Romanya ve Romenler Hakkında Bilmedikleriniz

- Doğu Avrupa Bloğu'nda adı geçtiği için Romanya'da Rusça’ya yakın bir dil konuşulduğu düşünülse de; bilinenin aksine latinceden türemiş olan Romence kullanılıyor. Hatta İtalyanca'ya o kadar yakın ki sırf bu sebeple birçok Romenin İtalyancayı’da ana dili gibi konuştuğuna şahit olabilirsiniz.

- Romanya, Avrupa’da en fazla altın rezervine sahip olan ülke. Aynı zamanda Altın Müzesi olan da tek ülke.

- Yine bilinenin aksine Romenler çingene değil. Bu, en çok kızdıkları ve inanılmaz tepki verdikleri bir konu. Roma ya da Romanlar olarak geçen çingenelerin sadece isim benzerliği ile onlarla bir anılması inanılmaz rahatsız oldukları bir konu. Romanya’da da, aynı Türkiye’de olduğu gibi, göçebe yaşayan çingeneler var; ama bu toplam nüfusunun sadece cüzi bir kısmını oluşturuyor.

- Romanya’nın %99’u okur-yazar; bu benim zavallı ülkemin oranıyla karşılaştırıldığında inanılmaz yüksek.

- En bilinen ünlülerinden biri; Nadia Comăneci. Comăneci, Romanya’ya birçok altın madalya kazandırmış ünlü bir jimnastikçi. Bizim de en çok TRT’nin tek kanal olduğu dönemde belki de televizyonlardan aşina olduğumuz tek romen isim. Gerçi sonrasında en çok bilinen isim Hagi herhalde…

- Bükreş 1189’da sokaklardaki yağ lambalarının kullanıldığı tarihteki ilk şehir.

- Budapest mi Bucharest mi? En kızdıkları ve karıştırılmasını bir türlü anlamadıkları iki şehir.

- 1932-1948 yılları arasındaki Tarzan filmlerindeki ünlü aktör Jonny Weismuller, Timişoara doğumlu.

- Bükreş’teki Parlemento Sarayı, Pentagon’dan sonra dünyadaki ikinci en büyük devlet sarayı ünvanına sahipti. Gerçi şimdi Türkiye’de daha büyüğü var; ama bilinenin tersine ve maalesef bizimkinin aksine, Çavuşesku bu sarayı kendisi oturmak için değil, tüm devlet birimlerini aynı binada bir araya toplayabilmek için yaptırmış.

- Romanya’da Unesco’nun Dünya Tarihi Mirası olarak seçtiği yedi yer ya da yapılar var: Moldova Kiliseleri, Danube Delta, Maramureş Tahta Kiliseleri, Sighişoara, Horezu Manastırı, Orastie Dağlarındaki Dacia Hisarı, Transilvanya bölgesindeki kale içi kiliseler.

- Danube Delta, Avrupa’nın en iyi korunmuş deltası ünvanını taşıyor.

- Romanya’nın para birimi Lei/Ron ve kağıt olmaları gereken paraları plastikten yapılma.

- Romanya’nın Karpatlar Bölgesi 6 bin kahverengi ayıya ev sahipliği yapıyor. Yaz aylarında uzaktan seyretmek için yapılan turlar çok popüler.

- Doldurulabilir ilk dolma kalemin mucidi aslında bir Romen; ama 1827 yılında bir Fransız olan Petrache Poenaru tarafından patenti alındığı için Fransızlara mal olmuş durumda.

- Tıpta ise insülini bulan Nicolae Paulescu 1922 yılında patentini alabilmiş.

- Dünya’daki en matrak mezarlık Romanya, Maramureş’te. Mezarların üzerindeki renkli yazı tahtalarında komik hikâyeler yazılı. Böylece oradan hep gülümseyerek ayrılıyorsunuz.

- Avrupa’da sokak lambalarında elektrik kullanılan ilk şehir 1884 yılında Timişoara. Dünya ile kıyaslandığından New York’tan sonra dünyadaki ikinci şehir.
 
- Romenlerin en büyük öğünü akşam yemekleri. Genelde geç saatlerde yemeyi tercih ediyorlar. Yani bir restorana gittiğinizde saat 10 gibi yemek sipariş ettiklerini görmek şaşırtıcı değil. Gün içinde çok yemek tüketmiyorlar genelde sadece bir covrig (simit/bretzel) ile geçiştiriyorlar.
 

- Bir eve davet edildiyseniz giderken çiçek ya da bir şişe şarapla gidebilirsiniz. Yemeği beğendiyseniz ev sahibi ikinci ya da üçüncü tabağı yemeniz için ısrar edecektir. Romenler yemek israf etmeyi sevmedikleri için tabağınızdaki tüm yemeğin bitmesini beklerler. Yemekler genelde bizim damak tadımıza çok yabancı değildir. Çorba de Burca (İşkembe Çorbası), Sarmale (Sarma lahana dolması), Mici (köfte) gibi...  Genelde çorbaları bizim yemeklerimizin biraz daha sulu hali gibidir. Benim en sevdiklerimden biri de sebze çorbası.

