Japonya'da Geisha Kültürü

Japonya konusu açıldığında konu bir şekilde döner dolaşır “Geisha”lara gelir. Peki kimdir bunlar? Neden bu kadar meşhurlar? Cevapları bu yazıda!

“Geisha” veya “Geiko” kelime olarak “sanat veya gösteri kişisi” anlamında. Adından da anlaşılacağı gibi geishalar sanat dolu kişilikler. İnsanlar çeşitli zamanlarda toplandıklarında orayı güzelleştirmesi, neşe saçması için geishaları davet ediyorlar. Örneğin; bir vakıfın yardım yemeğinde, bir dost meclisinde, bir doğum günü toplaşmacasında. Yaptıkları gösteriler ve danslarla herkesin eğlenmesini ve güzel zaman geçirmesini sağlıyorlar. Genellikle 2-3 kişilik gruplar halinde katılıyorlar bu tarz etkinliklere ve 3-4 saatlik bir etkinlik için 4500-5000 TL civarında bir karşılık istiyorlar. Neler mi yapıyorlar orda? Böyle şeyler işte =)

Japonya'da bu kültür maalesef kaybolma noktasına gelmiş durumda. Kyoto bu kültürün yaşadığı ve en yaygın olduğu en önemli şehir. En prestijli ve gözde Geisha okulları Kyoto’da Gion bölgesinde bulunuyor. Gion bölgesi ağırlıklı olmak üzere Kyoto’da 1920’lerde yaklaşık 80.000 geisha varken günümüzde sayıları 1000’i bulmuyor.

Günümüzde birçok genç kıza “Geisha” olmayı tercih etmiyor. Çünkü zor ve uzun bir süreç. Fakat tercih edenler de zor bir hayat tarzıyla birlikte çok özel avantajlara da sahip oluyorlar. Bunlar arasında birçok kimsenin giremeyeceği en iyi restoranları gitme, çok önemli insanlarla tanışma ve lüks bir hayata sahip olma gibi avantajlar da var.

Geisha olabilmek zor ve pahalı bir süreç. Neden mi?

- Zor çünkü çok ciddi bir eğitim sürecinden geçiyorlar. Hatta birçok başlayan dayanamayıp bırakıyormuş.

- Pahalı bir süreç çünkü bir aylık eğitiminin maliyeti yaklaşık 9000 TL kadar. Maiko eğitim masraflarını karşılamak için mezun olduktan sonra okuluna borcunu ödemeli. Bu arada başka bir bilgi daha vereyim ne kadar pahalı olduğu hakkında. Gerçek kaliteli bir kimononun fiyatını sorduğumda 30 bin pound gibi bir fiyat verdiler. Bir geishanın dolabında yaklaşık 14-15 elbise bulunduğunu düşünecek olursak aklımızda bir şey oluşabilir =)

Geisha olabilmek için süreç şu şekilde işliyor:

- Genellikle 15-18 yaşları arasında başlıyorlar eğitim almaya. Eskiden 3-4 yaşındaki çocukları “gerçek geishaları izleme” eğitimine tabii tutarak da eğitime başlatıyorlarmış. Genç yaşta eğitim görmeye başlayanlar “Maiko” (Dance child - Dans eden çocuk) veya “Hangyoku” (Half Jewel - Yarı Mücevher) olarak adlandırıyorlar. Henüz “Geisha” değiller.

- Maikolar “Okiya” denilen geisha evlerinde Okasanlar (Geisha anneleri) tarafından eğitime tabi tutuluyor. Yoğun olarak eğitimleri diksiyon, müzik, dans, enstrüman (Shamisen), mutfak, çay, servis üzerine. 4 ay boyunca ailesi ile hiçbir irtibatları yok. Telefon bile etmeleri yasak. Eskiden kurallar daha da katıymış. 6 ay boyunca evden dışarı çıkamazmış maikolar. 30 yıl öncesinden bahsediyorum bu arada.

- Eğitim sürecini başarıyla tamamlayan Maikolar hayatlarının önemli bir anı olan “isim seçme” seremonisine katılıyorlar. Keşiş, rahip okuyup üflüyor.Tütsü tüttürüyor ve diyor ki “Maikonun ismi 15 harfli olsun. K harfiyle başlasın.” Bu kurallar dahilinde ismi veriliyor Maikonun. Bu törenin bir benzeri Hindularda da var. Onlarda çocuğun Hintçe ismini koymak için bir ay bekliyorlar bildiğim kadarıyla. Benzer bir törenden sonra ismi veriyorlar.

