Tiran, Arnavutluk’un başkenti ve ülkenin kalbidir. Ülkenin kültürel, siyasal, ekonomik faaliyetler gibi çeşitli alanlarda merkezidir. Arnavutluk’un batısında, Dajti Dağı ile çevrili bir konumda bulunur. Arnavutluk’un başkenti olan Tiran aynı zamanda ülkenin en büyük şehridir. Her yıl çok sayıda turist ağırlayan Tiran, seyahat için tercih edilen gözde şehirlerden birisidir.
Tiran, Osmanlı İmparatorluğu zamanında kurulmuştur ve uzun yıllar imparatorluğun idaresinde kalmıştır. Şehirde bulunan pek çok yapıda Osmanlı izlerinin görülmesi bu durumun bir sonucudur. Her ne kadar II. Dünya Savaşı sırasında pek çok eser zarar görmüş olsa da şehirdeki Osmanlı izleri yok olmamıştır. Tiran’ın çevresinde paleolitik çağlara kadar uzanan yerleşim izlerine rastlansa da tam bir şehir olması 17. yüzyılda gerçekleşmiştir. 1614 yılında Osmanlı’nın İşkodra Valiliğini yapan Süleyman Paşa tarafından kurulmuştur. Şehrin inşasına ilk olarak cami, medrese ve hamam yapılarak başlanmıştır. O tarihten sonra pek çok yapı inşa edilmiştir.
İlk kurulduğunda küçük bir kasaba olan Tiran ilerleyen yıllarda hızla gelişmiş ve önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir. Bunda şehir ilk kurulduğu sırada Osmanlı tarafından görevlendirilen Molla Bey’in katkısı büyüktür. Yerli halk arasındaki esnaflara eğitim veren ve birbirleriyle dayanışmalarını sağlayan bir topluluk oluşturmuştur. İyi eğitimli esnaflar da günden güne Tiran’ın ekonomisini geliştirmiş ve pek çok tüccarı bölgeye çekmiştir. Balkanların önemli ticaret merkezi haline gelen Tiran, günümüzde de bölgenin önemli bir ticaret noktasıdır.
Uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğuna bağlı kalan Tiran, 19. yüzyılda millet bilincini kazanmaya başladı. 1889 yılında okullarda Arnavutça eğitim verilmeye başlanmasıyla bağımsızlık hareketleri başladı diyebiliriz. Balkan Savaşları sırasında Sırp ordusu tarafından ele geçirilen bölge bir süre Srıp yönetimi altında kalmıştır.
1919 yılında bağımsızlığını ilan ettiğini açıklayan Arnavutluk’un diğer devletler tarafından tanınması ise 1925 yılında gerçekleşmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Yogoslav Birliği içinde kalan Tiran bu dönemde çok fazla değişim geçirmiştir. Şehirdeki eski yapılar tahrip edilmiş yerlerine Yugoslav-Sovyet mimarisinin izlerini taşıyan yapılar inşa edilmiştir. Tiran’ın bugünkü görünümünün büyük bir kısmını bu dönemde inşa edilen yapılar oluşturmaktadır.
Bunların yanı sıra bir sürede komünist rejimin yönetimi altında kalan Tiran çok fazla tahrip olmuştur. Günümüzde Arnavutluk’un başkenti olan şehir Balkanların en önemli şehirlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Her yıl binlerce turisti ağırlayan Tiran’dan eminiz ki memnun kalmış olarak ayrılacaksınız.
Şehre ulaşımınızı uçakla yapacaksanız eğer indiğinizde uluslararası bir havalimanında hissetmeyebilirsiniz. Ülkenin başkenti olması ve uluslararası uçuşlara ev sahipliği yapmasına rağmen Tiran Havalimanı oldukça sakin ve tenha bir yerdir. Türkiye için vize istemeyen Tiran’ı ziyaret etmek oldukça kolay.
Komünist rejimin ardından Arnavutluk yeni bir değişim sürecine daha girmiştir. Bu değişimin en görünür olduğu yer ise başkent Tiran olmuştur. Zarar gören yapıların bir kısmında yenilemeye, büyük bir kısmında ise yeniden inşa yoluna gidilmiştir. Komünist rejim döneminde yapılan pek çok yapı yıkılarak yerlerine yenileri inşa edilmiştir. Yeniden inşa sürecinin bir kısmı halen devam etmektedir. Şehrin bazı noktalarında devam etmekte olan inşaatları görebilirsiniz.
