Diyarbakır

1.635.048 kişilik nüfusuyla Türkiye’nin en kalabalık 12. şehri olan Diyarbakır, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta kısmında yer alır. 15.272 kilometrekarelik yüzölçümüyle doğuda Batmanve Muş, batıda Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, kuzeyde Elazığ ve Bingöl, güneyde iseMardin illeriyle komşudur. Türkülerde bile adı geçen ve Elazığ il sınırlarından çıkan ünlü Dicle Nehri, Diyarbakır’dan geçer ve ildeki akarsuların neredeyse tümünü toplar. Yaz aylarında sıcaklığın 46 dereceye kadar çıkması şehrin mimarisini etkilemiş, düz damlı evleriyle farklı bir görüntü oluşmasını sağlamıştır.

17 adet ilçesi bulunan şehrin merkezi yaklaşık 9.000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Tarih boyunca pek çok medeniyetin geçiş bölgesinde bulunması, günümüzde halen hem mimarî yapı hem de insan olarak farklı kültürleri içinde barındıran bir şehir olarak anılmasını sağlamıştır. Şehirde yapılan araştırmalar sonucunda Yontma Taş Devri’nden (Paleolitik) başlayıp Cilalı Taş Devri’ne (Neolitik) kadar uzanan tarihî izlere rastlanmaktadır. Bunun en güçlü kanıtı olarak, Silvan yakınındaki Hassuni Mağara Kenti ve Ergani yakınındaki Hilar Mağaraları gösterilir. Dicle Nehri ve kolları üzerindeki Eğil ve Çermik ilçesindeki Sinag Çayı kabartmaları da bu gerçekliği kanıtlamaktadır. Osmanlı dönemi öncesinde Asurlular, Urartular, Persler, Ermeniler, Romalılar, Bizanslılar, Eyyübiler ya da Moğollar gibi onlarca medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır, Osmanlı döneminde doğuya sefer yapan orduların hareket üssü ve kışlası olmuştur. Cumhuriyet döneminde ise 2 Eylül 1993’te büyükşehir ünvanını kazanmıştır.

Diyarbakır, çağının en gelişmiş uygarlıkları olan Babil, Ninova ve Efes yok olmuşken beş bin yıldır dimdik ayaktadır. Volkanik Karadağ'ın eteğine kurulmuş olan kent 33 kavmin izlerini taşır. Şehre ilk baktığınızda anıt görünümlü şehri çepeçevre saran surlar dikkat çeker. Surlar, Diyarbakır'ı anlamak için oldukça önemli yapılardır. 5,5 km uzunluğunda 82 burç ve 4 kapıdan oluşmaktadır ve MS 4. yüzyılda yapılmıştır. Bu görüntüsüyle şehir Yukarı Mezopotamya'nın kale şehirlerinin simgesel örneğidir. "Kitabeler manzumesi" olarak da adlandırılan Diyarbakır surları, emeğe biçilen değerin de göstergesidir. Kitabelerde, surları yapan ustalar ve dönemin padişahının adı geçer. Abbasi, Eyyübi, Selçuklu, Osmanlı, Artuklu, Roma ve Bizans kitabeleri sur burçlarını oluşturur. Tüm bu kavimlerin izlerini surlarda görmek mümkündür.

Diyarbakır surlarının her yöne açılan dört kapısı mevcuttur. Mardin Kapı; güneye ve doğuya açılan kapıdır. Dışardan gelen konukların ihtiyaç gidermeleri için düşünülmüş olan bu kapı, bütün doğu ile bağ kurar. Urfa Kapı ise Osmanlı'nın gücünü gösteren bir yapı olmuştur. Bugün trafiğe açık olan kapı, ordular sefere giderken açılır, seferden döndükten sonra bir sonraki sefere kadar tekrar örülürmüş. Su Kapısı; şehrin Dicle Vadisi'ndeki bahçelere açılan kapısıdır. Bu bahçeler Dicle'nin debisinin azalmasıyla şehir ve nehir arasında oluşan 100 metrelik alanda oluşturulan Hevsel Bahçeleri'dir.  Bir zamanlar, kentin tüm meyve ve sebze ihtiyacını karşılamaktaymış. Son kapı olan Harput Kapı ise günümüzde güzel sanatlar galerisi olarak kullanılmaktadır.

Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta kısmında yer alan Diyarbakır’ın doğusunda Batman ve Muş, batısındaŞanlıurfa, Adıyaman, Malatya, kuzeyinde Elazığ ve Bingöl, güneyinde ise Mardin illeri yer alır.

Diyarbakır’a havayolu, karayolu ve demiryolu ile ulaşım mümkündür. Her gün Ankara, İzmir ve İstanbul’dan, haftanın belirli günlerindeyse Antalya ve Adana'dan uçuşlar bulunmaktadır. Havaalanı şehir merkezine 6 kilometre uzaklıktadır.

Diyarbakır Tren İstasyonu’nda Adana-Elazığ arasında giden Fırat Ekspres durmaktadır. Diyarbakır-Batman, Diyarbakır-Kurtalan ve Diyarbakır-Adana tren seferleri de mevcuttur.

Karayolunu tercih edenler için Diyarbakır’a Türkiye’nin her yerinden otobüs seferleri yapılmaktadır. Otogardan şehre ulaşım için 4 kilometre gitmek gerekir. Otomobille gidecekler için Diyarbakır İstanbul’dan 1.381 kilometre, İzmir’den 1.436 kilometre, Adana’dan 536 kilometre, Ankara’dan 1.002 kilometre, Konya’dan 861 kilometre uzaklıktadır.

Sert bir kara iklimine sahip olan Diyarbakır’da yazlar çok sıcak geçse de, Güneydoğu Toroslar kuzeyden gelen soğuk rüzgarları kestiği için kış ayları tahmin edildiği kadar soğuk olmaz. Şehirde şimdiye kadar en yüksek sıcaklık Temmuz 1937’de ölçülen 46,2 dereceyken, Ocak 1933’te ölçülen -24,2 en düşük sıcaklık olmuştur. Diyarbakır’a gitmek için en uygun mevsim yağışların azalıp güneşin kendini hafifçe göstermeye başladığı bahar aylarıdır. Özellikle mayıs ayının sonu, Diyarbakır Kültür ve Sanat Festivali de düzenlendiği için tercih edilebilir.

Diyarbakır şehir merkezinde 3, 4 ya da 5 yıldızlı pek çok yeni ve modern otel mevcuttur. Şehrin biraz dışına çıkıldığındaysa otantik binalarda (Büyük Kervansaray Otel gibi) konaklamak mümkün. Otel fiyatları, sunduğu imkânlara ve bulunduğu konuma göre değişiklik gösteriyor. Özellikle yaz ve ilkbahar aylarında yerli yabancı turistlerin bir hayli ilgisini çeken Diyarbakır'da konaklamak için seçenekler fazla. Diyarbakır'ın kent otelleri, lüks otelleri ve pansiyonları yıl boyu hizmet vermektedir. Aile ve ya arkadaş grubunuzla ya da iş seyahati dolayısıyla Diyarbakır'a geldiğinizde, pek çok konaklama seçeneği mevcut. Bütün otellerde TV, otopark, internet gibi hizmetleri bulabilirsiniz. Otellerde sezonlar arası pek fazla fiyat farkı bulunmamaktadır. 
Diyarbakır'ın lüks otelleri arasında; 5 yıldızlı Mitannia Regency Hotel, The Greenpark Hotel ile 4 yıldızlı Hilton Garden Inn Hotel, SV Business Hotel, Liv Suit Hotel, Dies Hotel, Liluz Hotel, Dedeman Diyarbakır yer alır. Şehirde 3 yıldızlı New Tigris Hotel ve Miroğlu Hotel ise en çok tercih edilen diğer otellerdir. 

Yüzyıllar boyunca pek çok kültüre ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır’da gezilecek yerler bir hayli fazladır. Tarihî camiler, müzeler, kaleler, köprüler, han ve kervansaraylar gibi gezginlerin uğrak noktası olan onlarca yer vardır. Kimisi şehir merkezinde kimisiyse şehrin dışında olduğundan, Diyarbakır’ı bir günde gezmek mümkün değildir.