- İş toplantılarına zamanında gelmeniz beklenirken eğer bir akşam partisine davetliyseniz ve size buluşma saati olarak 19.00 verildiyse 19.30 gibi gitmeye çalışın. Dakiklik, iş toplantılarında çok önemliyken sosyal olaylarda pek önemsenmez.

- Romenler inanılmaz cana yakın insanlardır. Sokakta bile sizinle neşe içinde sohbet ederler. Romen arkadaşınızı iki yanağından öpebilirsiniz. Tek yanaktan bir kere öpmeyi genelde soğuk bulurlar.

- Romenlerin çoğu Ortodoks ve dinlerinin gerektirdiği tüm emirleri yerine getirmeye çalışırlar. Bizimki gibi hiçbir şey yemeden oruç olmasa da, örneğin et yemedikleri özel günleri var. Bunun dışında yolda yürürken bir kilisenin yanından geçerken birçok Romenin durup kilisenin önünde, içine girmeseler bile, üç kere haç çıkardıklarını görürseniz şaşırmayın. Bu onların kutsal yerlere olan bağlılıklarını gösteriyor.

- Aynı bizim gibi Romenlerin de politika, ekonomi ya da güncel hayatla ilgili bir sürü fikri vardır ve konuşmayı, yargılamayı ve şikayet etmeyi çok severler. Politika konusunda yanlış bildiklerinin düzeltilmesinden hiç hoşlanmazlar. Şaka yapacaksanız dikkatli olun sakın etnik şakalara girmeyin.

- Türkleri çok sevdikleri için her ortamda Türk olduğunuzu rahatlıkla söyleyebilirsiniz. Türkiye’ye gelmediyse bile televizyonda Türk dizilerini seyrettikleri için genelde Türklere karşı derin bir hayranlık duyarlar. Kim bilir belki Osmanlı İmparatorluğu'nun bu topraklarda uzun yıllar kalmasından dolayı da bir sempati olabilir.

- Masada tuz döküldüyse aman dikkat; kavga çıkacağına dair bir inançları vardır. Hemen bir parça tuz alıp sol omzunuzdan arkaya doğru atın. Evin içinde ıslık çalarsanız para kaybedersiniz ya da kadınsanız ve masanın ucuna oturursanız asla evlenemezsiniz gibi daha bir sürü batıl inançları var.

- Bir öğlen iş yemeğine çıkacaksanız en az iki saat ayırmanız gerektiğini unutmayın.

- Romenler olay eğlenceye geldiğinde sabahlara kadar eğlenmeyi seven bir toplum. Eğer bir düğüne davet edildiyseniz sabah 6.00 ya da 7.00'ye kadar süreceğini bilmenizde fayda var. Gece yarısı gelinin bir-iki saat kadar arkadaşları tarafından kaçırılarak damattan saklanması ve damadın araması gelenekseldir. Düğün pastası genelde gece yarısından çok sonra kesilir ve davetliler sabaha kadar dans ederler. Romenlerde düğüne hediye götürülmez. Bunun yerine masada isminizin yazdığı zarflara para koyup gelin ve damadın bulunduğu masadaki özel bir yere bırakmak gelenekseldir.

- Romenler, her ne kadar başka kültürlerden etkilenselerde kendi kültürlerine de sahip çıkan bir toplum. Örneğin dünyada 14 Şubat Sevgililer Günüde olsa, Romenlerin sevgililer günü 15 Şubat’ta kutladıkları Dragobete’dir.

- Benim en sevdiğim ise Martişor; yani baharın gelişinin kutlandığı 1 Mart günü. Ama bazı Romenler tüm hafta boyunca, bazen de daha uzun kutlayabiliyor. Kadınlara çiçek vermek ve küçük simgesel yaka broşları takmak Martişor’a özel geleneklerden birkaçı. Ucunda sadece kırmızı-beyaz ipli olanları ise bir meyve ağacına asmak gerekiyor.

- Romenleri tarif ederken eşimin bir sözüne de değinmeden edemeyeceğim. Çünkü şimdiye kadar Romanya’da yaşayan kime söylediysek "Aaaa ne kadar haklısınız," diyor. Romenler birçok bakımdan Türklere çok benziyorlar; eşime göre ise "Bizim sinirleri alınmış halimizi temsil ediyorlar."

BANU DEMİR

Yazar Hakkında

BANU DEMİR

İstanbul Üniversitesi Radyo-TV bölümü ve Marmara Üniversitesi Contemporary Business Management’tan (gece bölümü) mezun olduktan sonra İngiltere Nescot College’da okudum.