Cumalıkızık

Cumalıkızık, Osmanlı Dönemi’nden günümüze kadar taşıdığı tarihî binaları ile ün salmış bir köydür. Osmanlı’nın Bursa’da ilk yerleştiği bölgelerden biri olan Cumalıkızık, Bizans Dönemi’nden kalma bir kiliseye de ev sahipliği yapmaktadır. Cumalıkızık’taki Osmanlı dönemine ait 270 adet evin 180’i hala kullanılmakta, diğerlerinde ise koruma ve restorasyon çalışmaları yürütülmektedir.

Osmanlı Beyliği, Bursa yakınlarında kurulmuştur. Kısa zaman içerisinde bölgede hâkim olmaya başlamış olan Osmanlılar, 1326 yılında Bursa’yı, 1331 yılında da İznik’i fethederek bölgedeki varlığını garanti altına almıştır. Bunun sonucunda Osmanlı yerleşim alanlarını inşa etmeye başlamış, kentler ve köyler kurmuştur. Vakıf köyü olarak kurulan Cumalıkızık, konut mimarisi ve yaşam biçiminde bu yönünü yansıtan niteliklere sahiptir. Osmanlı’nın erken dönemlerinde görülen, kırsal bölge sivil mimarisinin güzel örnekleri Cumalıkızık’ta günümüze kadar gelmiştir. Tarihsel filmlere sıkça konu edilen Cumalıkızık, birçok ziyaretçiyi de kendine çekmektedir.

Köyün adındaki “kızık” kelimesi, Uludağ etekleri ve vadileri arasında kalan köylerin hepsine kızık denmesi dolayısıyla konulmuştur. Köylülerin de buraya cuma namazı için gelmesinden dolayı, bu köye Cumalıkızık adı verildiği söylenmektedir. Bir diğer söylence ise, Osman Bey’in bu köyü Cuma günü kurması sebebine dayanmaktadır.

Cumalıkızık’ın Mimari Yapları

Cumalıkızık’taki evlerin genel özellikleri üç katlı olması, moloz taş, ağaç ve kerpiçten yapılması, üst katları cumbalı veya pencereleri kafesli olmasıdır. Evler sarı, beyaz, mavi ve mor renklere boyalıdır. Evlerin oluşturduğu sokaklar kaldırımsız ve taş döşelidir. Osmanlı Dönemi’nden kalmış olan kamusal yapılar; tek kubbeli hamam, köy camisi, caminin yanında bulunan Zekiye Hatun Çeşmesi’nin yanı sıra Cumalıkızık’ta, Bizans dönemine tarihlenen bir kilisenin kalıntısı da bulunmaktadır.

Cumalıkızık’ta köyün geçmişi üzerine eğilmiş Cumalıkızık Etnografya Müzesi de hizmet vermektedir. Köy, doğal varlıklarının yanında kültürel birikimiyle de görülmeye değer tarihi bir yerleşimdir.

Cumalıkızık Nerededir?

Cumalıkızık, Türkiye Cumhuriyeti’nin Marmara Bölgesi’nde yer alan Bursa ilinin, Yıldırım ilçesine bağlı olan bir mahalledir. Bölgede hâlâ yaşamakta olan beş kızık köyünden biri olan Cumalıkızık, Uludağ’ın kuzey eteklerinde kurulmuş bir kırsal yerleşimdir.

Cumalıkızık’a Nasıl Gidilir?

Cumalıkızık Bursa’nın kent merkezine 10 kilometre mesafededir. İstanbul’dan Bursa’ya İDO ile ulaşım sağlamak mümkündür. Yenikapı’dan deniz otobüsü ile Bursa veya Yalova’ya; Pendik’ten de Yalova’ya ulaşmak mümkündür. Yalova Cumalıkızık’a 82, Mudanya ise 38 kilometre mesafededir.

Şehirlerarası otobüsler ile de Bursa’ya ulaşım sağlanabilmektedir. Bursa şehir merkezinden Cumalıkızık’a gitmek içinse, Bursa Hacivat metro istasyonundan hareket eten otobüsler kullanılabilir.

Cumalıkızık’ta Görülecek Yerler

1992 yılında kurulmuş olan Cumalıkızık Etnografya Müzesi, halk tarafından bağışlanan eserlerle mahallenin geçmişini yansıtmaktadır. Müzede, at arabaları, üzüm çiğneme teknesi, ev eşyaları, aydınlatma ve ısıtma araçları, av malzemeleri gibi objeler görülebilir.

Cumalıkızık Hamamı’nda, ılıklık, sıcaklık, su deposu ve tıraşlık bölümleri hala orijinal halini korumaktadır; soyunma, külhan ve tuvalet kısımları ise sonradan yapılmıştır. Yapının güneydoğusunda yer alan kapıdan girildiğinde, soyunma bölümü görülmektedir. Buradaki diğer kapıdan ise külhan (ateşlik) kısmına geçiş yapılmaktadır. Buradan da beşik tonozlu su deposuna bağlantı sağlanmaktadır. Moloz taşı duvarlara sahip hamam, caminin yanında yer almaktadır. Çok eski tarihlerde yapılmış olan hamamın tam hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir.