Bakü, Azerbaycan’ın Hazar Denizi kıyısında yer alan başkenti. Ayrıca dünyanın en zengin petrol yataklarından birine sahip bir bölgenin güneyinde yer aldığı için ülkenin en önemli petrol arıtma ve sanayi şehri. Bunun yanı sıra önemli bir kültür ve bilim şehri.
Şehitler Hiyabanı'na çıkan merdivenlerden şehre bakış
Ülkenin yıllardır başında bulunan Aliyev ailesi, zengin petrol yatakları, Hazar Denizi'nden çıkan kaliteli ve pahalı havyar ve meşhur Azeri yemekleri Azerbaycan denince akla ilk gelenler arasında bulunuyor.
Hepsinin de Azeri kültürüne ve yaşantısına etkisi çok büyük.
Bakü İçeri Şeher
Bakü’ye giderseniz bunlar neden Azeri kültürünün temel taşlarını oluşturuyor net olarak görebilirsiniz.
İlham Aliyev
Azerbaycan, SSCB yıkıldıktan sonra 1991’de tam bağımsızlığına kavuşuyor. Azerbaycan, Sovyetler Birliği yönetimi altındayken de Sovyet Azerbaycan’ın başkanı olan Haydar Aliyev ülke tam bağımsızlığına kavuşunca 1993’te Cumhurbaşkanı olarak göreve geliyor. On sene ülkenin başında kaldıktan sonra 2003'te ölümüyle yerini oğlu İlham Aliyev'e devrediyor. İlham Aliyev 2003’te başladığı görevine halen devam etmekte.
22 yıldır tam bağımsız olan Azerbaycan 20 yıldır Aliyev ailesi tarafından yönetiliyor. Dolayısıyla Azerbaycan denilince Aliyev soyadı akla ilk gelenler arasında.
Ülkeyle ilgili biraz da İlham Aliyev döneminde fazlalaşan yolsuzluklardan bahsetmek gerekiyor. Öyle ki İlham Aliyev’in dönemindeki seçimlerde yapıldığı iddia edilen hilelerden dolayı seçimlerin ardından ülkede çok sayıda protesto gösterileri ve tutuklanmalar olmuş. Ülkede yolsuzluk ve rüşvet olaylarının sayısının çok yüksek olduğu biliniyor. Hatta Organize Suç ve Yolsuzluk Raporları Projesi (The Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) tarafından yapılan bir araştırma sonucu resmi olarak olmasa da İlham Aliyev 2012’de yolsuzlukta ‘yılın adamı’ seçilmiş.
Azerbaycan dünyanın en zengin petrol yataklarından birine ve daha birçok zenginliğe sahip olmasına rağmen, paranın havada en çok hissedilmesi gereken şehir olan başkent Bakü’de diğer petrol zengini ülkelerde hissedilen hava söz konusu değil. Havada en çok hissedilen alt geçitlerde, köprülerde ve şehrin birçok noktasında sözleri büyük harflerle yazılmış olan ve şehrin birçok noktasında reklam ve ilan panolarında resimleri sergilenen İlham Aliyev'in ülkedeki güçlü otoritesi.
İçeri Şeher'de bir parkta bulunan heykel
Bakü sahip oldukları zenginliklere rağmen çok mütevazi ve sıcak bir şehir. Azerbaycan, Rusya ve Türkiye olmak üzere her üç ülke ve kültürden de esinlendiği tüm cadde ve meydanlarda açıkça görülebiliyor.
Eski Şehir'de bir hediyelik eşya dükkanından
Azeri halkı özellikle Türkiye ve Azerbaycan’ı Haydar Aliyev’in de geçmişte dediği gibi “Bir millet, iki devlet” olarak görüyor.
Yeni şehirde bir sokaktan
Havaalanından beni otele bırakan taksi şöförü Elşat’ın da dediği gibi ‘biz’ İstanbul’dan gelen Türkleriz, ‘onlar’ ise Azerbaycan Türkleri. Eğer sadece Türkiye’den gelenlerden ‘Türkler’ diye bahsederseniz sizi ‘İstanbul’dan gelen Türkler’ olarak düzeltenler çıkabiliyor.
Şehre ilk girişte en çok göze çarpan, eski ve yeni bütün binaların dış cephelerinin aynı taşlarla kaplanmış olması. Yine Elşat’ın dediğine göre Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in isteği üzerine şehirdeki tüm binalar şık görünmesi ve bütünlük sağlanması açısından aynı sarı doğal taşlarla kaplanmış. Bazı binaların önünden geçerken dış cephesi çok şık olsa da alt kattaki pencerelerden içeri bakınca binanın çok eski olduğunu görebiliyorsunuz.
