Ahlat; Van Gölü'nün kuzeybatı kıyısında sahil kenarında kurulu, 35000 nüfuslu, Bitlis iline bağlı bir ilçedir. İslam dünyasında Belh (Afganistan) ve Buhara (Özbekistan) ile birlikte İslamiyet'in kubbeleri anlamına gelen Kubbet’ül İslam olarak da bilinir. Ahlat, 2000 yılındaki başvuru ile UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne aday durumunda bulunmaktadır. İlçe için tam bir açık hava müzesi desek abartmış olmayız. Tarihi mezar taşları, kümbetler, türbeler, camiiler, kale kalıntıları, mağara evler, köprüler...
Van Gölü ve geri planda Süphan Dağı
Ahlat Selçuklu Mezarlığı, bir açık hava müzesi. Anıt niteliğinde 118 adet mezar taşı bulunuyor. Boyları 3,5 metreye varan, her cephesinde süsleme bulunan tipik dikdörtgenler prizması şeklinde yapılmışlar.
Ahlat Kümbetleri, şekil olarak Orta Asya Türk çadırlarını andırmaktadır. Selçuklu mimarisinde kümbetler önemli bir yer tutmakta. Kümbetler açısından Ahlat kesinlikle ülkemizin en zengin yeri. Erzen Hatun Kümbeti, Keşiş Kümbeti, Hasan Padişah Kümbeti, Emir Bayındır Kümbeti, Hüseyin Timur-Esen Kümbeti, Bugatay Aka-Şirin Kümbeti, Ulu Kümbet, Mirza Bey Kümbeti ve adı bilinmeyen anonim kümbetler bulunmakta.
Ahlat Sahil Kalesi, Urartular döneminden kalma. 1556 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından yeniden yaptırılmış. Kale duvarlarının yıkıntıları hala bulunmakta.
1584 yılında Yavuz Sultan Selim döneminde İskender Paşa tarafından yaptırılılmış İskender Paşa Camii
13. yüzyıldan kalma Emir Bayındır Köprüsü
Ahlat Mağara Evleri, Ahlat’ta yaklaşık 500 adet Neolitik Çağ'dan kalma mağara olduğu bilinmektedir. Mağaralar yan yana veya arka arkaya sıralanmış 2-3 odadan oluşmaktadır. Mağaralardan birinin içinde Buddha inancında kutsal sayılan 2 tavus kuşuyla ortalarında lotus çiçeği kabartması bulunuyor. Bilim insanları bu mağaranın Anadolu’nun tek Budist tapınağı olabileceğini söylüyor. Ayrıca Yezidilik'te de tavus kuşu kutsal olduğu için Yezidi yerleşimi olabileceği de söyleniyor. Ama günümüzde mağaralar oldukça bakımsız. Halk tarafından patates deposu olarak kullanılıyor. Bu hayalet şehir turizime kazandırılmayı bekliyor.
Ahlat ilçesinde yöreye has volkanik ''Ahlat Taşı'' bulunmakta. Evlerin büyük çoğunluğu küp şeklinde kesilen bu taştan yapılmakta. Kendine has kahverengi yapısıyla dikkat çeken taş, Ahlat ve çevre yerleşkelerde kışın sıcak yazın soğuk tutan özelliği olduğu için çok rağbet görmekte.
Ahlat’ın bir diğer meşhur ürünü ise bastonları. Genellikle sağlam oluşu ve iyi cila tuttuğu için ceviz ağacından yapılıyor.
Ahlat yolunda Tatvan ilçe sınırları içindeki Nemrut krateri
