La Entrada’dan ise Copan’a düzenli servis otobüsleri hizmet vermektedir. Guatemala’dan ise Copan’a günlük hizmet veren servisler ile 6 saat yolculuk sonucunda antik kente ulaşmak mümkündür.
Copan’da Görülecek Yerler
Copan’ın tüm harabe alanında yaklaşık 4.500 adet yapı mevcuttur. “Ana Grup” olarak adlandırılan yapılar antik kentin odak noktasını oluşturmaktadır. Bu yapılar yaklaşık 2 kilometrekarelik bir alan üzerinde yer almaktadır. Site oldukça gür bir doğal alan içinde yer aldığından hayvan çeşitliliği ile de göze çarpmaktadır. Hayvan çeşitliliği arasında maymunlar, guacamaya’lar (büyük papağanlar), Amerika papağanı, tembel hayvanlar, göbekli domuzlar ve daha fazlası sayılabilir.
Akropolis, doğu ve batı avlularında yer almaktadır. Batı avlusunda bulunan Tapınak 11, yeraltı dünyasına açılan bir kapı olarak inşa edilmiştir. Tapınak 16 ise Rosalila Temple adındaki önceki tapınağın üstüne, kalıntılara zarar vermeden inşa edilmiştir. Yaklaşık 30 metre yükseklikteki Tapınak 16’nın tepesine tırmanarak, tüm harabenin uzandığı alan izlenebilmektedir.
Bakımlı çimenlik arazi üzerine yayılmış steller ve sunakları ile ünlü olan Büyük Plaza, aynı zamanda Orta Amerika’daki ikinci en büyük top sahasına da sahiptir. Alandaki en ünlü stellerden biri olan “18 Tavşan”, Copan’ın 13. hükümdarıdır. Bu oyma işi, hükümdarı dekoratif başlığı ve korkutma amacı taşıyan iki yılan başlı kraliyet asasını tasvir etmektedir.
Maya medeniyetinin anlaşılmasında çok önemli yere sahip olan Steller, detayları ve etkileyici boyutları ile Copan’ın parlayan yıldızlarıdır. 3 ile 5 metre arasında yüksekliğe sahip steller, aşırı karmakarışık rölyeflere sahiptir. Bu kabartmalar, şehrin tarihindeki en büyük hükümdarların portrelerini içermektedir. Bu stellerin bir yüzü portreleri, diğer bir yüzü ise hükümdarların gücünü ve politikalarını ifade eden hiyerogliflerle kaplıdır.
Copan anıtlarının en ünlüsü olan Hiyeroglif Merdiven, Tapınak 26 üzerinde yer almaktadır. 63 basamaktan oluşan bu merdivende Copan’ın kraliyet evinin tarihini anlatan hiyeroglifler yer almaktadır. Bu hiyeroglif, Antik Maya medeniyetinin bilinen en uzun metnidir. Arkeologlar hala bu metin üzerinde araştırma yapmakta ve tüm anlamını deşifre etmeye çalışmaktadır.