Diyarbakır Gezilecek Yerler

Diyarbakır'da gezilecek yerler denince akla ilk olarak Ulu Camii ve Medreseler gelmektedir. Şehir Burçları, Müzeler, Meryem Ana Kilisesi,  Dört Ayaklı Minare, Sülüklü Han, Kale ve Malabadi Köprüsü ise mutlaka görülmesi gereken yerlerdendir. Şehirde uzunca vakit kalacaklar için ise görülmesi gereken diğer yerler: Safa Camii, Nebi Camii, Fatihpaşa Camii, Hüsrev Paşa Camii, Melik Ahmet Camii, İskender Paşa Camii, Zenciriye Medresesi, Ömer Şaddat Camii, Kadı Camii, Hacı Büzürk Camii, Arap Şeyh Camii, Lala Kasım Camii, Kurt İsmail Paşa Camii, Hadım Ali Paşa Camii. Adını andığımız Diyarbakır gezilecek yerler hakkında detaylı bilgiyi aşağıda bulabilirsiniz.

Diyarbakır merkezde yaya olarak gezilebileceği gibi, toplu taşıma aracı olarak belediye otobüsleri, dolmuş ve minibüsler hizmet vermektedir. İlçelere giden minibüsler de mevcuttur. Daha çok otobüs kullanacak olan kişiler, indirimli yolculuk sağlayan Diyarkart’tan edinebilirler. F2, CE3, E8, E3, H5, G1, E9, CE2, AZ, A5, A6 ve P1 otobüs hatları Üniversite, Araştırma Hastanesi gibi önemli yerler arasında şehir merkezi içinde ulaşım sağlar. Belediye otobüsleri güzergahlarını görmek için tıklayın.
Diyarbakır'da gezilecek yerlere ulaşmak için diğer seçenekler ise araba kiralamak ve taksi tutmak. 

Binlerce yıllık tarihi boyunca Araplara, Ermenilere, Kürtlere, Süryanilere, Türklere, Yahudilere ve Zazalara ev sahipliği yapan Diyarbakır’ın mutfak kültürü de oldukça zengindir. Kırmızı et, pirinç, tereyağı ve bulgurun sıkça kullanıldığı yemek kültüründe çiğ köfte, lahmacun, kaburga dolması, buğday ve etle yapılan keşkek, yoğurt ve buğdayla hazırlanan lebeni, içli köfte, sac tava, kuşbaşı et ve patlıcanla yapılan meftune, ciğer kebabı, sütlü nuriye ve kadayıf tatlısı öne çıkan lezzetler arasındadır. Diyarbakır karpuzunun da ayrı bir yeri ve lezzeti olduğunu da unutmamak gerek.

Popüler restoranlar

Dağkapı Ciğercisi: Şehir merkezinde Kıbrıs Caddesi’nde bulunan Dağkapı Ciğercisi, Diyarbakır'ın lezzetiyle nam salmış ciğercilerinden.

Kadayıfçı Saim Usta:Gazi Caddesi ve Azizoğlu Caddesi’nde hizmet veren Kadayıfçı Saim Usta, tatlı severlerin mutlaka uğradığı bir yer. Fıstıklı kadayıf, cevizli burma kadayıf ve fıstıklı burmayı deneyebilirsiniz. Ayrıca kadayıf dışında baklava çeşitleri de sunulmaktadır.

Doğan Sofra Salonu: Şehir merkezinin biraz dışında, Şanlıurfa Yolu Üzeri Yenihal Kavşağı’nda olan Doğan Sofra Salonu, yöresel lezzetler arayanların tercihi oluyor. Pilav üstü tandır ve kuzu haşlama tavsiye edilen mekândaki günlük çıkan mevsim yemeklerini sormayı unutmayın.

Meşhur Kahvaltıcı Kadri Usta: Gazi Caddesi’ndeki tarihî Hasan Paşa Hanı'nda hizmet veren mekanda adından da anlaşılacağı üzere serpme köy kahvaltısı yemek gerek.

Bahşiş

Türkiye’de bahşiş verme oranı kişinin memnuniyetine göre değişse de ortalama miktar, toplam hesabın yüzde 7-10’u arasındadır. Bazı mekânlarda bahşiş miktarı hesabın içine yedirildiğinden, ödeme yaparken buna dikkat ederek bahşiş bırakmak gerekir.

