Bu yıl 70. yaşını kutlayan Cannes Film Festivali artık klasikleşmiş kırmızı halı töreniyle başladı. Fransa'nın Cote D'Azur Bölgesi'nin sessiz sakin kenti Cannes'da gerçekleşen ve başlar başlamaz tüm dünyanın başını ona çevirdiği festival vesilesiyle geçmişten bugüne Cannes Film Festivali'ni mercek altına aldık.
En resmi tanımıyla orijinal adı Festival de Cannes olan Cannes Film Festivali, Fransa'nın güney bölgesindeki Cannes şehrinde, her sene mayıs ayında düzenlenen uluslararası bir film festivalidir. Festivale katılan filmler arasında birinci olana büyük ödül olan Altın Palmiye veriliyor. Avrupa’nın en önemli festivalleri arasında ilk üçte yer alan Cannes Film Festivali, her yıl yaklaşık 20 filme ev sahipliği yapıyor. Daha önceden belirlenen bir jüri ekibi tarafından verilen ödüller çeşitli dallarda veriliyor. Altın Palmiye, En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Senaryo, En İyi Kısa Film, Altın Kamera, Büyük Jüri Ödülü ve Jüri Ödülü olmak üzere toplamda dokuz ödül veriliyor.
Cannes Film Festivali'ni diğer film festivallerden ayıran ve bu kadar ünlü olmasını sağlayan en önemli özelliği uluslararası statüye sahip olmasıdır. Benzer film festivallerinde (Berlin Film Festivali gibi) genellikle tek tarz ya da belli bir kesimin filmleri kabul edilmesine karşın Cannes Film Festivalinde tüm film ve belgesel tarzlarına, ülkelere ve kesime hitap ettiği için diğerlerinden çok daha fazla ünlenmiş durumda.
Ödüllerin sahiplerini belirleyen jüri ekibi her etkinliğin başlangıcından önce festivalin yönetim kurulu tarafından belirleniyor. Bu kişiler bir önceki sene en olumlu yorumları alarak en çok beğenilen, sektörün ileri gelen kişileri arasından seçiliyor. Bu seçim sırasında farklı tarzlara hitap eden ve her kesime eşit olabilecek kişiler seçilmeye özen gösteriliyor.
Tarzlara göre oluşturulan birbirinden farklı jüriler şu şekilde:
- Uzun Metraj Filmler Jürisi: Uzun metraj filmlerin ödüllerini kategorilerine göre dağıtan uluslararası jüri ekibi. Genellikle bir başkan ve dört ya da beş üyeden oluşur.
- Kısa Filmler Jürisi: Bir başkan ve dört üyeden oluşan bu jüri ekibi kısa film kategorisindeki ödüllerin dağıtımından sorumlu.
- Belirli Bakış Açılı Filmler Jürisi: Bu jüri ekibi bir başkan, bir gazeteci, bir sinema öğrencisi ve sektörde çalışan bir profesyonelden oluşur. Ödül vermeyen bu ekip, o senenin belirli bir bakış açısına sahip olup, sanatsal öğeler açısından zengin olan filmlerini seçiyor.
- Altın Kamera Jürisi: Bir başkanın yanı sıra film yönetmenleri, teknisyenler ve uluslararası eleştirmenlerden oluşan Altın Kamera jüri ekibi, herhangi bir kategorideki en iyi kamera açılarına sahip filmi ödüllendiriyor.
Tarihten Günümüze Cannes Film Festivali
Cannes Film Festivali’nin tarihi 20. yüzyılın ortalarına kadar dayanıyor. 2. Dünya Savaşı’ndan önce festival düzenlemek isteyen kurucu ekip 1939 senesinde ilk Cannes Film Festivali’ni düzenlemeyi düşünse de savaş nedeniyle düzenleyememiş ve ertelemek zorunda kaldı. Savaşın sona ermesinin ardından 1946 yılında ilk Cannes Film Festivali düzenlendi. Festival 1948 ve 1950 senelerinde eylül ayında düzenlendi ancak 1952'de ve sonrasında Venedik Film Festivali'nin de sonbaharda düzenlenmesinden dolayı mayıs ayında düzenlenmeye başlandı. Kurucu ekip bu festivali dönemin en ünlü Venedik Festivali’ne rakip olarak düzenlemek istiyordu. 1968 yılından itibaren çeşitli siyasi nedenler ile Venedik Film Festivali’nin düzenlenememesi üzerine Cannes Film Festivali uluslararası statüde rakipsiz kaldı. Oscar ödüllerinden sonra dünya çapında en çok konuşulan ve saygı gören tören Cannes Film Festivali oldu.
