Zipolite’den sonra Chiapas eyaletinin şehirlerinden biri olan San Cristobal De Las Casas’dayız. Her ikisi de antropolog olan Alman Kjell ve Meksikalı Rosario çiftinin evinde bir odaya 1 haftalığına yerleşiyoruz. Kjell aynı zamanda psikoloji eğitimi almış. 7 yıldır Meksika’da yaşıyormuş ve özel çalışma alanı Mayalar. Şu an üzerinde çalıştığı proje mayaların ölmek üzere olan dillerinden birisi; Mocho. Bu dili konuşan çok az kişi kalmış ve hepsi de 70 yaşın üstündeymiş. 7 dil bilen (sadece anlayabildikleri hariç) Kjell; 1 ayda yeni bir dil öğrenebiliyorum, o zaman bu dil neden ölsün ki diyerek bu dili öğrenmek isteyen gönüllülerle birlikte yürüteceği bir proje üzerinde çalışıyor.
Annesi bir zamanlar bir Türkle kısa süreli bir evlilik yaptığı için Türkiye hakkında da bilgi sahibi olan Kjell’in, Türkçe’yi de anladığından şüpheleniyoruz ve yanlarında apır sapır konuşmuyoruz hiç : ) Bu harika çiftin 2 tane de çocukları var. Galileo 7 yaşında ve şimdiden 3 dili anadili gibi konuşabiliyor! Julian henüz 3 aylık bir tosun. Rosario’nun söylediğine göre dünyada obez çocuk oranının en yüksek olduğu ülke Meksikaymış. Bizim genel gözlemimiz de bunu destekliyor açıkçası. Kjell ve Rosario evlerinin bahçesine ekolojik bir ev ve temezcal yaptırıyor. Temezcal yerlilerin kullandığı, ruhsal ve bedensel arınma sağladığına inanılan buhar banyosu ve sauna sistemine benzer bir kullanımı var. Bu güzel işleri yapan Usta Cato; 10 yıl bisikletle dünyayı gezmiş bir adam ve ustalık onlarca mesleğinden sadece 1 tanesi. Ekolojik ev yapımını da Nepal’de öğrenmiş.
San Cristobal, Maya kültürünün en çok hissedildiği şehirlerden biri. Yerel kıyafetler çok renkli ve çok güzel. Köylerde yaşayan ve yaptığı elişlerini satmaya gelen pek çok kadın görüyoruz etrafta ve kadın sayısının 2 katı kadar da çocuk - bebek! Karşıdan gelen bir kadının yanında yürüyen bir çocuk varsa %90 bir tane de sırtında var! Evdeki sohbetlerimizin birinde Kjell bu durumu şöyle yorumlamıştı; fasülye cinslerinden bir tanesinin ezilerek çayı yapılıyormuş. Aynı zamanda afrodizyak etkisi olan bu çay da Mayalar tarafından çok fazla tüketiliyormuş : ) Fasulyenin kerametini bilemiyoruz ama mayaların giderek çoğaldığı kesin : )
San Cristobal etrafında görülmeye değer pek çok doğal güzellik var. Bunlardan bir tanesi turkuaz renginde ve en büyüğü 80 metre olan Chiflon Şelaleleri. Buraya turla gitmek en kolay yol sanırım çünkü turun içinde Montebella göller bölgesi de var ve 1 tanesi de Guatemala-Meksika sınırı olan 5 farklı göl görülebiliyor. Yollar çoğunlukla bozuk çünkü Zapatista bölgesinden geçerek gidiyoruz. Bölgedeki doğal güzelliklerden bir tanesi de 45 dakikalık bir mesafede bulunan ve Chiapas De Corzo şehrinden bota binerek gezebileceğiniz Kanyon Del Sumidero. Buraya turla gitmeye gerek yok, mesafe oldukça yakın ve ulaşım kolay. Nehir kıyısına kurulmuş olan Chiapas De Corzo da gezilebilecek güzel bir şehir. Botla kanyonda giderken kollarımı sarkıtıp goproyla fotoğraf denemeleri yapıyorum suyun içinde. Biraz sonra kaptan duruyor ve yüzmekte olan timsahı gösteriyor! Daha da parmağımı bile sokmuyorum!
San Cristobal’de mutlaka yapılması gereken bir diğer şey “Na Bolom” adlı müzeyi gezmek. Burası aynı zamanda bir otel ve çok güzel bir bahçesi (hatta ormanı diyebiliriz) var.
Chamula Köyü ve San Juan Chamula!
Vee Meksika’dan en aklımızda kalacak olan yer Chamula Köyü! San Cristobal’den collectivo adlı dolmuşlara binip kolaylıkla ulaşılabilen bu köy ve özellikle köy meydanında bulunan San Juan Chamula Kilisesi film setinden farksız. Chamula özerk bir köy ve kendi kanunlarına daha doğrusu normlarına göre yaşıyorlar. Köyün meydanına doğru yürürken pazar başlıyor, insanlar yine çok renkli. Chiapas bölgesindeki fotoğraf ve video çekilmesine yönelik tepkiler bu köyde çok daha katı. İnanışlarına göre fotoğraflarının çekilmesi ruhlarını kirletiyormuş. Köyde birbirimizin fotoğrafını çeker gibi yapıp onları rahatsız etmeden fotoğraf çekmek nispeten mümkün ama San Juan Chamula Kilisesinde bu iş hayat memat meselesi. Kiliseye girerken bilal’e anlatır gibi anlatıyorlar fotoğraf çekmenin yasak olduğunu; çekerseniz makinenizi elinizden alabilirler diye gözdağı da var. Şimdi hayal edin; kiliseye giriyorsunuz yerler yeşil çam iğneleriyle dolu. Oturmak için herhangi bir bank ya da sandalye yok, insanların bir kısmı ayakta bir kısmı yerlerde oturuyor. İçeride yüzlerce mum (reçineli özel mum) yanıyor ve haliyle hafif dumanlı bir hava var. 5-6 kişilik bir orkestra var ortada ve biraz içip biraz çalıyorlar.
Sol tarafa baktığınızda aziz figürlerinin önünde oturmuş dua eden teyzeyi görüyorsunuz elinde bir tavukla! İnanışlarına göre canlı tavuğu vücudunda gezdirince kötü ruhlar tavuğa geçiyor ve artık kötü ruhlu hale gelen tavuk boynu koparılarak öldürülüyor. Tavuk alamayanlar için aynı işlem yumurta ile de yapılabiliyor. Yine kilisenin orta yerinde kasa kasa kola vb gazlı içecek var ve durmadan tüketiliyor. Bunun sebebi de geğirerek kötü ruhları dışarı çıkarmak! Duvar kenarlarında bulunan her bir aziz figürünün ayrı bir sorun çözme işlevi var ve sorunlarının türüne göre aziz seçilip önünde dua ediliyor. Tüm bu olan bitenin dışında elinizde fotoğraf makinesi olup olmadığını kontrol etmek için sürekli elinize bakan insanlar var içeride. 1 saatten fazla kalıyoruz kilisede, o kadar çok uyaran var ki bak bak bitmiyor! Gördüklerimizle yetinmeyip az biraz adrenalinle 2 kısa video ve 1 fotoğraf çekiyoruz! San Juan Chamula şu ana kadar gördüğümüz en çarpıcı yer!
Chamula köyünden çıktıktan sonra hem gördüklerimizi sindirmek hem de biraz yürüyüş yapmak için Zinacantan köyüne doğru yol alıyoruz. Zinacantan sapağına kadar yol yürümek için idare eder ama sapaktan sonra çok güzelleşiyor. Öyle ki ormanın güzelliğine kapılıp Zinacantan yerine bizdeki yayla evlerine benzer bir yerleşimi olan başka bir köye varıyoruz. Hava kapalı ve ara ara hafif yağmur yağıyor. Bugün daha güzel olamazdı!
*1 yıllık Güney Amerika yolculuğumuzun detayları için: https://yolculukzamani.wordpress.com/
