13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarında demiryolunun ortaya çıkışına kadar Safranbolu, Doğu-Batı ticaret yolunun önemli bir durağı idi. Eski Cami, Eski Hamam ve Süleyman Paşa Medresesi 1322’de inşa edilmiştir. Safranbolu’nun mimarisi,17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndan çok fazla şekilde etkilenmiştir.
Karabük uzun bir süre Safranbolu’ya bağlı bir köy olarak kalmıştır. Daha sonra kömür madenlerine olan yakınlığı ve Ankara-Zonguldak demiryolu üzerinde olması nedeni ile Atatürk’ün talimatı ile Karabük’e demir-çelik fabrikası açılmıştır. 1995’te Yenice, Eskipazar ve Safranbolu gibi birçok ilçenin birleştirilmesi ile il olmuştur. 1950’deki şehirleşme döneminden pek fazla etkilenmemesi nedeni ile tarihi yapısını korumuştur.
Karabük ilinin tarihi ve mimarisiyle ünlenmiş ilçesi Safranbolu, Karabük’ün kuzeyinde bulunmaktadır. Safranbolu köklü tarihinde Frigler, Hititler, Persler, Lidyalılar olmak üzere birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Safranbolu; Türk Devletleri’nden Selçuklular, Candaroğulları ve Osmanlı zamanında da önemli bir yer olarak kabul görmüştür. 1196 yılında Selçuklu Dönemi’nde Türklerin eline geçen şehir, 1423 yılından itibaren Osmanlı Devleti’nin egemenliği altına girmiştir.
Karabük’ün merkezi denilebilecek olan Safranbolu, Osmanlı Devleti’nin egemenliğine girdiği dönemde kültürel ve ekonomik açıdan gelişmeye başlamıştır. Şehirdeki ticaretin gelişmesi ile inşa edilen kervansaraylar şehrin bir konaklama merkezi haline getirmiştir. Safranbolu geleneksel Türk kültürünü hem gelenekleri hem mimarisi ile yansıtan, hala tarihi dokusunu korumakta olan bir yerdir. Tarihi mirasını bu denli koruyan Safranbolu’ya ‘Dünya Kenti’ unvanı verilmiştir ve UNESCO tarafından da Dünya Mirasları Listesi’ne alınmıştır. Her köşesi tarihten bir parça olan Safranbolu, adeta bir müze şehri haline gelmiştir. Karabük’e 8 kilometre uzaklıkta bulunan Safranbolu engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Şehrin büyük bir kısmı ormanla kaplı olup en yüksek noktası yüksekliği yaklaşık iki bin metreyi bulan Sarı Çiçek Tepesi’dir. Birçok büyük kanyon bulunan Safranbolu’dan birkaç tane önemli akarsu geçmektedir. Üzerinde bir gölet ve yeraltı nehri olan bir mağaranın bulunduğu Uluyayla, şehre yaklaşık elli kilometre uzaklığındadır. Bölgede birçok mağara ve kanyon bulunmasının yanı sıra, geniş yaylarında kamp ve dağcılık etkinlikleri yapan çok sayıda insan vardır. Bölgede Ağzıkara Mağarası, Hızar Mağarası, 100. Yıl mağarası gibi birçok mağara bulunmaktadır.
Karadeniz iklimi ve karasal iklimin hakim olduğu Safranbolu’da kışlar oldukça sert geçmektedir. Yaz aylarının çok kurak olduğu Safranbolu, en çok yağışı sonbahar ve ilkbaharda almaktadır.
Şehirdeki Yunanlar 1923 mübadelesinde Yunanistan’a göç ettirilmiştir. Bu dönemde nüfusta çok büyük bir düşüş yaşanmıştır. Demir-çelik fabrikasının açılması ile işçi göçleri ile nüfus artışa geçmiştir.
Her şeyden ayrı olarak geleneksel evleri ile ünlenen Safranbolu, dünyanın dört bir yanından turistleri kendine çekmektedir. Evlerin mimarisi dışında dikkat çeken başka özellikleri de bulunmaktadır. Safranbolu evlerinin hiçbiri birbirinin güneşini engellemez ve camlar komşu evinin camına bakmaz. Giriş katlarının genelde erzak deposu olduğu evler, iki üç kattan oluşmaktadır. Eskiden haremlik selamlık olan bu evlerin bir de büyük avlusu bulunmaktadır. Ahşap oymacılığının yaygın olduğu bölgede bu işlemeler evlerin tavanlarına da yansımıştır. Tavanları ile dikkat çeken evlerde her oda da banyo bulunmaktadır. Her tarafında ahşap işlerinin görkeminin yansıdığı Safranbolu evlerinde ısınma ihtiyaçları ocaklarla karşılanmaktadır. Evlerin avluları ve sokaklar Arnavut kaldırımlarıyla döşenmiş olan bölgede taşlar ağaçlarının köklerinin rahatça su almasını sağlamaktadır.
Safranbolu’da 19. ve 20. yüzyıldan kalma çok sayıda Osmanlı mimarisinin etkilerinin yansıdığı evler de bulunmaktadır. Safranbolu aynı zamanda çok gelişmiş düzeyde olan bir şehir planına göre kurulmuştur.
2007 yılında kurulan Karabük Üniversitesi, bir devlet üniversitesidir. Balıklar Kayası’nda bulunan üniversitenin 25 bin kişilik bir de stadyumu bulunmaktadır. Karabük’te üniversite açılmasının ardından genç nüfusun arttığı şehir, aynı zaman da tanınmaya da başlamıştır. Tarihsel ve kültürel yapısı ile dikkatleri üzerine toplayan Safranbolu’ya olan ilgi bu sayede artmıştır. Genç nüfusun artması ile hareketlenen bölge de küçük kafeler ve ekonomik pansiyon sayılarında da artış gözlenmiştir.
Tanıtım Videosu:
