Puno’da Gezilecek Yerler

Titicaca Gölü Peru ve Bolivya arasında kalan Güney Amerika'nın en büyük gölüdür. 8.288 kilometrekare alana sahip olan göl And Dağları'nın Altiplano adı verilen platosunda, Peru ve Bolivya arasında yer alır. Batı kıyısı Peru'ya, doğu kıyısı ise Bolivya'ya aittir.

Titikaka Gölü, ticari gemilerin de çalıştığı, yüksek rakımlı bir göldür. Tibet Platosu’nda çok daha yüksek rakımlı (4000 metrenin üzerinde) göller bulunur. Deniz seviyesinden yüksekliği 3.810 metre olup 194 km uzunluğa ve 65 kilometre genişliğe sahiptir. Ortalama derinliği 140 - 180 metre arasındadır. Bazı yerliler dipsiz olduğunu iddia etseler de en derin yeri 280 metredir. Yirmi beşten fazla akarsu bu göle dökülür. İnka kültürünün izlerini barındıran Güneş Adası (Isla del Sol) dâhil irili ufaklı birçok adacığı barındırır. Çevresinde yaşayan halk için gölde yapılan balıkçılık önemli bir geçim kaynağıdır.

İsminin nereden geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte iki Aymara kelimesinin yan yana gelmesinden oluşur. Titi "büyük kedi", Kak ise "kaya" manasına gelir ve tercümesi Puma Kayası olarak yapılabilir. Efsaneye göre ilk İnka Kralı Manco Capac Güneş Adası'nda ilk olarak, kedi başını andıran bir kayaya çıkar. Göl haritasına baş aşağı bakıldığında, yatan kedi formu ayırt edilebilir. Buna karşın Quechua Dili'nde titi "kurşun" veya "kurşun rengi"; qaqa ise "kaya" demektir. Yani “kurşini (kurşun rengi) kaya”.

Titikaka Gölü'nün karakteristik özelliklerinden biri yüzen adacıklardır. Bu adacıklarda yaşayanlara 'Uros' (çoğul kelime) adı verilir. Uros, yüzen adacıkları savaşçı İnkalardan korunmak maksadıyla, yöreye özgü Totora adlı bir bitkinin kargılarını çapraz olarak bir araya getirerek oluştururlar. Üzerinde basit kulübeler de inşa ettikleri bu adacıkları balık avında kullanırlar.

Uros, geleneksel yaşam şekilleriyle gurur duyar ve karaya yerleşmeyi reddeder. Turistlerin sallanan adalarını ziyaret etmesine izin verirler.

Peru'ya ait Taquile adasında bugün yaklaşık 1.600 Quechua yaşamaktadır. Bu 5,5 kilometre uzunluğunda ve 1,6 kilometre genişliğindeki adada yaşayan halk, yabancılardan saklandıkları için çok sonraları keşfedilmiştir. Örgü ören erkekleri nedeniyle adaya “Örgü ören erkekler” adası adı da verilir.

Gölün Bolivya tarafında kutsal adalar, Güneş Adası (Isla del Sol) ve Ay Adası (Isla de la Luna) bulunur. Her ikisinde de küçük geleneksel köyler ve çok sayıda eski harabe mevcuttur.

Titikaka Gölü, bir dizi ender rastlanan hayvana yaşam ortamı sunar. Bunlardan biri Titikaka dalgıcı (Rollandia microptera) denen kuştur. Bu kuşun ilginç yanı, küçük kanatları sebebiyle uçamamasıdır. Tehlike anında suyun üstünde hızlı adımlar atarak ve çok güçlü kanat çırpmalarla kaçar. Ancak bu kanat çırpmalar kuşu havalandırmaz. Diğer bir endemik canlı ise Titikaka kurbağasıdır. Kurbağa ağırlıklı olarak cildiyle soluma yaptığından, cildi çizgilidir.

Dünyanın içinde gemi ulaşımı yapılabilen en yüksek göllerden biri olan Titicaca Gölü’nde birçok ada vardır. En büyüklerinden biri Taquile; göldeki diğer birçok ada gibi sazdan değildir. Burada Quechua dili konuşan Uros’lar yaşamaktadır. Kayıklar, evler ve üzerinde yaşadıkları yüzen adalar dâhil her şeyi sazdan yapabilmektedirler.

Zaman içerisinde çürüdüğü için sazları yenilemek gerekmektedir, yenilenemeyecek durumdaki adalar ise terk edilir. Şu anda gölün üzerinde 45’in üzerinde sazdan adacık vardır. Kadın ve erkeklerin rengarenk kıyafetleri göz alıcı, her rengin ayrı bir anlamı vardır: Kırmızı-beyaz şapka takan erkekler bekar, kırmızı şapkalı erkekler evli. Beyaz tişörttlü kadınlar bekar, diğer renklerde giyen kadınlar evlidir.

Bu adada iş bölümü bildiğimizden biraz farklı gelişmiştir. Erkekler örgü örer ve dokundukları eşyaları adanın kooperatifi aracılığıyla turistlere satar. Günlük yaşamlarında imece usulü bir yardımlaşmayla adanın etrafından hep birlikte çöp topluyorlar. Lamalar ve alpakalar, devenin Güney Amerikalı akrabaları, yünleri ve etleri ile kimi zaman da yük taşıyarak ada halkına yardımcı olur.

Urosların yaşadığı yüzen adalar, gölde suyun 5-6 metre üzerinde durur, sazdan yapılan teknelere bağlanarak istenilen yere taşınabilir. Kökleri yenilebilen sazlardan yapılan adaların her birinin bir koruyucusu vardır, yeni bir ada yapımına birlikte karar verilir.

Yüzen adaların çoğunda halk, hediyelik eşya yapımı ile geçimini sağlamaktadır. Ada sakinleri yumuşak zeminde yürümeye öyle alışkın ki, herhangi bir iş için Puno kentine gitmeleri gerekirse, beton zeminde yürümekte zorlanır.