- İsim töreni sonrasında Maiko tecrübeli, gerçek bir geishanın yanına çırak olarak veriliyor. Oneesan (Older sister - Büyük abla) olarak adlandırılan bu geisha usta-çırak  ilişkisi ile Maikoya öğretmeye başlıyor Geishalığı. Bir nevi mentorluk yapıyor aslında.

- Oneesan ile belirli bir zaman geçirdikten sonra genç Maiko ile Oneesan arasında bir bağ töreni oluyor. Aynı kaptan içerek sadakatlerini kanıtlıyorlar ve bir daha ömür boyu ayrılmıyorlar.

- Son olarak da Maikonun hayatındaki en önemli tören olan “Misedashi” seremonisi. Bu tören Kyoto için çok önemli çünkü genç maiko eğitimini tamamlıyor ve Kyoto kendisini tanıyacak. O kadar önemsenen bir tören ki bitiminde basın mensupları dışarda toplanıyorlar birkaç fotoğraf çekebilelim diye.

- Aslında herşey daha yeni başlıyor. Maiko hala bir “Geisha” değil. Törenden bir yıl geçmedikçe hala tam ruj süremeyecek, minik yarım dudak olacak. Sırtındaki sembol yarım şekilde olacak. Beş yıllık bir süreden sonra tecrübeli ve yetkin bir “Geisha” olmuş olacak.

Kıyafetten de bahsetmek lazım biraz. “Kimono” aslında “giyilecek şey” yani “elbise” anlamında. “Obi” denilen kuşakları  ve “geta veya zori” diye adlandırılan tahta sandalları ile tam bir seremoni elbisesi. Başka bir ilginç gözlemim de bu zori denilen sandallar geishaların yürümesini bayağı bir komik gösteriyor bence =)

Ve birçok kişinin de aklına gelen “O beyaz boya anlamı neden peki?” sorusu benim de aklıma gelmdi tabiki de. Cevaplar iki şıkta toplanıyor. Birincisi eskiden elektrik yokken mum ışığında beyaz boyanın makyajı ve  insanın yüzünü daha iyi yansıttığı ve güzelliğini ortaya koyduğu için. İkincisi ise Gieshanın yüz ifadelerini saklayabilmesi için. Özellikle bayanların çok hoşuna gidecek bu video. Geisha makyajı nasıl yapılır detaylı olarak gösterilmiş videoda.

Kıyafetlerden bahsetmişken özellikle Maiko ve Geishanın boyun şekilleri ve dudakları çok farklı.

Geishalar, Japon kültürünün ayrılmaz bir parçası olmasına rağmen maalesef günümüzde Geisha deyince insanların aklına doğrudan seks için çalışan Japon kadınları geliyor. Gerçek tabi ki de bu şekilde değil. Peki bu yanlış önyargı nasıl oluşmuş?

Maalesef bu önyargı İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonya’ya giden Amerikalılar ve kendilerini “Geisha” diye tanıtan hayat kadınları yüzünden oluşmuş. Yaşam koşulları kötü olduğu için ve eve ekmek getiren erkeklerin büyük bir kısmı savaşlarda hayatlarını kaybettiği için kadınlar hayatını sürdürmek için bir seçim yapmışlar. Kadınların bazıları “geisha” kıyafetlerine bürünerek Amerikalıların ihtiyaçları karşılamaya başlamışlar ve maalesef bu yanlış algı oluşmuş tüm dünyada.

Bu konu açılmışken detaylı olarak açıklama yapmak da yarar var. Geishalar erkek müşterilerinin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak zorunda değiller. Eskiden çok daha geleneksek anlayışlarla “hayır” cevabını veremiyorlarmış fakat şu anda yani günümüz Japonya'sında hayır diyebiliyorlar. Kendi isteklerine bağlı şekilde müşterileri ile birlikte olabiliyorlar. Fakat bu tamamiyle Geishanın hür iradesine bağlı.

Japon kültürünün değişmez bir parçası olan Geishaları görmek için ideal adres olan Kyoto’ya ilişkin bilgileri ve diğer Japonya hakkında yazılara buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Japonya, Güney Kore, Çin, Hong Kong, Makao ve Tayvan'ı içine alan Uzak Doğu Rotasını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.