Gümüşhane’de Gezilecek Yerler

Kelkit Sadak köyü sınırları içerisinde yer alan Satala (Sadak) Antik Kenti, il merkezine 99 kilometre uzaklıktadır. Erzincan güzergahı üzerinden sola ayrılan kavşaktan sonra yaklaşık 10 kilometre gidilerek ulaşılır. Roma İmparatorluğu’nun Fırat Nehri’ni korumak için doğudaki en büyük karargâhı olan Satala aynı zamanda 15. Lejyon’un (Lego Apollinares) da karargâh kurduğu yerdir. Bölge askerî geçiş yolunda bulunduğundan o dönemde büyük bir önem taşımıştır. Satala zaman içinde Asur, Makedonya, Roma ve Bizans hâkimiyetinde kalmış ve buraya özellikle İmparator Jüstinyen ve Heraklios zamanında, bugün bile izleri görülebilen büyük eserler inşa edilmiştir. 15. yüzyılda Satala’ya su getirmek için 47 gözlü su kemeri yapılmış ancak günümüzde sadece dört gözü ayakta kalmıştır. Antik Kent'te taş çeşmeler, taş binalar ve harabe halinde bir hamam kalıntılar arasında yer alır. 

Şehir merkezinin 36 kilometre kuzeyinde, Yağlıdere köyü sınırları içerisinde yer alan Krom Vadisi, 2010 yılında Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillenmiştir. Maden kaynakları açısından zengin olan Krom Vadisi, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. 15 adet kilise ve şapelin tescillendiğii alanda ayrıca bir adet kemer köprü ve surlarının bir kısmı hâlâ ayakta olan bir kale mevcuttur. Rumlardan kalma taş evlerin hâlâ korunduğu Krom Şehri’nde gezerken tarihî bir değirmene de rastlayacaksınız. Bizans döneminde bölgede yaşayan halk, madenlerde çalışarak geçimlerini sağlıyorlardı. Bu halk daha sonra yerel dinlerini bırakarak Hıristiyanlaşmışlardır. Kullandıkları dil de Yunancaya yakın olan Rumcadır. Halk, yüzyıllarca bölgede yaşamayı sürdürmüşlerdir. Bu dönemde yapılan kiliseler Anadolu'daki en korunmuş yapılar arasında günümüze kadar ulaşmıştır. 

Şehir merkezine 38 kilometre uzaklıktaki Sarıçiçek köyü sakinlerinden Hacı Ömer Ağa tarafından 1870’lerde yapılan bu odalar, Türk mimarîsinin erken dönem örneklerindendir. Dönemin lirik örneklerinin yansıdığı işlemelerde zengin motifler göze çarpmaktadır. Bu odaların en dikkat çekici yanı, içerisindeki ahşap işlemeler ve dekorlar, birbirine monte edilirken çivi kullanılmamıştır.

Sarıçiçek köyüne gitmek için Gümüşhane-Bayburt yolunun 12. kilometresinde sola ayrılan Arzular Beldesi istikametinde devam edip Kabaköy, Süngübayır, Ardıç ve Akhisar köylerinden geçmek gerekir.

Şehir merkezine 17 kilometre uzaklıktaki Karaca Mağarası, denizden 1.550 metre yüksekliktedir. Toplam uzunluğu 256 metreyi bulan mağaranın tavan yüksekliği 18 metre, toplam iç alanı ise 1.500 metrekaredir. İçerideki kendine özgü havası, özellikle astımlı hastaları rahatlattığından sağlık turizminde kullanılan bir güzergâh olmasını sağlamıştır. Mağaraya ulaşmak için Gümüşhane-Trabzon yolunun 10. kilometresinden kuzey yönüne doğru 7 kilometre daha gidilmesi gerekir. Karaca Mağarası'nda her tarzda damlataş sutünları bulunmaktadır. Bu damlataş sutünları etrafındaki ışıklandırmalar, mağarayı görsel açıdan zengin kılmaktadır. Karaca Mağarası içinde duvarlardan sızan suların yerde birikmesi ile oluşmuş  göllerden bazıları 1 metre derinliğindedir. Mağara gülleri ise bu göllerin etrafında ve göllerden çıkan dikitlerin üzerinde yer alır.  

Daha çok kış aylarında kayakseverlerin gitmeyi tercih ettiği Zigana Turizm Merkezi, bahar aylarında ise renkli florasıyla güzel bir yürüyüş parkuru sunmaktadır. Şehir merkezine 45 kilometre uzaklıktaki Torul ilçesinde yer alan merkezde kayakçılar için saatte 1.000 kişi taşıma kapasiteli, 800 metre uzunluğunda teleski hattı ve saatte 400 kişi taşıma kapasiteli iki adet 200 metre uzunluğunda baby lift bulunmaktadır. Kış turizminin en önemli adreslerinden olan Zigana Turizm Merkezi, Gümüşhane-Trabzon karayolunun 50. kilometresindeki Zigana Tüneli'nden 5 kilometre sonra ulaşılmaktadır. Zigana Kayak Merkezi dışında yatırımcılara açılan başka turistik tesis alanları da mevcuttur. 

Zigana'nın bulunduğu Torul ilçesi, Gümüşhane'nin tarihsel ve kültürel anlamda zengin olduğu kadar en güzel manzaralarına sahip ilçelerinden biridir. Bu yüzdendir ki, Torul, Cam terasıyla ünlenmiştir. Torul'la ilgili daha fazla bilgi edinmek isterseniz Torul Hakkında Bilinmesi Gerekenler yazımızı okuyabilirsiniz.

Merkez ilçe Dumanlı köyündeki Santa, il merkezine 72 kilometre uzaklıktadır. Rumlar tarafından 17. yüzyılda kurulan bu yerleşim alanı zamanında dinî, ticarî ve kültürel açıdan önem taşımanın yanı sıra söylentiye göre Rum çeteleri tarafından sığınak olarak da kullanılmıştır. Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak tescillenen Santa; Binatlı, Terzili, Zurnacili, Piştovlu, İşhanlı, Çingali ve Çakallı olmak üzere toplam yedi mahalle ve 300’ü aşkın evden oluşuyor. Santa’nın her mahallesinde taş evler, en az 1 kilise ve pek çok çeşme görmek mümkün.

Şehir merkezine uzak sayılabilecek Santa’ya ulaşmak için; merkez ilçe Arzular Beldesi istikametinde Yayladere köyü yolu takip edilerek Kosdan Dağı geçildikten sonra Taşköprü Yaylası'na ulaşmalısınız.

Gümüşhane’ye 38 kilometre uzaklıktaki merkez ilçe Olucak köyünde bulunan İmera Manastırı, bir Arkeolojik Sit Alanı. Şehrin günümüze kadar ulaşmayı başarmış en sağlam kalıntısı olan manastırın üzerindeki yazıt sayesinde 1350 tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Köyün tepesindeki geniş alanda bulunan manastırın dikdörtgen şeklindeki mimarîsi dikkat çekmektedir. İmera köyüne ulaşmak için Gümüşhane- Trabzon Karayolunun 12 kilometresinde Krom Vadisi yoluna sapılarak devam edilir. İmera Manastırı’na gitmek için İkisu köyü, Karaca Mağarası yol ayrımından Yağlıdere köyü istikametinden devam etmek gerekir. 

40 farklı noktadan çıkan su kaynağı ve 25 metre yükseklikten akan sularıyla dikkat çeken Tomara Şelalesi, Gümüşhane il merkezine 130 kilometre uzaklıktaki Seydibaba köyündedir. Bölge halkı tarafından "Kırk Gözeler" adıyla da anılan şelale çevresindeki yenilenmiş yürüyüş parkurları, zengin florayı keşfetmek için idealdir. Tomara Şelalesi etrafında tesisler yapılarak turzime açılmıştır. Tesislerde ücretli otopark bulunmaktadır. Kesme taştan yapılmış yürüyüş parkurunda şelale manzarasının yanı başında yürüyüş yapabilirsiniz. Üstelik şelale karşısındaki bu tesislerde alabalık yemek de mümkün. Şelale adına 2009 yılından beri her yıl  "Şiran Tomara Şelalesi Kültür ve Turizm Festivali" düzenlenmektedir. Birçok tarihi ve doğal mirasa ev sahipliği yapan, Tomara Şelalesi'nin yer aldığı Gümüşhane ilçesi Şiran'la ilgili daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Şiran Hakkında Bilinmesi Gerekenler adlı yazımızı okuyabilirsiniz. 