Eski Şehir'de bir bina
Yeni Şehir'de bir bina
Bu anlamda şehrin görünümü genel olarak belli ki gittikçe daha da güzelleşecek. Ayrıca şehrin ana caddeleri üzerindeki bu binaların çoğu ışıklandırıldığı için şehrin gece görünümü çok daha güzel. Şehre giderseniz meydanlardaki binaları gece ışıklandırılmış haliyle mutlaka görmeniz ve fotoğraf çekmeniz gerekir.
Bakü gece (Google images)
Şehir birçok Avrupa şehrinde de olduğu gibi eski ve yeni şehir olarak ikiye ayrılıyor. Eski şehir surlarla kaplı ve de şehrin en önemli tarihi binalarını içinde barındırıyor. Eski Şehir (İçeri Şeher) 2000’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiş. Kız Kulesi, Şirvanşahlar Sarayı, Cuma Mescidi ve şehir surları İçeri Şeher’de bulunan en ünlü yapılar.
İçeri Şeher surları
Cuma Mescidi giriş
Kız Kulesi, eski şehrin en ünlü sembolü. 2000 yılında İçeri Şeher ve Şirvanşahlar Sarayı ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmış.
İçeri Şeher ve Kız Kulesi (sağda)
İstanbul’daki Kız Kulesi gibi onun da çok çeşitli versiyonları olan bir hikayesi var. En çok bilinen hikaye, kralın kızının fakir bir gence aşık olması sonucu kralın kızını bu kuleye hapsetmesi ve kızın da kuleden atlayarak ölmesi. Hazar Denizi şimdilerde biraz uzağına da düşse o zamanlarda kızın aşağı atlayıp Hazar Denizi’nde boğularak öldüğü şeklinde anlatılıyor hikaye.
Şirvanşahlar Sarayı da İçeri Şeher ve Kız Kulesi ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor. 15.yüzyılda yapılan ve 18.yüzyılda Rus saldırılarıyla hasar gören yapı, içinde saray, cami, minare, hamam, divanhane ve anıt mezar içeren büyük bir kompleks.
Şirvanşahlar Sarayı
Şirvanşahlar Sarayı’na gitmişken hemen yanıbaşında yer alan Minyatür Kitap Müzesi ise İçeri Şeher’de görmeniz gereken yerlerden bir diğeri. Burası rastgele küçük kitap toplamaya başlayan bir Rus tarafından kurulan özel bir müze. İçerideki görevli genellikle Rus turistlere Rusça bilgi veriyor.
Minyatür Kitap Müzesi
Müze içinde dünyanın 64 ülkesinden toplanan ve boyu Rus standartlarına göre 100 x 100 mm.i geçmediği için küçük kitap kategorisine giren 4700 civarında kitap bulunuyor.
Minyatür Kitap Müzesi
İçeri Şeher’den çıkıp yeni şehri görmek isterseniz Bakü’yü tam olarak tanıyabilmeniz için görmeniz gereken yerler Hazar Denizi kıyısındaki Bakü Bulvarı, Çeşme Meydanı (Fountain Square), Şehitlikler (Şehitler Hiyabanı) ve Alev Kuleleri (Flame Towers).
Hazar Denizi kıyısında
Hazar Denizi kıyısındaki sahil şeridinin bir kısmını da içine alan Bakü Bulvarı şehrin en canlı ve en kalabalık noktalarından. Özellikle haftasonları şehrin gençleri için eğlence, sohbet ve yürüyüş mekanı.
Hazar Denizi sahil şeridi
Hazar Denizi’nin tam ortasında bulunan ve Şehitler Mezarlığı’na çıkarken tepeden nefis bir manzara eşliğinde görebileceğiniz Azerbaycan Bayrağı ise dünyanın en büyük bayrak direği olma özelliğiyle 2009’da Guinness Rekorlar Kitabı’na girmiş.
Hazar Denizi ve Azerbaycan bayrağı
Çeşme Meydanı şehrin bir diğer önemli meydanı. Meydanda çok sayıda çeşme bulunduğu için bu adı almış. Şehir içinde dolaşırken yol sizi bir şekilde bu meydana çıkarıyor.
Çeşme Meydanı
Meydan üzerinde çok sayıda restoran ve alışveriş mağazası bulunuyor. Eğer çok sayıda restoran arasından Azeri, Japon ve Akdeniz mutfağından birini seçmek isterseniz, meydan üstünde birbirine çok yakın restoranlardan birini tercih edebilirsiniz.