Tiran’ın eski yapılarında estetik ön plana çıkarken yeni inşa edilen yapılarda verimli kullanım kaygısı ön plandadır. Şehirde ayrıca İtalyan mimarisinin izlerine rastlamak da mümkün. Coğrafi olarak İtalya’ya yakınlığın bu durum üstünde etkisi olsa da en büyük etken elbette ki Tiran’da dönem dönem yaşayan İtalyan mimarlardır. Tiran’ın İtalya’ya olan yakınlığı şehirdeki etkisini pek çok alanda gösteriyor. Mimari yapıların bir kısmında İtalyan tarzı benimsendiği hemen fark ediliyor. Bunun yanında şehirdeki genç nüfus arasında İtalyanca da giderek yaygınlaşıyor. Tiran sokaklarındaki gençlerin büyük çoğunluğu ile İtalyanca anlaşmanız mümkün.
Diğer Avrupa başkentlerine nispeten küçük bir şehir merkezine sahip olan Tiran’da rahatlıkla yürüyerek gezebilirsiniz. Tiran aynı zamanda Avrupa’nın en çok güneş alan şehirlerinden bir tanesi. Şehir yılda yaklaşık 3.000 saat güneş alır. Bu da şehirdeki yaşam koşullarını olumlu yönde etkileyen etmenlerden bir tanesidir. Tiran’da gerçekleştirilen tarım faaliyetleri üzerinde bu durum olumlu etkilere sahiptir. Güneşli gün sayısının fazla olduğu Tiran’da meyve ve sebze üretiminde çeşitlilik gözlenmektedir.
Şehri ziyaret turistler Tiran’ı oldukça beğeniyor. Hem bir Avrupa başkenti hem de daha sakin yaşamlara olanak tanıyan küçük bir şehir havasını bir arada bulunduruyor. Bu da şehre gelen farklı turist profillerinin hepsini mutlu eden bir yapı ortaya çıkarıyor.
Şehirde bulunan inşaatlar dolayısıyla kirlilik ve sürekli elektrik kesintisi yaşansa da son zamanlarda bu durumun önüne geçilmiş durumda. Tiran’da araç sayısının her geçen gün artması dolayısıyla şehirde trafik sıkıntısı yaşanmaya başlamıştır. Büyük şehir olması ve Arnavutluk’a başkentlik yapması sebebiyle kalabalık ve trafik kaçınılmaz bir durumdur. Tiran’a gittiğinizde araç kiralamak isterseniz trafik koşullarını göz önünde bulundurmanız gerektiğini hatırlatalım. Tiran’da yapılan düzenlemeler dolayısıyla şehrin bazı noktaları inşaat halinde. Bu durumdan trafik yoğunluğu da etkileniyor. Ayrıca Tiran’da trafiğe çıkan şoförlerin biraz asabi olduklarını da hatırlatalım. Özellikle Tiran’da yaya iseniz trafikte çok dikkatli olmasınız. Mümkün olduğunca trafik ışığı bulunan noktaları kullanın.
Tiran’ın en önemli ekonomik kaynağı ticarettir. 16. yüzyıldan itibaren başlayan ticari faaliyetler hiçbir dönemde kesintiye uğramadan devam etmiştir. Bu da şehrin ticarette önemli bir yer edinmesini sağlamıştır.
Ticaretin yanı sıra şehrin en önemli gelir kaynaklarını gayrimenkul, bankacılık faaliyetleri, ulaşım ve medya gibi alanlar oluşturmaktadır. Teknoloji alanında tüm dünyada yaşanan gelişmelerden sonra Tiran’da yeni medya alanında önemli gelişmeler olmuştur. Şehrin çalışan genç nüfusunun büyük bir çoğunluğu teknoloji ve medya sektörlerinde çalışmaktadır. Yeni neslin şehir ekonomisine sağladığı bir diğer katkı da moda alanında olmuştur.
Tiran, bankacılık, finans, teknoloji, medya, moda gibi alanlarda Arnavutluk’un kalbidir.
Tanıtım videosu: https://www.youtube.com/watch?v=4fZ48Fh7OAU
