Mustafa Kemal Atatürk, 1881 yılında Selanik’te doğdu. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır. Atatürk’ün 5 kardeşi vardı, ancak dördü küçük yaşlarda öldü bir tek Makbule (Atadan) 1956 yılına kadar yaşadı.
Fotoğraf: tr.wikipedia.org
Öğrenim zamanı gelince öncelikle Hafız Mehmet Efendi mahalle mektebine başladı, ancak daha sonra babasının isteğiyle Şemsi Efendi Mektebine kaydı alındı. Tam bu sırada babasını kaybetti (1888). Bir süre dayısının çiftliğinde kaldıktan sonra Selanik’e dönerek okulunu bitirdi. Daha sonra Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydoldu. Ancak kısa bir süre sonra 1893 yılında Askeri Rüştiye’ye girdi. Burada ki matematik öğretmeni aynı adı taşıyan Mustafa Bey isim karışıklığını önlemek amacıyla kendisine Kemal adını verdi.1896-1899 yıllarında Manastır Askeri İdadi’sini bitirip, ardından İstanbul’da harp Okulunda eğitimine devam etti.1902 yılında teğmen unvanını alarak mezun oldu. Harp Akademisine devam eden Mustafa Kemal 1905’te yüzbaşı rütbesiyle Akademi’yi tamamladı. 1905-1907 yılları arasında Şam’da 5. Ordu’da görev yaptı. 1907’de Kıdemli Yüzbaşı oldu. Buradan Manastır’a 3. Ordu’ya atandı.19 Nisan 1909 yılında İstanbul’a giren Hareket Ordusu’nun başında Kurmay Başkanı olarak görev aldı. 1910 Yılında Fransa’ya giderek Picardie Manevraları’na katıldı. 1911 yılında ülkesine geri dönerek Genel Kurmay Başkanlığı adına çalışmaya başladı.
1911 yılında İtalyanların Trablusgarp’a girmesinin ardından buradaki Tobruk ve Derne bölgesinde görev aldı. İtalyanlara karşı Tobruk Savaşı’nı kazandı. 6 Mart 1912 yılında Derne Komutanlığı’na getirildi.
1912 Ekim ayında Balkan Savaşı başlayınca Gelibolu ve Bolayır’daki birliklerle savaşa katıldı. Özellikle Dimetoka ve Edirne’nin geri alınışında büyük rol oynadı.1913 yılında Sofya’daki Ateşe militerliğine atandı burada iken 1914 yılında yarbaylığa yükseldi. Bu sırada 1. Dünya Savaşı başlamış ve Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmek durumunda kalmıştı. Mustafa Kemal 19. Tümeni kurmak üzere Tekirdağ’da görevlendirildi.
1914 yılında başlayan 1. Dünya Savaşı’nda itilaf devletleri karşısında destansı bir zafer elde ederek “Çanakkale Geçilmez” sözünü tüm dünyaya duyurdu. Boğazı geçmeye çalışan İngiliz ve Fransız donanmaları büyük kayıplar verdiler. Conkbayırı’nda ki başarısından ötürü albaylığa yükseldi. 6-7 Ağustos 1915’te İngilizler Arıburnu’nu tekrar almaya çalıştı. Ancak Mustafa Kemal 9-10 Ağustos’ta Anafartalar Zaferi’ni kazandı. Bu büyük zaferi Kireçtepe ve 2. Anafartalar Zaferleri izledi. Çanakkale savaşında askerlerine “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum” sözü savaşın kazanılmasında itici bir unsur olmuştur.
1916 yılında Edirne ve Diyarbakır’da görev aldıktan sonra tümgeneralliğe yükseldi. Ruslara karşı savaşarak Muş ve Bitlis’in alınmasını sağladı. Şam ve Halep’teki kısa görevlerinden sonra İstanbul’a buradan da Almanya’ya gitti. Ancak bu seyahat sırasında hastalandı Viyana ve Karisbad’a giderek tedavi oldu. 15 Ağustos 1918’de Halep şehrine 7. Ordu Komutanı olarak döndü. İngilizlere karşı başarılı bir savunma yapıldı. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından hemen sonra 31 Ekim 1918’de Yıldırım Orduları Grubu Komutanı oldu. Ancak bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım’da İstanbul’a gelerek Harbiye Bakanlığı’nda göreve başladı.
