Priştine’de Gezilecek Yerler

Skanderbeg Heykeli Priştine’nin en merkezi noktalarından biridir. Priştine’de gündelik hayatın bu noktada aktığını söylemek abartılı olmayacaktır. Burada geniş bir süs havuzu ve Skanderbeg’in heykeli bulunmaktadır. Skanderbeg, Osmanlıların “İskender Bey” ismiyle bildiği Priştineli bir Arnavut asilzadedir ve 1423-1443 yılları arasında Osmanlı’ya hizmet etmiştir. Ancak daha sonra kendini “Arnavutluk’un lordu” ilan ederek payitahta ihanet etmiştir. Bu yüzden bazı Kosovalı Arnavutlar İskender Bey’i hala ulusal kahraman olarak görür. Kaderin cilvesi odur ki günümüzde İskender Bey heykeli ile Fatih Camii Priştine’de aynı anda var olabilmekte ve turistler tarafından her gün ziyaret edilmektedir.

Priştine’de bulunan Kosova Ulusal Müzesi başkentin ve hatta tüm ülkenin en önemli müzesidir. Ancak maalesef bahtı çok parlak değildir. Uzun seneler boyunca kapalı kaldıktan sonra nihayet 2014 senesinde yeniden ziyarete açılan Ulusal Müze 2016 yılında renovasyon gerekçesiyle kapatılmıştır ve bugün hala kapalıdır. Kosova Savaşı’nı ve bir ulusun doğuşunu anlatan eserlere ev sahipliği yapması sebebiyle Ulusal Müze büyük önem taşımaktadır. Normal şartlarda Salıdan cumartesiye 10.00-17.00 saatleri arası müzenin ziyaret saatleridir. Müzenin kapılarını yeniden ne zaman açacağı belirtilmemiştir. Ulusal Müze, 1889 yılında inşa edilen bir binada ilk olarak 1949 yılında açılmıştır. Müze binası 3 kattan oluşur. Aynı binada Etnoloji Müzesi de bulunmaktadır.

“Hünkâr Camii” diye de bilinen Sultan Fatih Camii (Arnavutça’da: Xhamia e Mbretit) Priştine’de Osmanlı döneminden kalmış en önemli ibadethanedir. Fatih Sultan Mehmet’in bizzat emriyle 1461 yılında inşa edilmiştir. Tipik bir Osmanlı mimarisi ile inşa edilmiştir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun 17. yüzyılın sonlarında Priştine’ye hâkim olduğu dönemde bu ibadethane kilise olarak kullanılmıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında camiye geniş kapsamlı restorasyon çalışması yapıldıysa da büyük 1955 Priştine depreminde minareler zarar görmüştür. Günümüzde Fatih Camii’nin sadece 1 minaresi vardır. Fatih Camii, 1990 yılında Sırbistan Cumhuriyeti tarafından “İstisnai Önemdeki Kültürel Yapılar” listesine alınmıştır. Günümüzde Kosova’nın ve dolayısı ile Priştine’nin nüfusunun çoğunluğu Müslüman olduğu için Fatih Camii’ne büyük önem verilmektedir.

Saat Kulesi 1840’lı yıllarda Üsküp valisi olan Mehmet Yaşar Paşa (Jashar Pasha) tarafından Priştine’de yaptırılmıştır. Priştine halkına namaz saatlerini hatırlatmak amacıyla Nazım Gaffuri Caddesi üzerine bu saat kulesi inşa edilmiştir. Bu kuleden namaz vakti hatırlatıldığında esnafın kepenkleri indirmesi beklenirmiş. 26 metre uzunluğunda ve altıgen şeklinde inşa edilen saat kulesi 19. yüzyılda Priştine’nin en uzun yapısı idi. Saat kulesinde bulunan çanın 1764 yılında Moldova’da yapıldığı ve kule inşa edilince Priştine’ye getirtildiği sanılmaktadır. Çanın üzerindeki yazıdan 1764 yılında Voivode Jan Moldovan yani Moldova Kralı için yapıldığı anlaşılmaktadır. Kulenin orijinal saat mekanizması 1970’li yıllara kadar çalışmıştır.

Aziz Nikola Ortodoks Kilisesi bugün nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Priştine’de hizmet veren tek Ortodoks kilisesidir. 19. yüzyılda inşa edilen kilise binası 2004’te Kosova’nın Avrupa Birliği’nden aldığı fon ile restore edilmiştir. Nitekim 2004’te Kosova’da patlak veren olaylar sırasında kilise kullanılamaz hale gelmişti. İç tasarımının ve vitraylarının Makedonyalı ve Sırp ressamlarca yapıldığı bilinmektedir. 2010 yılında yeniden hizmete açılan kilise için yapılan törene sadece birkaç yüz Kosovalı Ortodoks katılmıştır.