Kuyumculuk, ipekçilik ve bakırcılık açısından gelişmiş olan Diyarbakır’da hasır bilezik, kişmiş gerdanlık ve gümüş işlemeli nalın ilgi çekici el sanatı örneklerindendir. Köylerinde hâlâ devam eden el dokumacılığı sayesinde halı ve kilimler de meraklılarının ilgisini çekmektedir. Gıda açısından bölgenin örgü peyniri meşhurdur. Bu ve farklı çeşitteki peynirler Gazi Caddesi’ndeki Peynirciler Pazarı’nda bulunabilir. Diyarbakırlıların “Çarşıya Şavuti” ya da “Sipahi Pazarı” isimleriyle andığı Bakırcılar Çarşısı’nda Diyarbakır'ın el emeği yöresel ürünlerden satılır. Diyarbakır'da bakır işlerinde en sık görülen motifler ise yaprak, dal, lale, gonca, gül, çiçek, çam ağacı ve soğan gibi bitkisel motiflerdir. Ay, su, ve yıldız figürleri de işlemelerde kullanılan nesnelerdir. Yazılı bezemelerde ise harf motifleri, Arapça, Süryanice, Ermenice ve Türkçe yazılar görülür. Bu bakır işlerinin üzerindeki işlemeler kazma, kabartma, zımba acur ve kakama teknikleri kullanılarak yapılıyor. Bakırdan yapılan bu ürünler; güldanlık, ibrik, günlük yaşamda ve düğünlerde kullanılan değişik amaçlı kaplar, kazanlar, siniler, kildanlar, kapaklı kaplar, sürahiler, semaverler, şerbetlikler, bardaklar gibi eşyalara dönüşür.

Sanıldığının aksine Diyarbakır’da oldukça renkli bir gece hayatı vardır. Kentte bar, türkü kafe ve 4-5 yıldızlı otellerin diskolarının yanı sıra sıra gecesi dinlemek isteyenler için de restoranlar bulunmaktadır. Diyar Cafe, Yekbun Cafe, Best Cafe, Yankı Cafe, Brother’s Cafe ve Prestige Rof Bar hem müzik dinleyip hem de içki içebileceğiniz mekanlardan bazıları. Sıra gecesi içinse Gazi Köşkü’ndeki Şark Evi’ni deneyebilirsiniz. Diyarbakır'daki eğlence mekânlarından bazıları ise Hayal Kahvesi Diyarbakır, Mümessiler Lokali, Maça Kızı Cafe Bar, Habitat Garden, Cheffy Baro Lokali, Biraver Pub, Nefes Bar Diyarbakır, Sinan Restoran ve Roll Bar'dır.

Diyarbakır’da düzenlenen çok fazla festival yoktur. Daha çok dini günlerle ilgili çeşitli festivaller yapılmaktadır ama onlar dışında en dikkat çekicisi, meşhuru ve belki de eğlencelisi karpuz için yapılandır.

Nevruz Kutlamaları (21 Mart): Kürtlerin doğa ve aşk bayramı olarak kutladığı Nevruz eğlencelerinde gençler ateş yakarak üstünden atlar ve çevresinde halay çekerler. Nevruz günü Diyarbakır halkı yöresel kıyafetlerini giyerek kutlamalara katılır. Eğlence programında Türkçe, Ermenice, Arapça, Farsça, İngilizce ve Kürtçe gibi pek çok dilde şarkı söyleyen sanatçılar sahne alır.

Sersal (14 Ocak): Kürtçe’de yeni yıl anlamına gelen "Sersal", Kürtlerin kullandığı takvim miladi takvimden 13 gün geride olduğundan 14 Ocak’ta kutlanır. Köylerde gençler ve çocuklar, gün batımından önce bir araya gelir ve içlerinden biri Kale Sersale (Noel Baba), diğeriyse onun yaşlı eşi olur. Geleneksel kıyafetler giyen çocuklar, komşuları ziyaret ederek pestil, ceviz ve et topluyorlar.

Diyarbakır Kültür ve Sanat Festivali (Mayıs ayının son haftası): 2000 yılından bu yana Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından organize edilen festival, şehirdeki kültür sanat kurumları ve sivil toplum örgütleriyle birlikte hazırlanır. Festival zamanı kent merkezi ve ilçelerdeki belirli mekânlarda konserler, paneller, sergiler ve gösteriler düzenlenir.

Diyarbakır Karpuz Festivali (Eylül): Şehrin en gözde tarım ürünlerinden karpuz için Park Orman’da düzenlenen festivalde ses yarışması ya da karpuz yeme yarışması gibi etkinlikler düzenlenir.

Acil Yardım: 112

Yangın: 110

Polis: 155

Belediye: 0412 229 48 80