Mondros Mütarekesi ile İtilaf Devletleri Osmanlı ordularını işgal etmeye başladı. Bunun üzerine 19 Mayıs 1919 yılında Samsun’a çıkarak halka seslendi. 22 Haziran 1919 Amasya, 23 Temmuz-7 Ağustos Erzurum ve 4-11Eylül tarihlerinde Sivas kongrelerine katılarak kurtuluş savaşının nasıl gerçekleşeceğini millete anlattı. 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi. 23 Nisan 1920 yılında TBMM açarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının temelini attı. Meclis Başkanı seçildi.
15 Mayıs 1919 Yunanlıların İzmir’i işgali sırasında ilk kurşun ile başladı. İtilaf Devletleri’ne karşı Kuvayi Milliye adı verilen kuvvetlerle savaşıldı. Bu kuvvetlerin ve ordunun bütünleşmesi ile savaş zaferle sonuçlandı.
Türk Kurtuluş Savaşı’nın Önemli Aşamaları Şunlardır:
*Sarıkamış, Kars ve Gümrü’nün kurtarılışı.
*Çukurova, Gaziantep, Kahramanmaraş, Urfa’nın savunulması
*1. İnönü Zaferi
*2. İnönü Zaferi
*Sakarya Zaferi
*Büyük Taarruz, Başkomutan Meydan Muhaberesi ve Büyük Zafer
19 Eylül 1921 günü TBMM Mustafa Kemal’e Mareşal rütbesi ve gazi unvanını verdi. Kurtuluş Savaşı, 24 Temmuz 1923 günü imzalanan Lozan Antlaşması ile sonuçlandı. Böylelikle bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması için hiçbir engel kalmadı.
1 Kasım 1922’de hilafet ve saltanat kaldırılarak Osmanlı İmparatorluğu ile yönetim olarak bağlar koptu. 29 Ekim 1923 günü Cumhuriyet ilan edildi.
Soyadı Kanunu gereği Meclis tarafından 24 Kasım 1934 günü Mustafa Kemal’e Atatürk soyadı verildi.
İlk Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 15 ve 20 Ekim 1927de Kurtuluş Savaşı’nı ve Cumhuriyet’in nasıl kurulduğunu anlatan nutkunu, 29 Ekim 1933 yılında da 10. Yıl Nutku’nu okudu.
1937 yılında Atatürk ilk ciddi rahatsızlığını yaşadı. 1938 yılında Yalova’da tedavi edildi. Burada hastalığını bir nebze yendi. Ancak Ankara’ya yaptığı yorucu yolculuk hastalığı tetikledi. Özellikle bu zamanlarda Hatay sorunu ile meşgul oluyor ve Mersin-Adana seyahatlerini yapıyordu. 26 Mayıs günü Ankara’ya buradan da İstanbul’a geldi. Doktorlar siroz hastalığını teşhis etti.
Hasta olmasına rağmen devlet meselelerine ilgi gösteriyordu. Temmuz sonunda hastalığı ilerleyince Dolmabahçe Sarayı’na nakledildi. Kurtarılması için gösterilen çabalar sonuç vermedi ve 10 Kasım saat 09.05’te vefat etti. 16 Kasım günü Dolmabahçe önünde büyük bir tören düzenlendi.
Fotoğraf: www.anitkabir.com.tr
21 Kasım 1938 günü sivil, askeri, yabancı devlet temsilcilerinin olduğu on binlerce insanın katıldığı bir tören ile Ankara Etnografya Müzesi’ndeki geçici kabre konuldu. 10 Kasım 1953’t Etnografya Müzesi’nden alınarak Ankara Rasattepe’de yaptırılan Anıtkabir’e getirildi. Burada Türkiye’nin dört bir yanından getirilen topraklar ile ebedi istirahatgâhına yerleştirildi.
Yazar Hakkında
Gökhan Dikmen1989 yılında Federal Almanya'da doğdum. Baba mesleği sayesinde 7 farklı şehirde yaşadım.
