Malumunuz yurt dışında birçok ülkeyi tanıtırken sokak yemeklerine atıfta bulunmadan edemiyoruz. Ülkelerin kültürleri müzelerde, galerilerde ve sanatlarında olduğu kadar sokakta da hüküm sürmektedir ki işin aslında en büyük kültür ve geleneği sokak kültürü oluşturur. Bir sanat eseri belki bir kültürün, ülkenin simgesi haline gelmiş olabilir ancak onu asıl değerli kılan içinde bulunduğu toplumu nasıl yansıttığıdır. Hal böyle iken bir coğrafyayı yahut kültürü tanımak için sadece onun sanat eserlerine bakmak yetersiz olacaktır. O yüzden sokağa çıkmalı ve sokaktaki hayatı gözlemlemeliyiz. İşte Türkiye’deki sokak kültürünün bize sunduğu lezzetler...
Kokoreç
Kokoreç Türk mutfağına Yunan mutfağından geçmiştir. Bir şiş üzerine hayvansal bağırsakların sarılmasıyla elde edilir ve genellikle yatay bir şekilde çevrilerek pişirilir. Kokoreç restoranlarda pek yer almaz; o yüzden daha çok ayaküstü sokak satıcılarında yahut cadde kenarlarındaki küçük işletmelerde bulunur. Kokoreç kelimesinin dilimize Yunanca “kokorótsi” kelimesinden geçtiği kabul edilmektedir. Günümüzde pek yaygın olan bu yiyeceğin sağlığa zararı ise temizliğine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bununla beraber yüksek bir yağ oranına sahip olan bu gıdanın fazla tüketilmesi önerilmez. Kokoreç Yunanistan’da özellikle Paskalya Bayramı’nda tüketilmektedir.
Döner
Türkiye’de döner "fast foodun kralıdır" dense yeridir. Tavuk ve et döner olmak üzere iki çeşide ayrılır. Dönerin birçok farklı sunumu vardır. Elbette ki bunların başında sandviç gelir. Ancak İskender de en az sandviç kadar revaçtadır. Dürüm olarak da sunulan döner, pilav üstü olarak da tüketilmektedir. Dönerin geçmişi 150 yıl kadar geriye dayanmaktadır. Kastamonulu bir aşçı olan Hamdi Usta dönerin mucidi olarak kabul edilir. Pişirilişi kokorece benzer: Bir şiş üzerinde kat kat dizilen etler dikey bir şekilde döndürülerek pişirilir. İsmini de bu döndürülerek pişirilmesinden almış olabilir. Türkiye’den çıkan bu lezzetin yavaş yavaş tüm dünyaya yayıldığını söylemek hiç de zor değil.
Simit
Halka şeklinde,susamla kaplı ülkemizde ve yine Yunanistan’da oldukça yaygın olan simidi hepimiz biliyoruz. Özellikle sabahları çayla beraber kahvaltımıza eşlik eden simidin mutfağımızda çok özel bir yeri vardır. Simitçi unvanıyla simit satan seyyar satıcıların bugün büyük bir çoğunluğu yerlerini simitçi kafelere bıraktı. Artık her caddede görmenin mümkün olduğu simitçi kafeler oldukça revaçta. Onlarca türden simit sunumlarıyla da bu değerli lezzeti zenginleştirmektedirler. Pizzasından, sandviçine her türden simit sunumu görmek mümkün.
Süt Mısır
Özellikle son birkaç yıldır oldukça yaygın olan bardak mısırcıları artık her meydanda görmek mümkün. Oldukça lezzetli olan mısırın bu sunumu da haliyle çok tutuldu. Sokaklarımızı zenginleştiren mısırcılar gerek geleneksel servisleri gerekse de bardakta sunumlarıyla dikkat çekiyor. Kağıt bardaklarla, ayıklanmış tane mısırlar haşlandıktan sonra üzerlerine ketçap-mayonez gibi soslarla yahut tereyağı ile servis ediliyor.
Dürüm
Sokaklara renk katan dürümcüler ABD’deki sosisçiler gibi minibüslerini mutfağa çevirip seyyar bir şekilde dükkanlarını yanlarında taşımaktadırlar. Önceleri çok daha yaygın olan bu sunum günümüzde azalsa da tükenmiş değildir. Özellikle sahil kenarlarına kurulan bu seyyar dürümcüler yahut aynı şekilde köfteciler, inanılmaz bir ziyafet sunmaktadır. Lezzetlerinin sırrı da belki onların bu özgürlükçü lezzet anlayışıdır.
Kestane Kebap
Sokak yemeklerinden bahsediyorsak kestanecileri de unutmamak gerekir. O kış aylarında sıcacık seyyar arabalarıyla köşe başlarında yahut dolaşarak satış yapan bu güzel lezzet durakları, sokaklarımıza en güzel kokuları bahşediyor. Eskiden akşamları sobalarının üzerinde kestane pişiren nesil, bugün bu imkanlarını büyük ölçüde -en azından büyük şehirlerde- kaybetmiş olsa da gelenek sokaklarda devam ediyor.
