Hasankeyf’te Gezilecek Yerler

14. yüzyılın başlarında yapılan camii (T) planlı şemaya sahiptir. Günümüze ulaşan kalıntılar, İmam Abdullah'ın Türbesi’nin çevresinde inşa edildiğini göstermektedir. Dikdörtgen bir avlunun çevresinde yer almaktadır. Kuzeyde tromplu kubbeyle örtülü türbe, kuzeydoğuda ise kare planlı kule yer almaktadır. Türbe ile kule arasındaki tonozlu kapı girişinin kanatları, ahşap oymadır ve bu kapıdaki ince işçilik 15. yüzyıl özelikleri taşımaktadır. Güneydeki uzun dikdörtgen mekânın ise mescid olduğu tahmin edilmektedir.

Hz. Muhammed (Sav)'in amcası Cafer-i Tayyar'ın oğlu olan İmam Abdullah'a ait olan zaviye, Dicle Nehri'nin kuzeyinde yer almaktadır. İmam Abdullah Zaviyesi, her yıl Haziran ayında özellikle yerel halk tarafından ziyaret edilmektedir.

Kentin kuzeybatısındaki Kümbet’in girişinin üzerinde bulunan çini yazıtta, 1473’teki Otluklubeli Savaşı’nda ölen Zeynel Bey'e yapıldığı, mimarının ise Abdurrahman Oğlu Pir Hasan olduğu yazılıdır. Altta mumyalık, üstte de ana bölümden oluşan kümbetin en önemli özelliği, yörede taş kullanılan yapıların aksine, taş üstüne tuğla kaplama ile inşa edilmiş olmasıdır. Gövdenin tamamı ve kubbe, geometrik motifli sırlı tuğlalarla kaplıdır. Mimarının bilinmesi bir diğer önemli özelliğidir.

Neredeyse tamamen yıkılmış, kalan bölümleri de toprakla örtülmüş olan Saray’a hiçbir yazıtta rastlanmamıştır. Yazılı kaynaklarda da çok az bilgi olmasına karşın, yapım özellikleri 12. yüzyıl Artuklu dönemini işaret etmektedir.

Kanuni Sultan Süleyman tarafından Eyyubiler döneminde inşa ettirilen cami, Dicle Nehri'nin kıyısındaki On Kemerli DDY Köprüsü’nün ayağına çok yakındır. Biraz viran durumda olsa da, minaresi sağlam kalmıştır ve el işçiliği göz doldurmaktadır.

Tıpkı El Rızk Camisi gibi Eyyubiler dönemi eserlerinden olan Sultan Süleyman Camisi, M.S. 1407’de inşa edilmiştir. Sultan Süleyman tarafından yaptırılan cami, minaresi ile dikkatleri üzerine çeker.

Dicle üzerinde yer alan köprünün yazıtı yoktur ama yapım özellikleri nedeniyle, tıpkı Hasankeyf Sarayı gibi 12. yüzyıl Artuklu dönemine tarihlenmektedir. Kesme ve moloz taşlarla yapılmıştır ve çok az tuğla kullanılmıştır. Ne zaman yapıldığı bilinmeyen köprünün ortada 40 metre açıklıklı ana gözü, yanlarda 22 metre açıklıklı iki yan gözü bulunmaktadır. Köprünün en önemli özelliği, dünyanın bilinen ilk açılıp kapanabilen köprüsü olmasıdır.