O yıllardan günümüze kadar büyüyerek bu denli önemli bir organizasyon haline gelen Cannes Film Festivali, uluslararası misyonunu o dönemin marjinal Fransız sanatçılarından biri olan Jean Cocteau’nun bir sözü ile tüm dünyaya gösterdi. Cocteau, ilk festivalin açılışında "Bu festival kimseye ait olmayan tarafsız bir alandır." diyerek her sene düzenlenen bu önemli organizasyonun temellerinin sağlamlığını kanıtladı. Cannes Film Festivali, hepimizin yakından takip ettiği gösterişli ve yüksek bütçeli kırmızı halı törenlerin yanı sıra daha az tanınan düşük bütçeli olan filmlerin de kendini tanıtma ve yarışma şansı bulduğu bir organizasyon. Marché du Film (Film Marketi) olarak da adlandırılan bu etkinlik, kısa filmler, sanat filmleri, belgeseller ve diğer tüm film türlerine bütçe sınırlaması olmadan açık olması ile gönülleri seneler içinde fethetmiş durumda. Tarafsızlık misyonundan asla ödün vermemesi sayesinde günümüze kadar kendisine duyulan saygıdan hiçbir şey kaybetmeyen festivale her sene sayısız ülkeden 1000’i aşkın film katılıyor.
1962 yılında Cannes Film Festival'inin ilk paralel bölümü olarak bilinen “Eleştirmenler Haftası”, Fransız Eleştirmenler Birliği tarafından başlatıldı. Bu bölümde amaçlanan; ticari bir amaç olmaksızın yönetmenlerin ilk veya ikinci filmlerini gösterime sunmak oldu. Girişimin öncüsü Jean Cocteau ölümünün bir yıl sonrasında Olivia de Havillan festivalin ilk kadın başkanı olarak tarihe geçti. 1968 senesinin 19 Mayıs gününde festival durduruldu. Carlos Saura ve Miloš Forman gibi bazı yönetmenler filmlerini yarışmadan çektiler. Bu duraksamanın sebebi ülkede sinemateklere ve yönetmenlere uygulanan yanlış politikalardı. Ekonomik sıkıntılar sebebiyle grev yapan işçilere de destek verilmesi festivalin tamamen durdurulmasına neden oldu. Devlet ile anlaşmaya varılarak istenen haklar alınana kadar bu grev devam ettirildi.
1970'ten itibaren her sene festival adına önemli değişiklikler yapıldı. Özellikle de 1972 senesinde başkan festival yönetim kurulunun başkanı olan Robert Favre Le Bret, festivale katılmak için başvuran kişilerin filmlerinin seçilme şartlarında çok önemli değişiklikler yaptı. 1972’ye kadar tek bir komite festivale katılacak tüm filmleri seçiyordu ve bu komitenin geneli Fransızlardan oluşuyordu. Komite her ülkeyi temsil eden bir seçim yaparak tarafsızlığını koruyordu. Her ne kadar uluslararası olma özelliğini devam ettiriyor olsa da bu yöntemin yanlışlığı herkes tarafından biliniyordu. Bu yanlışlık 1972 senesinde giderilerek film seçimlerinde 2 komite oluşturuldu. Bu komitelerden biri Fransız komitesi diğeri ise farklı uluslardan seçilen karma bir komiteydi.
1978 senesinde ise festival programına ek bölümler olarak Altın Kamera ödülü ve Belirli Bakış Açılı Film ödülü eklendi. Ek olarak jüriye, daha önceden içerisinde bulunmayan endüstriyel sektör profesyonelleri eklendi. Bu hareket ile kararların teknik yönünün kuvvetlendirilmesi amaçlandı. 1983'te eskiyen festival binasının yerine yeni bir Festival Sarayı inşa edildi. Ancak eski binanın simgesel bir yerinin olması ve yeni binadaki tarihi dokunun azlığı olumsuz eleştiriler aldı. Bu yüzden yeni bina festivalin takipçilerinden "Sığınak" lakabını kazanmış oldu.
1995 yılında ise Gilles Jacob tarafından festivalin son ek bölümü olan Cinéfondation tedavüle girdi. Bu bölümün amacı ise film senaryosu yazarlığının dünya çapında daha çok ilgi görmesi kaliteli senaryo üretiminin arttırılmasıydı. O günlerden günümüze kadarki senaryoların kalite standartları karşılaştırıldığında bu hareketin doğru bir hamle olduğunu ve işe yaradığını söyleyebiliriz.
Festivalin Cannes’e Etkileri
Festival var olduğundan beri, Oscar Ödül Töreni kadar olmasa da şehre turist çekiyor. Cannes’ın hem Tiren Denizi’ne (Akdeniz’in bir kolu) kıyısının olması hem de dünyanın en ünlü sanatçılarının her yıl festivali ziyaret etmesi şehrin canlı ve kalabalık olmasını sağlıyor. Özellikle festival zamanlarında Cannes sokakları insanlarla dolup taşıyor. Mayıs ayında havanın sıcak olması da bu durumu destekliyor ve adeta Cannes her sene mayıs ayında çok uluslu bir metropole dönüşüyor. Farklı kültürlerin bir arada bulunması ve insanların farklı kültürlerine rağmen birlikte eğlenmesi şehir sakinlerinin de mutlu ediyor.
