- 1 view
Diyarbakır’da bulunan Malabadi Köprüsü, 40.86 metre açıklığa sahip ana kemeri ile dünyanın en geniş kemerli taş köprüsü olma özelliği taşımaktadır. Artuklu Beyliği mirası olan köprünün iki yanında kervan ve yolcular için barınak ve odalar yer almaktadır.
Malabadi Köprüsü, Artuklu Beyliği döneminde, Timurtaş Bin-i İlgazi tarafından 1147 yılında inşa ettirilmiştir. Köprü, ünlü gezgin Evliya Çelebi’den Türk sanatı uzmanı Albert Gabriel’e kadar birçok önemli kişinin ilgisini çekmiş ve hayranlığını kazanmıştır. Evliya Çelebi köprünün mühendislik sanatına övgülerde bulunurken Albert Gabriel dönemine göre böyle bir köprünün inşa edilmesine karşı şaşkınlığını bildirmiştir. Gabriel, köprünün açıklığına Ayasofya kubbesinin sığabileceğini söylemiştir.
Köprünün genişliği 7, uzunluğu ise 150 metredir. Kilit taşına değin su seviyesinden 19 metre yüksekliğe sahip Malabadi Köprüsü renkli taşlarla inşa edilmiştir ve 1989 yılında Silvan Belediyesi tarafından restore edilmiştir. Köprünün üzerindeki nişlerde insan, hayvan ve güneş motifleri göze çarpmaktadır.
Köprü kemerinin her iki yanında özellikle kışın zorlu şartlarında barınmak için kullanılabilen odalar bulunmaktadır. Köprü nöbetçileri tarafından da kullanılan bu odaların daha önceden, yer altından dehlizlerle yola bağlandığı ve uzaktan gelen kervanların ayak seslerinin bu dehlizler sayesinden köprüden duyulduğu söylenmektedir.
Türkiye’nin en önemli tarihi köprüleri arasında yer alan Malabadi Köprüsü, yer aldığı Silvan ilçesinin sembolü niteliğindedir. İlçe belediyesinin logosunu oluşturan köprü, Diyarbakır Tarihi Eserler Envanterine kayıtlı bulunmaktadır.
Malabadi köprüsü neden yaptırılmıştır, diye soracak olursanız, kervanlar ve yolcular tarafından rahat geçişi sağlanması için yapıldığını, hatta bu sebeple kışın ağır hava şartlarında kullanılabilmesi için barınak olarak işlev gören 2 odanın da, köprünün 2 yanında bulunduğunu söyleyebiliriz. Bu odalar ayrıca köprü nöbetçileri için de bir korunaklı alan olarak işlev görmüştür.
Malabadi Köprüsü hakkında birden çok hikâye anlatılmaktadır. Bu hikâyelerden biri, iki aşığın hüzünlü hikâyesine dayanmaktadır. Bir hikâyeye göre sevdiği kız ölünce köprü yapmak zorunda kalan Bad’dan adını alan Malabadi, yüzyıllar boyunca efsanelere konu olmuştur.
Malabadi Köprüsü Efsanesi
Nehrin karşı kıyısında yaşayan bir kıza âşık olan Bad, nehrin üzerinde bir köprü olmamasından dolayı sevdiği kıza ulaşamamaktadır. Âşıklar bir gün, iki karşı yakadan birbiriyle konuşurken kız, Bad’ın yanına gitmeye çalışır. Karşı kıyıya ulaşmaya çalışırken nehrin sularına kapılan kızı Bad tüm aramalarına rağmen bulamaz. Bu olayın üzerine Bad, o dönemde Silvan beyi olan Meya Farqin’in yanına gidip; “Sevdiğim kız yanıma gelemeye çalışırken suya kapılıp boğuldu. Gelin burada bir köprü yapalım, insanlar rahatça geçebilsinler, sevdiklerine kavuşabilsinler.” der. Bunun üzerine Silvan beyi tarafından köprü yarısına kadar yaptırılır. Köprünün kemer açıklığının İstanbul’daki Ayasofya’nın kubbesinden daha büyük olduğu fark edilir. Bunun üzerine Meya Farqin Bad’ı yanına çağırır ve kalan yarısını yapıp yapamayacağını sorar. Bad, köprünün kalan yarısını yapmayı bir şarta bağlar. Bu şarta göre köprünün kalan yarısını tamamlayan Bad, beyin sağ elini bilek hizasından keseceğini söyler. Buna karşılık da Silvan beyi köprüyü tamamlayamazsa Bad’ın sağ kolunu keseceğini söyler. Şartlar kabul edilir, köprü tamamlanır ve Bad beyin bileğini keser. Köprüye Kürtçe “mal” yani “ev” ve Bad isminden türetilerek “Malabadi” adı verilir. “Bad’ın Evi” anlamına gelen köprünün üstündeki kesik el figürünün iddiayı kaybeden Silvan beyine ait olduğuna inanılmaktadır.
Malabadi Çevresinde Gezilecek Yerler
Şaşalı duruşu ile giden yerli ve yabancı turistlerin büyük beğenisini ve hayranlığını kazanan Malabadi köprüsünü gezdikten sonra “Malabadi Köprüsü, Malabadi Köprüsü orada başladı bitti şu garibin öyküsü” şarkısını mırıldanarak Silvan’da bulunan diğer tarihî güzelliklere de zaman ayırabilirsiniz. Üstünler burcu ya da konağı, Azizoğlu Konağı ve Kaniya Derge’yi ziyaret edebilirsiniz.
Üstünler Burcu: Kale Mahallesi, Fırat Cad. No:6, Silvan / Diyarbakır
Azizoğlu Konağı: Mescit Mahallesi, 303. Sok. Silvan / Diyarbakır
Kaniya Derge: Selahattin Mahallesi, Silvan / Diyarbakır
Malabadi Köprüsü Ziyaretinde Ne Yenir?
Tarih boyunca Kürt, Ermeni, Türk, Süryani, Yahudi ve Arapların bir arada yaşadığı Diyarbakır’da bu birliktelikten gelişen kendine has bir mutfak doğmuştur. Lezzetleri ile de sizi kendine hayran bırakmayı başaracak olan şehirde, ziyaretinizden sonra yöresel lezzetlere de yönelmelisiniz. Malabadi Köprüsü ziyaretinizde açık hava ve nehir sizi oldukça acıktıracaktır. Diyarbakır’ın en bilinen lezzetleri arasında ilk sırada meftune yer alıyor. Patlıcan ya da kabak ve etle yapılan lezzet damak çatlatıyor. Küçük bulgur toplarından yapılan ve bol yoğurtla servis edilen pıçık da severek yiyebileceğiniz tatlar arasında bulunuyor. Ayrıca nardanaşı, duvaklı pilav, mahlepli Diyarbakır çöreği, kaburga dolması, serbizer, elma düzmesi ve sumak suyu da tadarsanız pişman olmayacağınız diğer tatlar.
Malabadi Köprüsü'ne Nasıl Gidilir?
Malabadi Köprüsü rahatlıkla gidilebilecek bir konumda yer alıyor. Silvan – Diyarbakır yolu üzerinde bulunan Silvan’a özel aracınızla gidebiliriz. Yolu navigasyon desteği ile kolayca gidebilirsiniz. Batman Çayı’nı yukarıdan seyredebileceğiniz bu köprüye gidecek olursanız çevrede çay içebileceğiniz bir işletme olduğunu da hatırlatabiliriz. Tarihî köprüye ve nehre bakarak çayınızı yudumlayabilirsiniz. Toplu taşıma ile gidecek olursanız ilk olarak Silvan’a ulaşmanız gerekiyor.
