- 1 view
2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne eklenen türbe İsmail Fakirullah için öğrencisi Erzurumlu İbrahim Hakkı tarafından 18. yüzyılda yaptırılmıştır. Siirt’in Tillo ilçesinde bulunan türbe, ilk yapıldığı zaman özel bir düzeneğe sahipmiş. “Hocamın başucuna doğmayan güneşi neyleyeyim?” sözlerini söyleyen Erzurumlu İbrahim Hakkı, türbeye yaptırdığı düzenek sayesinde güneş, her yıl 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde sabah güneşi sandukaların üzerine beş dakika vurmaktaydı. 1960 yılında yapılan restorasyon çalışmalarının ardından türbe bu özelliğini yitirmiştir. 2011 yılında tekrardan yapılan restorasyon çalışmalarıyla beraber ışık düzeneği tekrardan çalışmaya başlamıştır. Harçsız taşlardan duvarları olan yapı sekiz köşeli ve on metre yüksekliğindedir. İstanbul’da önemli eserlerin maket olarak sergilendiği Miniatürk Müzesi’nde bu türbenin de bir maketi bulunmaktadır. Ayrıca burası astronomik ve mimarî açıdan gerçek bir bilim harikası olarak kabul edilmektedir.
İsmail Fakirullah Türbesi Hakkında Bilgi
İsmail Fakirullah Türbesi 18. yüzyılda, İsmail Fakirullah’ın ölümünün ardından, öğrencisi İbrahim Hakkı hazretleri tarafından yaptırılmıştır. Hocasının vefatının ardından büyük üzüntü yaşayan İbrahim Hakkı, “Ben hocamın başucuna doğmayan güneşi neyleyim?” diyerek işe koyulmuş; hem astronomik hem de mimarî açıdan olağanüstü bir eser ortaya çıkarmıştır.
18. yüzyılda yaşamış önemli bir bilim adamı olan İbrahim Hakkı, bütün dünyanın “Işık hadisesi” dediği şaheseri için uzun bir çalışma süreci geçirmiş ve ustasına çok özel bir türbe yapmıştır. Bu türbe bir büyük ve iki küçük kubbenin örttüğü iki oda ve bir hol ile 8 köşeli ve 10 metre yüksekliğinde bir kuleden oluşmaktadır. Işık hadisesi her yıl gece ve gündüzün eşit olduğu 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde, bu türbede gerçekleştirilmektedir.
İbrahim Hakkı Hazretleri Tillo’nun 3-4 kilometre doğusunda bir tepeye, harçsız taşlardan oluşan bir duvar inşa ettirir. Gece ve gündüzün eşit olduğu ekinoks tarihlerinde, kalenin arkasındaki vadiden yeni doğan güneşin ilk ışıkları bu duvara çarpar ve türbenin tümünü gölgede bırakır. Sadece duvardaki (40 x 50 cm) pencereden geçen güneş ışınları, önce türbe kulesinin penceresine, oradan da kırılarak İsmail Fakirullah Hazretleri sandukasının başucuna ulaşır. Böylelikle “Yeni yılın ilk güneşini, 5 dakika süreyle hocasının başına düşürmüş” olur. Hocasına kalpten bağlı İbrahim Hakkı Hazretleri, oraya gömülmek istememiş ancak büyük ısrarlar sonucu buraya gömülmeye razı olmuştur.
Her şeyin taştan işlendiği bu eşsiz türbedeki sandukalar, ağaç işlemeciliğinin en nadide örnekleri olarak kabul edilmektedir. UNESCO Dünya Miras Merkezi tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, İsmail Fakirullah Türbesi UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne eklenmiştir.
İsmail Fakirullah Kimdir?
1657’de Siirt’in Tillo köyünde doğan İsmail Fakirullah’ın, Hz. Muhammed’in amcası Abbas’ın soyundan geldiği söylenmektedir. Müderris olan dedesi ve babasından aldığı eğitimini 24 yaşında tamamlamış ve sonrasında medresede ders vermeye başlamıştır. Babası öldükten sonra Tillo’daki caminin imam ve hatibi olan İsmail Fakirullah, insanın “marifet-i ilahiyye”ye kavuşması için en önemli husus olan helal lokma yemeye çok dikkat etmiştir. Kendi tarlasını kendi sürmüş, ekinlerini kendi biçmiş, ekmeğini kendi yapmıştır.
Gecelerini ibadetle, gündüzlerini oruçla geçiren İsmail Fakirullah’ın 40 yaşına geldiğinde geçirdiği ruhi değişim, maneviyata yönelmesine neden olmuştur. Hacdan döndükten sonra bir gece yatsı namazını kılmak için camiye giderken kör bir kuyuya düşmüş, çıkarıldığında ise sadece sol kaşının üstünde bir küçük sıyrık olduğu görülmüştür. Vücudunun hiçbir yerinde kırık, berelenme izlerine rastlanmamıştır. Bu olayla birlikte 8 yıl sürecek bir vecd ve istiğrak (kendinden geçmek ve manevi bir sarhoşluğa dalmak) âlemine dalmıştır. Tasavvufta “gavs” (Manevi mertebelerin en yükseğinde bulunan zat) derecesine yükselmiştir. Yetiştirdiği öğrencileri arasında kendisine en yakın kişi, İbrahim Hakkı Hazretlerinin babası Molla Osman olmuştur. İbrahim Hakkı da 9 yaşından itibaren İsmail Fakirullah’ın sohbetlerinde bulunmuştur, onun en sadık ve başarılı öğrencisi olmuştur.
İsmail Fakirullah, 1734’te bir cuma gecesi evlatlarını ve torunlarını yanına çağırıp ilim öğrenmelerini vasiyet etmiş ve “Yasin-i Şerif” okumalarını istemiştir. Yasin-i Şerif’in “selamün kavlen” ayeti okunurken de “Allah” diyerek hakka yürümüştür.
İsmail Fakirullah Türbesi Nerede?
İsmail Fakirullah Türbesi Siirt’in Tillo ilçesine bağlı Fakirullah Mahallesi’ndeki Tillo Mezarlığı’nın içindedir.
İsmail Fakirullah Türbesi Nasıl Gidilir?
Türbe’ye gitmek isteyenlerin önce Siirt’e ulaşması gerekmektedir. Siirt’e hem hava hem de kara yolu ile ulaşım mümkündür.
Hava yoluyla ulaşım: Siirt havalimanı şehre 14 kilometre uzaklıktadır.
Otobüsle ulaşım: Türkiye’nin hemen her şehrinden Siirt’e otobüs seferi bulunmaktadır. Uçakla ya da otobüsle gitmeyi tercih edenler, Siirt’e 9 kilometre uzaklıktaki Tillo’ya kent merkezinden kalkan dolmuşlar ile ulaşabilirler.
Özel araçla ulaşım: Özel aracıyla gidenler, Siirt şehir merkezinden yaklaşık 20 dakikalık bir yolculukla türbeye ulaşabilirler.