Nazım Gaffuri Caddesi’nin bitip Zeynel Salihi Caddesi’nin başladığı noktada göreceğiniz bir diğer tarihi kalıntı ise çeşmedir. Kosova Ulusal Müzesi’nin batısında yer alan bu çeşmenin 17. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı yönetimi tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Nitekim bu dönemde kamu hizmeti adına şehirde çok fazla çeşme inşa edilmişti ve kadınlar çeşmenin etrafında toplanıp çamaşır yıkardı. Elbette erkekler için ise bu çeşme namaz öncesi abdest almak için fırsat sunuyordu. Bugün hala bu çeşmede soluklanıp temiz su içebilirsiniz. Bu çeşme Priştine’de yüzyıllar öncesinde kamu yararına yapılıp günümüze kadar gelebilen tek yapıdır. Priştineli Müslümanlar hala bu çeşmenin suyu ile abdest alırlarsa arındıklarına inanırlar.

Priştine’nin en ilgi çeken binalarının başında Ulusal Kütüphane gelir. 1982 yılında Hırvat mimar Andrija Mutnjakovic tarafından inşası tamamlanan yapı kamuya açık parkın tam ortasındaki Hasan Prishtina Meydanı üzerinde yer almaktadır. Pazartesiden cumaya 07.00-20.00 ve cumartesi günleri 07.00-14.00 saatleri arasında açık olan kütüphaneye giriş ücretsizdir ve turistler de ziyaret amacıyla kütüphaneye girebilirler. Binanın mimarisinde hem Doğu Roma hem İslam mimarisinin çizgileri görülür. Kütüphanede 5.000’den fazla kitap, gazete arşivi harita ve önemli isimlerin orijinal el yazıları bulunmaktadır. Kütüphanenin Kosovalılar için bu kadar önemli olmasının nedeni tarihlerine ve kültürlerine dair en önemli eserlerin burada bulunmasından kaynaklanmaktadır. Kütüphanenin içinde 150 kişi kapasiteli bir amfiteatr ve 75 kişi kapasiteli toplantı salonu bulunmaktadır.

Priştine’den 8-10 kilometre uzaklıkta bulunan Gracanica kasabasındaki Gracanica Manastırı turistlerin yoğun ilgi gösterdiği bir Ortodoks ibadethanesidir. Manastır, Kutsal Theotokos Kilisesi’nin kalıntıları üzerine 13. yüzyılda Sırp Kralı Stefan Milutin tarafından inşa edilmiştir. Gracanica Manastırı UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer almaktadır. Priştine otogarından şehirlerarası otobüslere binerek en fazla 1 saat içinde Gracanica’ya varabilirsiniz. Priştine seyahatinizin bir gününü hatta sadece yarım gününü Kosova’nın farklı bir şehrini görerek değerlendirebilirsiniz. Gracanica’da yoğunlukla Sırp kökenliler yaşamaktadır. Manastır tipik Orta Çağ Sırp Mimarisi ile inşa edilmiştir. Manastırın hemen yanında bulunan hatıra dükkânından Gracanica’da üretilen bal ve şaraplardan almayı unutmayınız.

Osmanlı Devleti’nin 3. Padişahı Sultan 1. Murat, nam-ı diğer Murad Hüdavendigar’ın savaş sırasında vefat etmesi üzerine organlarının gömüldüğüne inanılan yerdir. Sultan Murat Türbesi diğer adıyla Meşhed-i Hüdavendigar; Priştine’de bulunan en eski Osmanlı yapısıdır. 1389 yılında 62 yaşında iken Murad Hüdavendigar Kosova Ovası’nda Haçlı Orduları’na karşı savaşmış ve hançerlenerek şehit edilmiştir. Savaşta öldürülen tek Osmanlı Sultanı 1. Murat’tır. Türbe, Osmanlı’nın 4. Padişahı Yıldırım Bayezid (1. Bayezid) tarafından yaptırılmıştır. Elbette 14. yüzyılda inşa edilen türbe ilk haliyle günümüze kadar gelememiş ve birçok restorasyondan geçmiştir. Ancak anlamı ve önemi sebebiyle Türkler başta olmak üzere birçok turist türbeyi ziyaret eder. Türbenin 2005’teki son onarımı TC Kültür Bakanlığı’nın da katkılarıyla yapılmıştır.

Skanderbeg Meydanı’ndan ilerlediğinizde trafiğe kapalı olan Azize Teresa Bulvarı’na gireceksiniz. Bulvar boyunca her iki yanınızda kafeler, restoranlar ve butikler göreceksiniz. Azize Teresa Bulvarı Priştine’de sosyal hayatın en yoğun yaşandığı noktadır. Bulvar üzerinde bazı oteller de mevcuttur ancak en önemlisi bulvar ile aynı adı taşıyan Azize Teresa Kilisesi’nin burada bulunmasıdır. Dilerseniz gelmişken kiliseyi de ziyaret edebilirsiniz. Bulvarda göreceğiniz diğer önemli yapı ise Bill Clinton heykelidir. Altından yapılan ve 3 metre yüksekliğinde olan bu heykel 2009 yılında Bill Clinton’ın Kosova ziyareti esnasındaki bir tören ile kendisi tarafından açılmıştır. Kosovalılar 1999 yılında savaş sürerken Bill Clinton hükümetinden aldıkları desteğe teşekkür mahiyetinde eski ABD Başkanı’nın heykelini şehrin en popüler noktasına dikmiştir.