Sırçalı Medrese

Konya’da bulunan Sırçalı Medrese Anadolu’nun önemli tarihî yapıları arasında yer alır. II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde, 1242-43 yıllarında inşa edilmiştir. Medresenin taç kapsındaki kitabede, Selçuklu Emiri Bedreddin Muslih tarafından yaptırıldığı yazmaktadır. Mimarı ise Muhammed b. Muhammed et-Tusi’dir.

Sırçalı Medrese Hakkında Bilgi

Adını eşsiz çini süslemelerinden alan Konya Sırçalı Medrese planı, taş işçiliği ve tezyinat özellikleriyle, Anadolu Selçuklu mimarisinin en görkemli yapılarındandır. Kurucusu Bedreddin Muslih nedeniyle “Muslihiyye Medresesi” adıyla da anılmaktadır.

Zaman içinde zarar gören medrese, bazı onarımlar geçirmiştir. Öğrenci derslikleri 19. yüzyılda tamamen yıktırılmış ve yerine kerpiç odalar inşa edilmiştir. 1924 yılına kadar bu şekilde kullanılmış, 1943-1954 yılları arasında tekrar onarıma alınmıştır. 1960 yılında da, Konya Müzesi’ne bağlı Mezar Anıtları Müzesi olarak ziyarete açılmıştır. 1969’da arkeolog ve müzeci Mahmut Akok’un projesi esas alınarak ve Kültür Bakanlığı’nın talimatları doğrultusunda, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından restore edilmiştir.

Sırçalı Medrese Planı

Doğu-batı yönünde uzanan Sırçalı Medrese planı iki katlı ve iki eyvanlı olarak hazırlanmıştır. Açık avlulu medreseler sınıfına giren Sırçalı Medrese’nin inşaatında, taş ve tuğla kullanılmıştır. Yapının doğu cephesinde, beden duvarlarının dışa taşkın taç kapı ile cephenin kuzeyinde alt, güneyinde ise üst kısımlarda birer dikdörtgen pencere bulunmaktadır.

Taç kapı, medrese kot seviyesinin altında olduğu için aşağıda kalmıştır. Taç kapının iki yanında, üstleri tonozla örtülmüş, kare planlı birimler yer almaktadır. Taç kapının kuzeyinde, Bedreddin Muslih’in türbesi bulunmaktadır. İki basamaklı merdivenle çıkılan türbe, kare planlı ve iki katlıdır. Doğu ve batıya açılmış pencerelerle aydınlatılan yapının üzeri tonoz biçiminde basık bir kubbeyle örtülmüştür.

Üzeri beşik tonozlu eyvanla avluya taş kapıdan geçilir. Sırçalı Medrese’nin avlusunu, köşeleri hafifletilmiş kalın ayakların taşıdığı altta Bursa kemeri şeklinde sırlı tuğla, üstte de sivri kemerli olarak tasarlanmış revaklar çevrelemektedir. Kuzey ve güneyde sıralanan dörder adet öğrenci dersliği de, tıpkı revak gibi onarım sırasında yenilenmiştir. Taş döşemeli avlusu ortasında bir havuz bulunmaktadır.

Girişin karşısında, Sırçalı Medrese’nin en büyük bölümü olan ve üç basamaklı merdivenle çıkılan ana eyvan yer almaktadır. Eyvanın kuşatma kemeriyle birlikte üst kısmı yıkılan tonozu, tamir görmüştür. Kıble duvarında bir mihrap nişi bulunmaktadır. Ana eyvanın sağında ve solunda, üstü kubbeyle örtülmüş iki büyük oda mevcuttur. Bunlar kışlık dershane olarak planlanmıştır ve hem avluya hem de batı cephesine açılan pencerelerle aydınlatılmaktadır. Kuzeybatıda bulunan ve kıble duvarında mihrabı olan oda ise aynı zamanda mescit olarak kullanılmıştır.

Sırçalı Medrese Mimari Özellikleri

Sırçalı Medrese’nin tamamı çinilerle bezeli olarak inşa edilmiştir ancak bu çini bezemeler bugün sadece batı eyvanında, türbe tavanında, revakları taşıyan ayaklarda, kubbeli odaların pencerelerinin üst kısımlarında ve ana eyvanda bulunmaktadır. Çinilerde tercih edilen firuze, patlıcan moru ve kobalt mavisi renkler, Sırçalı Medrese’nin mimari özellikleri olarak göze çarpmaktadır.
Ana eyvan duvarının kenarı ve içi tamamen çini kaplıdır. Giriş eyvanı ve türbe kubbesini geometrik şekiller süsler. Ana eyvanın arka duvarında yıldız kolları ve gamalı haçlarla bu süslemeler devam ettirilmiştir. Eyvan kemerini iki kuşak halinde çevreleyen nesih ayet kitabeleri, kıvrık dal, Rumi ve palmet motifli zemin dolguları, Sırçalı Medrese’nin en görkemli süslemeleridir. İki kitabe kuşağı arasında, birbirini kesmeden uzanan iki renkli palmet şeridi mevcuttur.

Sırçalı Medrese Taç Kapısı

Sırçalı Medrese taç kapısı düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır ve sade bir görünüme sahiptir. Geometrik motiflerin yer aldığı taç kapısı, ikisi geniş olmak üzere dört bordürden oluşmaktadır. En dıştaki yüzeyi, geometrik desenlerle bezeli dar bordür sınırlamaktadır. İkinci bordür daha geniştir ve yıldız geçmelerden oluşmaktadır. Üçüncü bordürde, çarkıfelek ve yıldız motifleri mevcuttur. Palmet ve Rumi motifleriyle bezenmiş dördüncü bordür ise daha incedir.Sırçalı Medrese taç kapısı, yuvarlak kemerlidir. Kemer, iki yanında bulunan zikzak sütunçeler (küçük sütun) üzerine oturtulmuştur ve sütunçe başlıkları akantus yapraklıdır. Giriş açıklığındaki basık kemerli bölümde bir sıra sarı, bir sıra koyu kahverengi kesme taşlar kullanılmıştır. Kemer üzerinde, iki yanda küçük nişlerle sınırlandırılmış, yonca şeklinde kitabelik bulunmaktadır. Kitabeliğin üzerine, ortadaki daha büyük olmak üzere 3 madalyon yerleştirilmiştir. Kemer yüzeyini çevreleyen kuşakların üzerinde de, yine ortadaki büyük olmak üzere, içi dolgulu 5 madalyon bulunmaktadır. 

Sırçalı Medrese Mezar Anıtları Müzesi

Sırçalı Medrese tarihî ve turistik özellikleri nedeniyle, Sırçalı Medrese Mezar Anıtları Müzesi olarak da anılmaktadır. 1960 yılında, “Mezar Anıtları Müzesi” olarak halkın ziyaretine açılan Sırçalı Medrese Müzesi’nde; Konya ilinde kamulaştırılan mezarlıklardan toplanan tarihî ve sanatsal açıdan değerli mezar taşları sergilenmektedir. Anadolu Selçuklu Devlet dönemi, Beylikler dönemi ve Osmanlı İmparatorluğu dönemine göre düzenlenen mezar taşları; şekil, motif ve yazı karakterleri dikkate alınarak sıralanmış ve ziyarete açılmıştır.1988-1990 yılları arasında yapılan restorasyon sırasında, bahçe kısmında Bizans dönemine ait katakomp (Hıristiyanların kayaları oyarak ya da yerin altına dehliz kazarak yaptıkları mezarlık-tapınak) bulunmuş ve onarılarak ziyarete sunulmuştur.
Sırçalı Medrese Müzesi pazartesi dışında, hafta içi her gün 09.00 - 17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.

Sırçalı Medrese Nerede ve Sırçalı Medrese’ye Nasıl Gidilir?

Sırçalı Medrese Konya’nın Meram ilçesinde, Sırçalı Caddesi üzerindedir.

Sırçalı Medrese’ye ulaşmak için, merkezden kalkan Meram otobüslerini kullanabilirsiniz. Otobüsün güzergâhına göre Gazi Alemşah Mahallesi’nde ya da Alaeddin Tepesi’nde inerek, kısa bir yürüyüşle Sırçalı Medrese’ye ulaşabilirsiniz. Özel aracıyla gitmek isteyenler, Konya şehir merkezinden, Alaeddin Bulvarı üzerinden tabelaları takip ederek kolayca Sırçalı Medrese’yi bulabilirler. Konya’ya Türkiye’nin her şehrinden otobüs, büyükşehirlerinden de uçak seferi bulunmaktadır.