Efes Harabeleri Yamaç Evler, Selçuk

Efes antik kenti içerisinde yer alan Yamaç Evler’e müze kart ile girilemiyor. Giriş ücreti 15 TL.

Bülbül dağı eteklerinde yer alan teraslar üzerine yapılmış olan evlerde o dönemki kent zenginleri ve soyluları ikamet ediyormuş. Yerleşim tomlam 4.000 metrekarelik bir alan üzerine oturtturulmuş.

Celsus Kütüphanesi’ne çok yakın konumdaki evler açık bir avlu etrafına 2 katlı olarak inşa edilmiş. İlk yapım tarihi MS 1. Yüzyıl’a Augustus dönemine tarihleniyor. İlk olarak üç teras üzerine inşa edilen evlerde ana altı farklı oturma alanı bulunuyormuş. Ancak dönem içerisinde eklemeler yapılarak yapı genişletilmiş ve şehir terkedilene kadar kullanılmış.

Evlerin tabanlarında çok sayıda mozaik ve duvarlarında mermer kaplamalar ile freskler yer alıyor.Asıl ilginci o dönemde merkezi yerden ısıtma sisteminin kullanılmış olması. En alt kat ile en üst kat kot farkı yaklaşık 27,5 metre.İçeriye girdiğim gibi enteresan bir yapı ile karşı karşıya olduğumu biliyorum. Çok iyi korunan yapıda direkt olarak yerlere basamıyorsunuz. Yerdeki mozaiklere zarar vermemek için camdan yapılmış bir platform üzerinde yürüyorsunuz.

İlk olarak 6 numaralı oturma alanı ile karşılaşıyorum. Bu evin sahibi Gaius Flavius Pubius Aptus imiş. Bu şahsiyet aslen Helen asıllı olsa da Roma vatandaşlığına kabul edilmiş ve konsüllüğe kadar yükselmiş.

6 numaralı salon aslında bir saray olarak da nitelendirilebilir kendine ait devasa bir salonu ve hamamları bile mevcut.

Halen restorasyon çalışmalarının devam ettiği Yamaç Evler, “Dünya’nın en büyük Puzzle’ı” olarak nitelendiriliyor. Yaklaşık 80 kasa da 40.000’e yakın parça var ve her gün ancak 100 tanesi birleştirilebiliyor.

Yüksek tavanlı bu evlerde genelde erkekler ve kadınlar için tasarlanmış ayrı alanlar da bulunuyormuş.

Yamaç evler MS 262 senesinde yaşanan büyük deprem sonrası terkedilmiş. Yıkılan duvar ve tavanlar ise MS 230 senesine tarihlenen mozaiklerin günümüze kadar ulaşmasında doğal bir koruma olmuş.

Tavan yüksekliği 7 metre olan salona yemek servisi dışarıdaki mutfaktan yapılıyormuş. Aynı zamanda mozaikli duvarlı çeşmede içilebilir su akıyormuş. Evin yemek odası yanında balıkların yüzdüğü bir havuz bulunuyormuş.  Böylelikle istediklerinde buradan balık seçip pişiriyorlarmış.

Yapının içinde bir de bazilika yer alıyor. MS 160 senelerinde  inşa edilmiş olan bazilika mermer ve resimlerle dekore edilmiş.

Yanında bir de şapeli yer alıyor.

İkinci kata doğru çıkıyorum. Bazı duvar resimleri üzerindeki grafitiler dikkatimi çekiyor.

Bazı duvar resimleri üzerine antik dönemde çizimler ve yazılar kazınmış. Bunlar da eski dönemde burada yaşamış olan kişilerin günlük yaşamlarına dair bilgiler veriyormuş. Çizimlerde çoğunlukla gladyatörler, karikatürler ve hayvanlar betimlenmiş.

7 numaralı oturma birimi yamaç evlerin en önemli bölümlerinden. Çünkü kazılar sırasında sadece bu evde 2 adet iskelet bulunmuş. Bu da MS 262 senesinde yaşanan depremde burada sadece 2 kişinin yaşadığına ve diğer evlerin yenilenmekte olduğuna işaret ediyormuş. Bu eve ikinci kattan merdivenler ile inilerek ulaşılabiliyor.

Buradan sonra sırasıyla 3. Ve 5. Oturma alanlarına geliyorum. MS 2. Yüzyıl öncesinde bu iki alan birleşikmiş daha sonra ikiye bölünmüş. 3. Oturma alanında çok etkileyici mozaikler yer almaktadır. 5. Oturma alanı ise daha sonradan ieriye inşa edilen Bazilika nedeniyle küçültülmüş.

2. Oturma alanında ise çok sayıda duvar resmi yer almaktadır. Roma evlerinde duvar resimleri günlük hayatın bir parçasıydı. Duvar resimlerinde seçilen konular ev sahibinin eğitim ve toplumsal sosyal düzeyini yansıtmaktaydı.

Aynı zamanda bu bölümde İmparatorluk dönemine ait mozaik zeminler yer alıyordu. Bu özelliği ile Türkiye’nin batısındaki en geniş imparatorluk dönemi mozaiklerine sahiptir. Medusa mozaiği, aslanlı mozaik bunlardan sadece birkaçıdır.

En üst kata çıkarken alt tabanda görülen mozaik ise oldukça dikkat çekici.

Oturma alanı 4’te ise daha önceden bir havuz varmış daha sonradan kaldırılan havuz kapalı avluya çevrilmiş. Önceleri daha geniş olan alan zaman içinde diğer alanlar oluşturulurken küçültülmüş.

O dönemde tüm bu alan yerden ısıtma sistemi ile ısıtılıyormuş. En tepeye vardıktan sonra dışarı çıkarak yavaş yavaş yamaçtan inerek buradan şaşkınlık içerisinde ayrılıyorum.

Yamaç Evlerin kazı çalışmaları yaklaşık 100 senedir TC Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ile Avusturya Efes dostları tarafından yürütülmektedir.