Midye Dolma
Midye dolmaları sevenler de vardır sevmeyenler de... Akdeniz kültürünü tek kelimeyle özetleyen bu eşsiz lezzet kelimelerle anlatılmayacak onca şeyi tek başına anlatmaya yetiyor. Özellikle sahil şehirlerimizde yaygın olan midyeciler ağızlarda unutulmayacak lezzetleri sunmayı gerçekten çok iyi başarıyor. Ancak son zamanlarda bunların da ne kadar sağlıklı olduğu, ne kadar temiz ortamlarda imal edildiği konusunda tartışmalar var. Bu bakımdan biz güvenilir, işinin ehli olarak ün salmış yerlerden tüketmenizi öneririz.
Pilav Üstü Tavuk
Hepimiz rastlamışızdır okul çıkışlarında, köşe başlarında pilav üstü tavuk servis eden seyyar satıcılara. Onların da damak zevkimiz üzerinde ayrı bir yeri vardır. Bu küçücük, oldukça basit seyyar arabalarda satılan pilavları şehirlerin en ünlü restoranlarında bile bulamayabilirsiniz. Tane tane, bembeyaz o iri pirinç taneleri ve üzerine ilave edilen tavuk insanı nasıl da mutlu etmeye yetiyor. Yanına bir de ayran, alın size kocaman bir lezzet şöleni... Galiba pilavın gerçek ustaları dışarıda.
Köfte Ekmek
Sokakların vazgeçilmez lezzetlerinden biri de köfteciler olsa gerek. Seyyar arabalarından çıkan dumanlar ile etrafa enfes kokular yayan küçük lezzet durakları bu köfteciler. Bu konuda birçok meşhur adres isim olduğu aşikar. Ne olursa olsun sokakta arkadaşlarla yenilen köfte ekmekler gibisi yoktur.
Balık Ekmek
Balık ekmeğin adresi Eminönü olsa gerek. Hepimiz biliyoruz Eminönü’nde otobüs duraklarının biraz önünde ızgaradan dolayı duman altında kalan o meydanı... Ve bir hengame ile sıra bekleyen insanları... İster limandaki teknelerde isterseniz de hemen oracıkta balığınızı yiyebilir, turşu suyunuzu içebilirsiniz.
Halka Tatlı
Aslında birçok adı var ama halka tatlısı en çok kullanılanı. Sıcacık şerbette kızartılıp servis edilen hamurlardan meydana gelen bu lezzet de ülkemizin meydanlarında, köşe başlarında yerini almakta. Genellikle diğer seyyar yemekçilerin yanında oldukları bir gerçek; sonuçta bir gelenek var, yemeğin üzerine tatlı... Halka tatlı veya onun diğer bir benzeri lokma tatlıcılar seyyar arabalarıyla tatlı ihtiyaçlarımızı karşılamak için her an nöbetteler. Afiyet olsun!
Tantuni
Sokakta yemek yemek bir başka oluyor açıkçası, tantuni yemek de öyle. Mersin’den çıkagelip ülkemizin dört bir yanına yayılan tantuni sokak lezzetlerine lezzet katmıştır. Dürüm yahut sandviç olarak sunulmasıyla beraber et ve tavuk versiyonları da vardır. Ve usta bir elden çıkan tantuni kesinlikle bağımlılık yapabilir.
Islak Hamburger
Amerikalılar biliyor mu bilmiyorum ama ıslak hamburger de en az kuru hamburger kadar lezzetli. Islak denmesi buharla haşır neşir olmasından, yani suda piştiğinden filan değil. Sokaklarda ve büfelerde oldukça revaçta olan ıslak hamburgerin ilk adresi Taksim olmalı. Yemişken birkaç tane yemek de gelenek haline gelmiş sanırım; çünkü bir tanenin yettiğini hiç görmedim.
Turşu
Turşu memleketimizin en büyük değerlerinden biri olsa gerek, en azından mutfakta. Yediden yetmişe her evde turşu kavanozlarını görmek hiç de zor olmasa gerek. Ancak turşu yapmak annelerimizin mutfaklarından sokaklara taşmıştır. Plastik bardaklarda seyyar olarak servis edilen turşu ya da turşu suyu her ne kadar çok susatsa da severek, afiyetle tüketilmektedir. Turşunun da birçok çeşidi vardır. Genellikle salatalık ve lahana ile yapılan türü yaygın olarak tüketilir. Turşu denilince çoğumuzun aklına Münir Özkul ile Adile Naşit’in o efsanevi sahnesi aklıma gelir, “Neşeli Günler” filminin ilk sahnesi. Turşu suyunun iyisi limonla mı olur sirkeyle mi olur bilmem ama ikisi de kötü olmasa gerek.