Gümüşhane’nin pek çok turistik yerine göre yakın sayılabilecek bir mesafede, 8 kilometre uzaklıkta bulunan Canca Kalesi, 1.530 metre yüksekliğe inşa edilmiş heybetli bir yapıdır. Kale Deresi Vadisi'ne hakim konumda yer alan bu gösterişli yapının tam olarak inşa edilme tarihi bilinmemektedir. Bölge Hitit, Roma ve Bizans döneminde yerleşik hayatın yoğun olmasından dolayı şehri korumak amacıyla yapılmıştır. Yaklaşık 1.500 yıllık tarihe sahip olduğu düşünülen kaleden ilk kez MS 6. yüzyılda yaşayan tarihçi Prokopius, "Yapılar" adlı eserinde bahsetmiştir. Aynı şekilde Evliya Çelebi’nin "Seyahatname"sinde de geçmektedir. Kale altında bir su sarnıcı da bulunmaktadır.

Gümüşhane'yi anlatmak için zaman zaman "Doruklara Sevdalı Kent" ifadesi de kullanılmaktadır. Bunun sebebi, sarp kayalıkların ve karlı tepelerin bu zorlu coğrafyasında, Gümüşhane'nin tarihi ve kültürel güzelliklerinin hep zorlu geçişlerin ardında ya da yüksek noktalarında bulunmasıdır. Gümüşhane'de Ortaçağ'dan kalma bürçok kale ve gözetleme kulesi bugün hala ayakrtadır ve bunlardan biri de Kov (Esenyurt) Kalesi'dir.

Gümüşhane il merkezinden 21 kilometre uzaklıktaki merkez ilçe Esenyurt (Kov) Köyü’nde yer alan kalenin 1361 yılında 3. Aleksios tarafından yapıldığı tahmin edilirken, Selçuklu Dönemi'nde de kullanıldığı biliniyor. 2007 yılında restore edilen Kov Kalesi, 130 metre yükseklikteki bir ana kaya üzerine inşa edilmiş. En uç noktasındaki rakım, 1.760 metredir. Yuvarlak ve düzgün burçlarla desteklenen ve duvarları köşeli olan kale, dikdörtgen mimarisiyle dikkat çekiyor. Dış ve iç kaleden oluşan yapıda, sarnıç ve mutfak gibi mekanlar, halen görülebilmektedir.

Kov Kalesi’ne ulaşmak için Gümüşhane-Erzincan Devlet Karayolu üzerindeki merkez ilçe Pirahmet Köyü'nden sonra 7 kilometre gitmek gerekir.

Şehir merkezine 60 kilometre uzaklıktaki Kürtün ilçesinde yer alan Örümcek Ormanları’nın önemi, burada boyu 61,5 metreyi bulan Avrupa'nın en yüksek köknarlarının bulunmasından gelmektedir. Ayrıca Türkiye'nin en uzun 67 metrelik ladinleri de yine bu ormanda görülmektedir. Sık bir bitki örtüsüne sahip olduğu için Örümcek Ormanları adı verilen bu doğa harikasında şelaleler de ziyaret edilebilir. Gümüşhane-Trabzon yolu üzerinden ulaşılan orman, şehir merkezine 55 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Gümüşhane'nin şehir merkezine 1 buçuk saat mesafedeki tabiat harikası ormanlık alan, Avrupa'daki ve Kafkaslar'daki en yüksek boylu ve çaplı göknar ve ladin ağaçlarına ev sahipliği yapmaktadır.

Tabiat parkı, 3.305 metrede yer almaktadır. Şehir merkezine 80 kilometre uzaklıkta, iki farklı jeolojik zamanda oluşan volkanik aktivitenin formasyonlarıyla kaplı olan Artabel Gölleri Tabiat Parkı, 18 krater gölünden oluşmaktadır. Doğu Karadeniz’in önemli bir yürüyüş parkuru olan bölgenin flora ve fauna yönünden zenginliği dikkat çekmektedir. Gülaçar köyünden Artabel Tabiat Parkı'na giden yürüyüş parkuru Anadolu'nun el değmemiş bir doğa harikasıdır. 5.859 hektarlık alanda yer alan tabiat parkı, dağ gölleri ve karakteristik kayaçlardan oluşmaktadır. Bölge; peygamber çiçeği, kaplan otu, baylık otu, saman çiçeği, altın çiçeği, bodur mazı gibi çoğu endemik bir çok bitki türü ile domuz, çakal, geyik, ayı, kartal gibi yaban hayvan türlerini barındırmaktadır. Park, yılın büyük çoğunluğu karla kaplıdır.