Chichen Itza
Chichen Itza Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Chichen Itza (Türkçe okunuşuyla Çiçen İtza), bir Maya Kızılderili halkı olan İtza Maya halkının yaşamış olduğu kenttir. Meksika’nın Yucatan eyaletinde bulunan kent, ülkenin en çok ziyaret edilen ikinci arkeolojik sit alanıdır. Tarihi kent, yılda 2 milyondan fazla turist tarafından ziyaret edilmektedir. Chichen Itza, “Itza’nın Ağzında” anlamına gelmektedir. Kentteki El Castillo adıyla da bilinen Kukulkan Piramidi, 2007 yılında seçilen Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri kabul edilmiştir. Kent, Kristof Kolomb öncesinde kurulmuş bir yerleşimdir.
Chichen Itza yerleşimi, MS 750 ile 900 yılları arasında oluşmaya başlamıştır. Yerleşimin en son hali ise MS 900 yılından sonra şekillenmiştir. 10. yüzyıldan itibaren ise şehir, bölgesel çapta başkent olup, Yucatan’ın merkezinden kuzey kıyılarını yönetmiş ve gücünü yarımadanın doğu ve batı kıyılarına kadar genişletmiştir.
Chichen Itza, MS 600 ile 1200 yılları arasında Kuzey Maya Ovaları’nın başlıca odak noktası olmuştur. Kentte birden fazla mimari stilin varlığı gözlemlenmektedir. Bu stiller arasında Orta Meksika’da görülen mimari ve Kuzey Maya Ovaları’nda görülen Puuc ve Chenes stilleri sayılabilir. Orta Meksika mimarisinin Maya kentinde görülmesi, akıllara bölgede bir göç veya fetih hareketinin gerçekleşmiş olma ihtimalini getirmektedir. Fakat güncel yorumlamalara göre Maya mimarisine ait olmayan bu stilin bölgede görülmesinin sebebi, kültürler arası alışveriş ve yayılma durumudur. Tahminlere göre Chichen Itza, Maya dünyasında en çeşitli nüfus yapısına sahip kenttir. Kültürdeki bu çeşitliliğin mimariye yansıdığı düşünülmektedir.
Chichen Itza, aktif olduğu dönemde bölgede önemli bir ekonomik güç olmuştur. MS 900 ile 1050 yılları arasında Yucatan’ın kuzey ve orta bölgelerinde kontrol sağlayan güçlü bir sermaye konumunda bulunmuştur. Ayrıca büyüleyici mimarisiyle dikkatleri üzerine çeken Chichen Itza’daki “zaman tapınakları”nın dizaynı, Maya astronomik takviminin anlaşılmasını sağlamaktadır.
Mayaların muhteşem, köklü ve güçlü kültürel mirasını keşfetmek isteyenler için bölgedeki önemli yerleşimlerden biri olan Chichen Itza’nın tadını iki veya üç günlük turlar ile çıkarmak mümkündür.
Chichen Itza Nerededir?
Chichen Itza, Kuzey Amerika Kıtası’nın güney yarısında bulunan Meksika Birleşik Devletleri’nin Yucatan eyaletinin doğu kesiminde Tinúm Belediyesi’nde yer almaktadır. Yucatan Eyaleti’nin başkenti ve Yucatan Yarımadası’nın en büyük şehri olan Merida’ya 120 kilometre mesafededir.
Chichen Itza’ya Nasıl Gidilir?
Chichen Itza, eyaletin başkenti Merida ile turistik tatil şehri olan Cancun arasındaki ana karayolu üzerinde yer aldığından bu bakımdan ulaşılması kolay bir konumdadır.
Cancun’dan otobüs seferleri düzenlenmektedir. Bu seyahat yaklaşık 3 saat sürmektedir. Merida’dan gerçekleşen otobüs seyahatleri ise 1 saat 30 dakika ile 1 saat 45 dakika arası sürmektedir. Valladolid’den ise Chichen Itza’ya saat başı otobüsler kalkmaktadır.
Chichen Itza’daki Mimari Yapılar
Kulkukan Tapınağı veya Kulkukan Piramidi, “Kale” adıyla da bilinen merdivenli yapıda bir piramittir. Belirli bir sistem dâhilinde inşa edilen bu yapı, Mayaların astronomi ve matematik bilgisini ortaya koymaktadır. Piramidin dört cephesinde 91 adet basamak bulunmaktadır. Bu sayıyı dört ile çarpıp en tepedeki düzlük alan da eklendiğinde bir yıldaki gün sayısı olan 365’e ulaşılmaktadır. Ayrıca ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ekinoksların gerçekleştiği anda piramidi aydınlatan güneş ışınları, piramidin çıkıntılarından merdiven basamaklarının dibinde bulunan yılan başlarına S şeklinde gövde oluşturmaktadır. İki başlı bu yılan, Kukulkan adıyla anılan tüylü ilah yılandır. Ayrıca piramidin tepesine çıkılarak 300 hektarlık alanın tamamı, yani kentteki tüm yapılar rahatça görülebilmektedir.
MS 906 yılında inşa edilen Caracol ise Maya halkının gökyüzündeki değişiklikleri takip ettiği bir gözlemevidir. Bu yapı sayesinde halk, Yucatan Yarımadası’nda bulunan bitki örtüsünün sebep olacağı engellemelerden kurtulup, gökyüzünü rahatça izleyebilmişlerdir. Mayalar çıplak gözle yaptığı gözlemler ile Venüs’ün batıda göründüğünü, yılın farklı zamanlarında doğu ufkunda kaybolduğunu ve bir döngünün 584 günde tamamlandığını keşfetmişlerdir. Ayrıca buradan yola çıkarak bu devrelerin beşinin, 8 güneş yılına eşit olduğunu öğrenmişlerdir. Mayaların ilgisini çekebilecek 29 astronomik olay tahmin edilmektedir. Bu gözlemevinde ise 20 adet görüş hattı bulunabilmiştir. Kulenin bir kısmı kaybolduğundan, diğer gözlem noktalarının bulunması pek mümkün görünmemektedir.
Akab Dzib ise Maya dilinde “Gizemli Yazıların Evi” anlamına gelmektedir. Bu yapı, Chichen Itza‘nın yöneticisinin evidir. Binanın restorasyonu 2007 yılında tamamlanmıştır. Yapı 6 metre yüksekliğinde, 50 metre uzunluğunda ve 15 metre genişliğindedir. Binaya adını veren yazı ise binanın güney ucunda bulunmaktadır.