Çeşme Meydanı
Çeşme Meydanı’nı geçip Bülbül Caddesi’ne doğru ilerlerseniz, karşınıza şehrin en şık mağaza ve restoranlarının olduğu, şehrin geri kalanından daha farklı ve modern bir muhit çıkıyor.
Hazar Denizi kıyısından doğuya doğru ilerlerseniz Şehitlik’e çıkan bir finüküler göreceksiniz. Bayramın ilk günleri kapalı olan bu finükülere binmek yerine, yan tarafında bulunan merdivenleri takip ederek de Şehitler Hiyabanı’na çıkabilirsiniz.
Şehitler Hiyabanı finüküler girişi
Şehitler Hiyabanı
Burada önce Azeri Şehitliği’ni, biraz daha ilerleyip Türkiye Diyanet Vakfı tarafından yaptırılan Şehitlik Camii’ne doğru ilerlerseniz 1918’deki Kafkas Harekatı’nda önce Bakü’ye girerek Azerbaycan’ı, onu müteakiben Karabağ ve Dağıstan’ı düşman işgalinden kurtaran 1130 Türk şehidinin anısına 1999’da dikilen anıt mezarları görebilirsiniz.
Şehitler Hiyabanı - Azeri şehitliği
Türk şehitliği
Yeni şehrin bir diğer ilgi çekici yapısı ise Alev Kuleler, Flame Towers. Geceleri Azerbaycan bayrağı şeklinde ışıklandırılan bu iki gökdelen, şehrin en yüksek binaları. Binaların içinde rezidans, otel ve ofis bulunuyor.
Alev Kuleler - Flame Towers
Skyscrapercity.com tarafından dünyanın en iyi dizaynı da seçilen Alev Kuleler, uzaktan bakınca iki devasa meşale şeklinde görünüyor. Alev Kuleler, Bakü’nün şüphesiz yeni sembollerinden.
Azerbaycan yemekleri, Azerbaycan’e gitmek için tek ya da en önemli sebep de olabilir. Türkiye’deki ya da İstanbul’daki etlere göre çok daha doğal ve yağlı olan etlerle yapılan, et ağırlıklı Azeri mutfağı özellikle et severler için tam bir cennet. Bu mutfak ayrıca zengin çeşidiyle de tanınıyor.
Bizdeki adıyla Azeri Pilavı, Bakü’deki adıyla Aş ya da Anenevi Pilav Azeri mutfağının en bilinen ve sevilen yemeklerinden. Kestane, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru mürdüm eriği, badem, çeşitli baharatlar ve kuş başı et ile ayrı kapta hazırlanan karışım, ince ve uzun pirinçten yapılan safranlı pilav üstünde servis ediliyor. İçindeki kuru meyvelerden dolayı etin tadı tatlıya yakın olsa da pilav yağsız ve kuru olduğu için et ve pilav birbirini çok güzel dengeliyor. Pişirirken ise tencerenin altına bir cm. kalınlığında yufka döşeniyor. İki ayrı toprak kapta getirilip, masa üstünde servis ediliyor.
Azeri Pilavı
Şeki Pitisi Bakü’de denemek isteyebileceğiniz bir diğer ünlü Azeri yemeği. Et ve diğer malzemeler Azerilerin tabiriyle iki ayrı ‘saksı’da pişirilip yine masada gözünüzün önünde karıştırılarak servis ediliyor. Kemiksiz koyun eti bir saksıda, kestane, kuyruk yağı, safran, soğan, tuz ve sumak ile yapılan çorba karışımı ayrı kapta pişiriliyor.
Şeki Pitisi
Tike kebabı, Lüle kebabı, Düşbere ve Bakü baklavası diğer meşhur Azeri tatlarından.
Azeriler de bizim kadar çaya düşkün bir millet, yalnız çay içme alışkanlıkları bizden biraz farklı. Çayı şekerle içmedikleri için çayın yanında mürebbe dedikleri reçel, marmelat ya da başka bir tatlı çeşidi ikram ediyorlar. Bazı kafelerde bu mürebbelerden birini seçmenizi isteyebilirler.
Çay ve yanında mürebbe olarak ceviz reçeli
Çay ve mürebbe olarak kuru üzümler
Türkiye’nin en doğusunda Türkiye’nin dil ve millet olarak bir uzantısı gibi olan Azerbaycan ve Bakü, kendinizi çok fazla yabancı ülkede hissetmeden farklı bir şehir, tarih ve kültür görüp nefis Azeri yemeklerini tadabileceğiniz, kısa ve yorucu olmayan bir tatil için düşünülebilecek güzel bir destinasyon.
