Lodz’da Gezilecek Yerler

Muzeum Sztuki, dünyanın ilk modern sanat müzeleri arasında yer alır. Müzenin avangart sanatla ilişkisi 1920-30 yılları arasında kendisine “a.r.” diyen bir grup radikal sanatçının o dönemin en önemli sanatçılarına ait eserleri bu müze için toplamaya başlamasıyla şekillenmiştir. Bu hareket tüm Avrupa avangardı tarafından takdir ve ilgiyle karşılanmıştır ve Fernand Leger, Max Ernst, Hans Arp ve Kurt Schwitters gibi seçkin avangartçıları eserlerini bu müzeye bağışlamaya teşvik etmiştir. Bu durum da müzenin ilk koleksiyonunun oluşturulma şekliyle müthiş ve daha önce benzeri görülmemiş türden bir dayanışma ve işbirliği modelinin sembolu haline gelmesini sağladığı gibi, müzenin benzersiz koleksiyonuyla hak ettiği ününe ün katmıştır.

Müzenin “A.R. Grup” tarafından yapılan ilk koleksiyonu avangard sanat içindeki akımları takip eder; Kübizm, Fütürizm, Konstrüktivizm, Pürizm, Neoplastisizm ve Sürrealizm ve bunun gibi...

Ziyarete ilk olarak 15 Şubat 1931 tarihinde açılan müzenin koleksiyonu o tarihten beri düzenli olarak genişlemiş ve uluslararası modern ve çağdaş sanat eserlerini de bünyesine katarak büyümüştür. Bu nedenle Muzeum Sztuki, şu an Polonya sınırları içinde bulunan en kapsamlı modern ve çağdaş sanat koleksyionuna sahip olan müze konumundadır.

Lodz şehrinin simgesi olan bu cadde şehrin merkezinde yer alır. Yaklaşık 4 km uzunluğundadır ve kuzey ve güney istikametinde dümdüz bir hat olarak Plac Wolności ve Plac Niepodległości bölgelerinin arasında uzanır. Tüm şehir tarih boyunca onun etrafında gelişmiştir. Bu gelişme modeli şehir merkezine mevcut şeklini de vermiştir. İlk başlarda sadece bir ulaşım rotası olan cadde zaman içinde şehrin temel gezilecek görülecek yeri, ticaret ve eğlence merkezi ve büyümekte olan endüstriyel yapılanmanın odak noktası haline gelmiştir. Şu anda 100’ün üzerinde pub ve restoran barındıran ve tüm Polonya’nın en uzun ve tamamiyle yayalaştırılmış caddesi olan Piotrkowska, ayrıca alışveriş yapılabilecek sayısız dükkana da ev sahipliği yapmaktadır. Yaz aylarında turistik sezonun en yüksek olduğu dönemde cadde üzerine kurulu bahçeler rengarenk peyzajlarıyla hem gözlere hem de yorulan bedenlere son derece cazip bir dinlenme noktası oluşturur. Yürüyerek ya da tramvaya binerek Trzej Fabrykanci (Üç Üretici Manufacturers), Ławeczka Tuwima (Tuwim’in Bankı) ya da 12.859 apartman bloğundan oluşan ve herbirinin üzerinde isimler yazan Pomnik Łodzian Przełomu Tysi cleci (Milenyum’un Başlangıcında Lodz Şehrinin İnsanları Anıtı) gibi mimari yapıları yakından görebilirsiniz.

Beyaz Fabrika isimli bu yapı Lodz şehrinde yer alan ve klasist mimarinin nadide örneklerinden biri olarak kabul edilen eski gir tekstil fabrikası binasıdır. 1835-1839 yılları arasında inşa edilen, ev sahipliği yaptığı tekstil fabrikası Ludwik Geyer isimli Alman sanayiciye ait olan yapı, şu anda HARNAM isimli tekstil ve yerel danslar merkez müzesi olarak kullanılmaktadır. Lodz şehrine dair erken endüstriyel mimari yapıların seçkin bir örneği olan bina, şehir merkezinin güneyinde yer alan Piotrkowska Caddesi’nin güney ucunda yer alır.

19. yüzyılın ilk yarısında Rus İmparatorluğu’nun bir parçası, ondan önceki dönemde ise küçük bir kasaba olan şehir, hızlı bir ekonomik ve endüstriyel gelişim süreci yaşamıştır. Mültecilere karşı misafirperver bir politikası olan şehre, aslen Almanya’nın Saksonya bölgesinden olan Geyer, tekstil üretimi yapmak üzere gelmiştir. 1830’lardan sonra pek çok kez yeniden inşa edilmesi gereken yapı, her seferinde orijinal olana sadık kalınarak yenilenmiştir. 1955 yılında müze binasına dönüştürülmesi kararı alınan bina 1958 yılında yeniden tadilat altına alınmıştır. 1960 yılında bağımsız bir yapı olarak kurulan müzenin yanısıra fabrika faaliyeti de bir süre daha devam etmiştir. 1990 yılında binanın doğu kanadında gerçekleştirilmekte olan bu fabrika faaliyeti durdurulmuş, bu kanat 2002 yılında müzeye dahil edilmiştir. Böylece müze tüm kompleksi kaplamıştır.

Lodz şehrinde yer alan Palm House, 130 yıllık bitki ve ağaçların muhafaza edildiği bir tabiat parkıdır. Bir hayli tehlikeli olan pek çok etçil bitki türüne de ev sahipliği yapan parkın içine bu sebepten ötürü evcil hayvan kabul edilmemektedir. Bu küçük ve tatlı Polonya şehri içinde ziyaret edilebilecek belki de en enteresan yapılardan biri olan bahçe, doğa aşıkları ve orman severler için en popüler adrestir. Her yıl büyük sayılarda ziyaretçi ağırlayan Palm House özellikleri kış aylarında çok popüler bir çekim noktası halini alır. Hem ılıman hem rahatlatıcı bir atmosferi olan parkta adından da anlaşılacağı gibi geniş bir palmiye ağacı koleksiyonu vardır.

2003 yılında tamamiyle yenilenen ve şu an tüm Polonya’daki benzerleri arasında en modern örnek olan Palm House, doğaseverlerin başlıca uğrak noktalarından biridir. Parkın koleksiyonu 1000’den fazla bitki türü ve varyasyonuna dair 4,500’den fazla numune içerir. Parkta yer alan ve 65 bitki ailesi içinden en çok örneği bulunan bitki aileleri Cactaceae, Crassulaceae, Euphorbiaceae, Araceae, Begoniaceae, Piperaceae, Marantaceae, Orchidaceae ve Phylum Pteridophyta’dır. Parkın koleksiyonu içindeki en eski bitkiler 18 palmiye türüdür. Bunların bir kısmı 130 yaşından büyük ve 18 metreden yüksektir.

Ksiezy Mlyn, Manufaktura, Sztuki Müzesi, Botanik Bahçesi, Karol W. Scheibler Sarayı, Detka Kanalı Müzesi.