El Magribu'l Aksa: Fas

Kuzeybatı Avrupa’nın en uç noktasında yer alan Fas, Cebelitarık boğazı ile Avrupa’dan ayrılıyor. Avrupa kıtasına yalnızca 14 kilometre uzaklıkta.

İslam dünyasının en batısında bulunduğundan buraya Uzak Batı anlamına gelen El Magribu’l Aksa deniliyor.

Tarih boyunca bu ülkede M.Ö. 2000’li yıllarda Berberi’ler, M.Ö. 1000’li yıllarda Fenike’liler, ardından Kartaca’lılar, Berberi kavimlerin kurduğu Mauretania Krallığı, Roma İmparatorluğu, İspanyollar, Bizanslar, Araplar ve Portekizliler hüküm sürmüş. 1578’de Portekiz himayesi son bulunca Saadian, Alaouite devletleri ve 1800’lü yıllarda Fransız sömürgesi olmuş.

1912’deki Fes antlaşması ile ülkenin kuzeyi İspanya hakimiyetine girmiş. 1956’da bağımsızlığını almış, ancak ülkenin kuzeyindeki Celuta ve Melilla İspanya’da kalmış. Monarşi ile yönetilen ülkede parlamento yetkileri sınırlı. Her türlü yetki kralda.

Ülkenin resmi dini İslam. %99’u Müslüman, geri kalan %1’lik kısım ise Hıristiyan ve Musevi. Nüfusun %55’i Arap, %34’ü Berberi, %10’u ise Moritanya kökenli Moor’lardan oluşuyor. İspanyol ve Avrupa kökenli nüfus çok az, sadece %1.

Dünyanın en büyük fosfat üreticisi olan ülke, turunçgil ihracatında dünya üçüncüsü. Zeytin, zeytinyağı, hurma, portakal ve okaliptüs ülkesi Fas.

Resmi dil Arapça, kırsal kesimlerde ağırlıklı olarak Berberice konuşuluyor. Ülkede Fransızca, İngilizce ve İspanyolca geçerli diller.

Türkiye’ye göre 2 saat geride olan ülkeye THY ile Casablanca’ya uçarak ulaşmak mümkün. Ayrıca İspanya’dan feribotlarla geçilebilir veya gemi turları ile gidilebilir. Fas Türkiye’ye vize uygulamıyor.

İslam geleneğine göre yapılmış kalın duvarlar arkasındaki eski evler ve bu evlerin, sarayların, medreselerin giriş kapıları çok görkemli. Fas’a kapılar ülkesi dense yanlış olmaz. Kapılarda Arap işçiliğinin mükemmel örneklerini görebilirsiniz.

Bu eski evlerin kapılarında değişik büyüklükte iki adet tokmak var. Gelen misafir kadınsa ayrı tokmağı, erkekse ayrı tokmağı çalıyor. Ev sahibi tokmağın sesinden gelenin cinsiyetini anlıyor, ona göre örtünüyor.

Ülkenin başşehri Rabat, diğer önemli şehirleri Fes, Marakeş, Tangier, Casablanca, Essaouira, Agadir. Ama hangi şehirde olursanız olun caddelerde boydan boya kaplayan portakal ağaçlarını görebilirsiniz.

Fas’taki yemek kültürü bize benziyor. Sokak satıcılarından yemek yerken hijyene dikkat etmek gerek.. Bol şekerli nane çayı, sıkma portakal suyu Fas’ın geleneksel içecekleri. Geleneksel yemekleri ise safranlı kuskus, harira denilen çorbası, Tajin adı verilen et ve sebze ağırlıklı yemeği. Tajin, koni şeklindeki kapaklı bir güveçte servis ediliyor. Tajin güvercin eti ile de yapılabiliyor. Ayrıca ülkede salyangoz bolca tüketiliyor. Müslüman mahallesinde salyangoz satmak buradan mı çıktı yoksa?

Ülkedeki alışveriş konusuna gelince… söyleyebileceğim tek şey pazarlık, pazarlık, pazarlık. Özellikle seyyar satıcılar peşinizi bırakmıyor. Alışveriş zevkiniz çoğu zaman eziyete dönüşebiliyor.  Buradan alınabilecek şeyler arasında minyatür terracota, Tajin kapları, gümüş objeler, Berberi takıları, el yapımı Fas’a özgü seramikler, deri çanta ve terlikler, geleneksel bakır tepsiler sayılabilir.

Fas’ta İslam, Fransız, İspanyol ve Afrika kültürlerinden oluşan zengin bir kültür var. Ülkede özellikle de Medina denilen eski şehir bölgelerinde kukuletalı bütün vücudu örten cellabiye dedikleri milli giysileri giyen insanları çokça görebilirsiniz. Peçeli-örtülü, cellabiyeli kadınları motorsiklet kullanırken görürseniz şaşırmayın. Bu celleba denilen tüm vücudu örten kapüşonlu elbisenin altına giydikleri renkli deri terliklere ise babuş diyorlar.

Ülkede her kentin kendine has bir özelliği var. Başkent ve politikanın yaşandığı şehir Rabat. Ticaretin merkezi Casablanca. Egzotik bir yer arıyorsanız ise kesinlikle Marakeş.

Fas'ın kuzeybatı kıyısında bulunan başkent Rabat, Bou Regreg lrmağının denize döküıdüğü yerde kurulmuştur. Önemli bir yönetim ve öğretim merkezi olan şehirde, sanayi de gelişmektedir. Kentin en dikkat çekici özelliği dar sokakları, eski yapıları, tarihsel anıtları ve 17.yüzyıl’dan kalma hisarıdır. Kraliyet Sarayı, Kasbah oudaia Kalesi ve 5. Muhammet Mozolesi görülmeye değerdir.

Beyaz Ev olarak adlandırılan Kazablanka kenti, Humphrey Bogart ve lngrid Bergman sayesinde ünlenmiştir. Palmiyeler iIe süslü sahil yolu ve geniş caddeleri ile dikkat çekmektedir. Kentte mutlaka görülmesi gereken yerler arasında 2. Hasan Cami ve minaresi, Birleşmiş miIletler meydanı ve 5. Muhammed meydanı yer alır.

Kızıl Şehir olarak bilinen Marakeş,  1062’de Almoravide hanedanlığının başkenti olarak kuruImuştur. AImoravid'ler sayesinde Marakeş büyük bir ticaret merkezi haline gelmiştir. En önemli yerleri arasında Geleneksel Çarşı, Jemaa El Fnaa Meydanı, Bahai Sarayı, Palmeraie KoruIuğu, Koutoubia cami ve Aguedal Bahçeleri sayılabilir.

Tipik bir Fas kenti olan Fes, süslü kapıları ve yüksek şehir surları ile göze çarpar. Özellikle medinasındaki renkli kumaşları ve porselen atölyeleri ile görülmeye değerdir.

Essaouira ise Atlantik okyanusu kıyısında bulunan ufak bir balıkçı kasabasıdır. 18. Yüzyılda inşa edilmiş olan kentin medinası surlar ile çevrili olup, Unesco Dünya Mirasları listesindedir.

Eski kraliyet başkenti olan Meknes kenti ise sahip olduğu tarihi yapılar ile ziyaretçileri etkilemektedir. 

Başkent Rabat'ta şehir ambiyansı, alışveriş ve tur ile ilgilenen gezginler için uygun fiyatlı Riad Dar Soufa ve Médina Flat konaklamak için tercih edilebilir.