Uganda

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Demokratik Kongo Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülke içerisinde özerk bir krallık olan Buganda Krallığı da yer almaktadır.

Uganda’nın ismi, geçmişinde burada bir krallığa sahip olan Buganda’dan gelir. Başkent Kampala da dâhil olmak üzere halen ülke nüfusunun çoğunluğunu Bugandalılar oluşturur.

Geçmişinde avcılık ve tarımla uğraşan Uganda halkı, geçimini halen daha çok tarımla kazanmaktadır. Muz, mısır ve yer fıstığı en çok üretilen besinlerdir. İhracatta etkili olanlarsa kahve ve pamuktur. Hayvancılık ise geçmişteki kadar etkin olmasa bile yetiştiricilik anlamında önemli bir yere sahiptir.

Ülke genelinde yaşayan nüfusun yüzde 85'i Hristiyan dinine inanır. Katolik mezhebine göre yaşamını sürdürenler yüzde 42 ile çoğunluktur. Yüzde 36'sı ise Anglikanizm inancına göre yaşar.

Doğal güzellikleri ve vahşi doğa parkları ile ilgi çeken Uganda’ya, mevsime göre hava sıcaklıkları çok fazla değişmediğinden yılın her döneminde gitmek mümkündür. Ortalama hava sıcaklıkları gündüzleri 25-30 derece, akşamları 17 derecedir.Ancak Eylül ayından itibaren sıklaşan festivaller sebebiyle Uganda kültürünü daha iyi ve yakından tanıyabilmek adına bu dönemde gitmek daha keyifli olacaktır. Yerel halk turistlere karşı oldukça sıcakkanlıdır. Özellikle çocuklar sizi gördükleri zaman oyun oynamadan bırakmak istemezler.

Uganda Merkez, Batı, Doğu ve Kuzey olmak üzere dört bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgelere bağlı toplam 112 ilçe bulunur. 1990'ların ortalarına kadar 10 ilden ve bu illere bağlı 38 ilçeden oluşan Uganda'da, bu yıllardan itibaren daha küçük idari birimler oluşturulmaya başlanmıştır. Uganda, başkent Kampala dışında küçük ölçekli şehirlere sahip olup, başkent hariç sadece Gulu ve Lira 100.000 nüfus sınırını aşmaktadır. Diğer öne çıkan şehirleri arasında Mbarara, Jinja, Bwizibwera, Mbale ve Mukono vardır.

Uganda’ya uçak yoluyla gitmek için kullanılan merkezi havalimanı Entebbe Uluslararası Havalimanı’dır. Başkent Kampala’nın 35 kilometre güneybatısında yer alan Entebbe şehrindeki bu havalimanından ülkenin pek çok yerine iç hat uçuşu yapılmaktadır. İstanbul-Entebbe arası direkt uçuşlar mevcuttur. Ayrıca, Johannesburg, Dubai, Abu Dabi, Nayrobi, Amsterdam, Brüksel, Kahire ve Doha üzerinden de direkt uçuşlar mevcuttur.

Mevsimsel açıdan hava sıcaklıklarının çok fazla değişmediği Uganda’ya yılın her döneminde gidilebilir. Ortalama hava sıcaklıkları gündüzleri 25-30 derece, akşamları 17 derecedir.

37 milyondan fazla nüfusa sahip Uganda’daki halkın çok küçük bir kesimi şehirlerde yaşamaktadır. Büyük bir kesim Victoria Gölü çevresinde, Algon Dağı ve Rwanda sınırı yakınlarında toplanmıştır. Ülkenin sosyal yaşamında basketbolun önemli bir yeri vardır. Milli takımlarının pek çok başarısı mevcuttur. Hem sosyal hem de endüstriyel açıdan hızla gelişmekte olan diğer bir alan ise sinemadır. 2002 verilerine göre Uganda’da okuryazarlık oranı yüzde 66,8’dir. Bunun yüzde 76,8’ini erkekler oluşturur.

