Yezd

Yezd Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Yezd, İran’ın Yezd eyaletinin başkentidir. 2011 sayımına göre nüfusu 500.000’e yakındır. Şehirde önemli tarihi kalıntıların bulunduğu bölüm 2017’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklenmiştir. “Avcılar Şehri” olarak da bilinen Yezd, çölün ortasına inşa edilmiş, eşsiz Fars mimarisiyle bulunduğu coğrafyaya uyum sağlamış bir yerleşimdir. Mimari yapılar, çöl kumuyla uyumlu bir tonda inşa edilmiştir. Şehrin siluetini, serinlemek için inşa edilmiş yüksek bacalar oluşturmaktadır. Şehir, Zerdüşt ateş tapınakları, İran elişi ürünleri, el örgüsü kumaşları, ipek dokumacılığı, İran pamuk şekeri ve tatlıcılığı ile tanınmaktadır.

Şehir, 5.000 yıllık bir tarihe sahiptir. İran, dünyanın en eski tek tanrılı dini olan Zerdüştlük’ün doğduğu coğrafyadır. Yezd de ülkenin Zerdüştlük merkezidir. Şehir, çölün ortasında, zor ulaşılan bir konumda bulunduğundan, tarih boyunca savaşların yıkımından muaf olmuştur. Örneğin Moğol istilası sırasında, İranlıların kaçtığı bir yer olma görevi üstlenmiştir. 1272 yılında İtalyan gezgin Marco Polo şehri gezerek, güzel ipek dokumalarından bahsetmiştir.

Sasaniler döneminde Kral I. Yezdgerd’in anısına şehre Yezdan Gerd adı verilmiştir. 642 yılında gerçekleşen Arap işgaliyle birlikte Yezd, tarihi İpek Yolu üzerinde, vazgeçilmez ve önemli bir nokta konumuna yükselmiştir.

Şehir, aynı boyutlardaki toprak binaların oluşturduğu labirente benzer yapısıyla farklı bir atmosfere sahiptir. Bu tür yapılarla, Yezd halkı çölün ve doğanın sert koşullarına uyum sağlayabilmişlerdir. Yezd halkı, doğanın olağanüstü koşulları ile sabırla baş edebilmesi ve Zerdüşt toplumuyla sakince uyum içinde yaşayabilmesiyle takdir edilesi bir yapıdadır.

Yezd’in ara sokaklarında kaybolmak, şehri yakından tanımak için tercih edilebilecek bir deneyimdir. Tarihi yerleri ve gerçeküstü mimarisiyle Yezd, hayal ürünü olabilecek kadar ilgi çekici bir İran şehridir. 

Yezd Nerededir?

Yezd, Güneybatı Asya ülkesi İran İslam Cumhuriyeti’nin ortasındaki Yezd eyaletinde bulunmaktadır. İsfahan’ın 270 kilometre güneydoğusunda ve Tahran’ın 689 kilometre doğusunda konumlanmaktadır. 

Yezd’e Nasıl Gidilir?

Şehrin merkezinde bir otobüs terminali bulunmaktadır. Otobüsle Yezd ve Şiraz arası yolculuk 7, Tahran 9-10, Esfahan 5, Kerman 6, Bam ise 9 saat sürmektedir.

Shahid Sadooghi Havalimanı, şehir merkezine 10 kilometre mesafededir. Ülkenin güney-kuzey hattında önemli ulaştırma noktalarından biri olan havalimanı, uluslararası bir statüye sahip değildir. Yezd’den başkent Tahran’a 70 dakika süren günlük uçuşlar, Meşhed’e de haftada iki kere uçuş seferi bulunmaktadır. 

Yezd’in güneyinde bulunan Rah Ahan Meydanı’nda bir tren istasyonu da bulunmaktadır. Buradan Tahran’a günlük seferler düzenlenmekte ve yaklaşık 8 saat sürmektedir. Gece trenleri Tahran’a, Kaşan ve Çan üzerinden gitmektedir. Ayrıca Bandar-e Abbas’a da 9-10 saat süren günlük seferler bulunmaktadır. 

Yezd’de Görülecek Yerler

Sessizlik Kulesi (Dakhme), vahşi hayvanların yemesi üzere ölü bedenlerin terk edildiği bir kuledir. Zerdüşt inancına göre, toprağın temiz kalabilmesi için, ölülerin gömülmek veya yakılmak yerine, vahşi hayvanların yemesi için terk edilmesi gerekmektedir. Zerdüştler bu amaçla, şehirlerin dışına kuleler inşa etmişlerdir. Bırakılan ölünün başında bir rahip beklemiş ve gelen yırtıcıların önce hangi gözü yiyeceğine bakmışlardır. Sağ gözün önce yenmesi iyiye, sol gözün önce yenmesi ise o kişinin ruhunun azap görmesine işaret olarak değerlendirilmiştir. Fakat bu uygulama 1960’larda yasaklandığından, Zerdüştler artık ölülerini mezarlara gömmektedir. Dakhme, şehrin 2 kilometre dışında yer almaktadır. Buraya taksiyle gidilebilmektedir. Tepeye 15 dakika yürüyerek tırmanılmaktadır. Doruk, güzel bir Yezd manzarasına sahiptir.

Ateşgede, en önemli Zerdüşt ateş tapınaklarından biridir. Tapınaktaki küçük müzede, 470 yılından beri devamlı yanan kutsal bir ateş bulunmaktadır. Görevli rahipler, 24 saat boyunca badem veya kayısı ağacı odunlarıyla ateşi beslemektedir. Müzede dikkat çeken unsurlardan bir diğeri ise Zerdüşt’ün temsili büyük boy portresinin tablosudur. Duvarlarda Zerdüştlerin kutsal kitabı Avesta’dan ayetler ve İngilizce açıklamaları bulunmaktadır. Tapınağın girişinde kuş-adam sembolü görülmektedir. Kuş-adamın bir elinde “sadakat” anlamına gelen yüzük bulunmaktadır. Diğer el ise “saygı”yı ifade etmektedir. Üç katlı tüye sahip kanatlar düşüncede,  sözlerde ve davranışlarda saf olmayı öğütleyen Zerdüşt inancını temsil etmektedir.

Yezd’de 12 adet tarihî pazar bulunmaktadır. Bunların arasında en önemli olanlar Han Pazarı, Kuyumcular Pazarı ve Pencah Ali Pazarı’dır. Bu pazarlarda şehrin önemli ürünleri olan ipek kumaşlar, Yezd şalı gibi yerel ürünler bulunmaktadır. Ayrıca buralarda şehrin ünlü tatlıları da tadılabilir.