Yerel halk turistlere karşı oldukça sıcakkanlıdır. Özellikle çocuklar sizi gördükleri zaman oyun oynamadan bırakmak istemezler.

Uganda’da hem modern hem de geleneksel pişirme yöntemleriyle hazırlanan yemekler mevcuttur. Pek çok yemekte İngiliz, Arap ve Asya mutfağının etkileri görülmektedir. Karbonhidratı bol, soslu ve etli yemekler mevcuttur. Sebze, patates, muz ve tropik meyveler tabaklarda sıkça kendine yer bulur. Et olarak tavuk, domuz, balık, sığır, keçi ve koyun etlerini tüketirler. Yemeklerin yanında ekmek yerine pilav yemeyi tercih ederler.

En çok bilinen yemeklerinden biri “matooke”dir. Yeşil muzun ızgarada pişirilmesi ya da patates gibi ezilmesiyle hazırlanır. Yanında pilav tüketilir.

Bir diğer öne çıkan yemek “ugali”dir. Mısır unu ve kaynamış süt ya da su ile hazırlanır.

Uganda’da pek çok festival mevcuttur. Ancak bazıları 1-2 yıl yapıldıktan sonra bir daha düzenlenmemiştir. Hala devam eden festivaller arasında Nil Festivali’dir. Her yıl Ağustos ayında Jinja’da yapılan festivalde nehir çevresinde yaşayan halkın zengin ve farklı kültürlerine odaklanılır. Festival boyunca müzik, dans, tiyatro gösterileri yapılırken, yemekleri tanıtıcı etkinlikler de düzenlenir.

Hızla gelişen bir film endüstrisine sahip olan Uganda’da Amakula Kampala Uluslararası Film Festivali düzenlenmektedir. Festivalin bir diğer adı, Amakula Kampala Sinema Karavan Festivali’dir. Çünkü festival sadece Kampala’da yapılmaz. Dört ay boyunca, Eylül-Aralık arasında, tüm ülkeyi dolaşır. Eski ve yeni yapım filmleri halkla buluşturur, çeşitli atölye çalışmaları ve konuşmalar düzenlenir.

Yine her yıl Eylül ayında gerçekleştirilen bir diğer festival Bayimba Uluslararası Müzik ve Sanat Festivali’dir. Kampala şehir merkezindeki Uganda National Theatre’da yapılan etkinliklerde ülkenin sanat çalışmalarıyla ilgili tüm detayları görmek mümkündür.

Ekim ayındaysa yine Kampala’da Nile Gold Jazz Safari düzenlenir. Tek günlük bu etkinlikte dünyanın farklı şehirlerinden cazcılar ülkeyi ziyaret eder.

Aralık ayında Kampala Kyandondo Rugby Club’da “Burası Uganda” adıyla bir festival düzenlenir. Amaç, Uganda hakkındaki tüm kültürel zenginliği tanıtmaktır.

Özgürlük Günü (26 Haziran)

Başpiskopos Janani Luwum’u Anma Günü (16 Şubat)

Uluslararası Kadınlar Günü (8 Mart)

Kutsal Cuma

Paskalya

İşçi Bayramı (1 Mayıs)

Şehitler Günü (3 Haziran)

Ulusal Kahramanlar Günü (9 Haziran)

Ramazan Bayramı

Şeker Bayramı

Bağımsızlık Günü (9 Ekim)

Noel (25-26 Aralık)

*Yanında tarih belirtilmeyen tatillerin günü yıla göre değişmektedir.

Uganda genelinde tropikal iklim görülür. Ancak ülke yüksek bir konumda bulunduğundan hissedilen hava sıcaklıkları diğer tropikal iklime sahip ülkelere göre daha serindir. Aşırı sıcaklıklar ya da aşırı soğuklar ülke genelinde hissedilmez. Gene olarak gündüzleri ortalama sıcaklık 25-30 derece arasındadır. Geceleri ise ortalama 17 derecedir.

Bugünkü Ugandalılar, iki grup halinde ülkeye göç edenlerin soyundan gelmektedir. İlk grup olarak, 15. yüzyılda güneye doğru gelenler ülkenin bugünkü Bantu halkını oluştururlar. Ardından Nil çevresinden ve Sudan’dan gelen ikinci grup kuzey ve doğudaki kabileleri kurdular.15.yüzyıldan itibaren bölgenin özellikle de güney kesimlerinde pek çok krallık kurulmuştur. Bunlar içerisinde Buganda Krallığı önemli bir yere sahipti. Ayrıca Ankole Krallığı, Bunyoro Krallığı ve Toro Krallığı da bu yüzyıl içerisinde bu bölgede kurulan krallıklardır.

19. yüzyılda Arap tüccarların fildişi ve köle ticareti yapmak için bölgenin göl kıyısı kesimlerine gelmesi ile bölge nüfusu İslamiyet ile tanışmış ve İslam dini önem kazanmaya başlamıştır.

1860’ta bölgeye ilk gelen Avrupalılar olan Britanyalı John Hanning Speke ve John Hanning Speke, Nil Nehri’nin kaynağını da aynı zamanda ilk keşfeden Avrupalılar olmuştur. Bu dönemde Afrika kıtasının doğusunda Avrupalıların sömürgeleştirme süreci de başlamış, bu süreçte buraya gelen grup içerisinde yer alan hem Katolik hem de Protestan misyonerler kısa sürede misyonerlik faaliyetlerinde başarı göstererek halk gruplarını kendi dinlerinin mensubu yapmışlardır.

Uganda 1894’te Britanya himayesi altına girmiş, bu süreçte sömürge ekonomisi pamuk ve kahve ekimine öncelik verdirtmiştir. 1950'lerde sömürgelikten kurtulmak için uğraşılmış, partiler kurulup bir meclis oluşturulmuştur. Yerel temsilciliklerde siyahi yerliler beyaz Avrupalılar kadar temsil hakkı elde ederek bölgede söz sahibi olmuşlardır. Uganda 9 Ekim 1962’de bağımsızlığını ilan etmiştir.

Devlet Başkanı Milton Obote döneminde pek çok zorbalık yaşanmıştır. Birçok işletme kamulaştırılmış, gizli polis teşkilatı vasıtası ile karşıt görüşlülere işkenceler uygulanmıştır. Obote'nin İngiliz Milletler Topluluğu toplantısı için Singapur'da olduğu bir dönemde ordu komutanı İdi Amin 25 Ocak 1971’de askeri darbe ile Obote'yi görevden uzaklaştırarak devlet yönetimini ele geçirmiş ve kendisini devlet başkanı ilan etmiştir. İdi Amin diktatör olarak ülkeyi yönettiği 1971 ile 1979 yılları arasında muhalifler başta olmak üzere birçok kişi takip edilmiş, işkence görmüş ve öldürülmüş toplamda da bu süreçte 300.000 kişi cinayetlere kurban gitmiştir.

Tanzanya, 11 Nisan 1979 yılında başkent Kampala'yı ele geçirmiştir. Bu gelişmenin ardından ülkeden kaçan Amin önce Libya'ya sonra Irak'a son olarak da Suudi Arabistan'a kaçarak sürgün hayatı yaşamıştır. Yoweri Kaguta Museveni az sayıda National Resistance Army birliği ile birlikte başarılı bir gerilla savaşı yürüterek Ocak 1986'da başkent Kampala'yı ele geçirmiştir. Bundan sonra Uganda’da çoklu parti dönemi başlamıştır.

Adres: Elgon Terrace Plot No: 9, Kololo Kampala /UGANDA P.O.Box: 34718

Telefon: +256 414 500 182

Faks:

[email protected]

http://kampala.be.mfa.gov.tr

Görev Bölgesi: UGANDA, BURUNDİ