Ruanda

Ruanda ya da resmi adı ile Ruanda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının orta bölümünün doğu kısmında yer alan ve denize kıyısı bulunmayan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Uganda, Tanzanya, Burundi ve bir kısmı Kivu Gölü ile olmak üzere Demokratik Kongo Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kigali'dir. Ülke ismi, eski Ruanda dilinde bulunan “Kwanda” (Türkçe:büyümek,genişlemek) kelimesinden gelmektedir.

Ülke, engebeli yapısı nedeniyle bin tepeli ülke olarak da adlandırılmaktadır. Kelimenin Fransızca karşılığı olan Mille Collines terimi ülke genelinde de sık kullanılmakta olup, ülkede radyo ve televizyon yayını yapan Radio-Télévision Libre des Mille Collines bu ismi kullanmaktadır. Bu kelime günümüzde Ruanda'nın eş anlamlısı olarak günlük hayatta da sık olarak kullanılmaktadır.

Ülke genel olarak üç arazi çeşidine ayrılmış konumdadır. Bu araziler güneydoğu vadileri, merkezi yüksek platolar ve Kongo-Nil havzasıdır. Ülkenin merkezinde yer alan yüksek platolar 1.500 metre ile 2 bin metre yüksekliği arasında bulunmakta olup, güneydoğu vadileri ile Kongo-Nil havzası arasında kalmaktadır. Bu bölgeler birçok su yolu ile bölünmüş olup, özellikle Kongo-Nil havzasına doğru ilerledikçe ülke için kullanılan bin tepeli ülke deyimi ile doğru orantılı birçok tepe gözlemlenebilmektedir. Bölgede yüzey su kaynaklarının bolluğu ile birlikte yıllık yağış ortalamalarının yüksek olması nedeniyle tarımsal faaliyetler yoğun bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Geçmiş yıllarda bölgede çok sık bir şekilde bulunan ormanlık alanlar ise tamamen yok olmuş konumdadır.

Ruanda'nın özellikle yüksek kesimleri burada yaşanan özel ekolojik sistemin de etkisi ile emsalsiz yaban hayatı ve bitki örtüsüne sahiptir. Bu bölgelerde mevcut olan nemli, sisli ve soğuk tropikal iklim bu ortamın oluşmasında başlıca etkenler arasında yer almaktadır. Özellikle Nyungwe yağmur ormanları ülkenin geriye kalan tek yağmur ormanları olarak benzersiz bir çeşitliliğe sahiptir.

Ülkenin orta kısımlarında alanlar genel olarak tarımsal faaliyetler gerçekleştirmek adına tarım alanı olarak kullanılmaktadır.

Ülkenin kurak ve sıcak doğu bölgelerinde ise çimin ve ağaçların hâkim olduğu ovalar ağırlıkla bulunmakta olup, ayrıca bataklıklar ve göller de bu bölgelerde yer yüzeyini şekillendirmektedir. Bölgede yer alan Akagera Ulusal Parkı 1994 yılına kadar bünyesinde birçok aslan, leopar, zebra, impala, antilop vb. gibi hayvanların yanı sıra, az miktarda da olsa fil ve zürafa mevcuttu. Sulak alanlarda birçok su aygırı ve timsah yaşamaktaydı. İç savaşın etkisi nedeniyle ülkede başta aslan ve zebralar olmak üzere yaban hayat neredeyse bitme noktasına gelmiştir.

Ülke yaban hayatının en önemli parçalarından birini oluşturan ve soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan ve koruma altında olan “dağ gorilleri” Virguna Dağlarının yüksek kesimlerinde yaşamaktadır.

Ülkenin başkenti Kigali’dir. Ruanda kendi içerisinde beş yönetim bölgesine (intara) ayrılmıştır. Söz konusu idari bölgeler de kendi içerisinde 31 ilçeye ve belediyeye ayrılmış konumdadır. 1 Ocak 2006 yılına kadar 12 idari yönetim bölgesinden oluşan ülkede, bu tarihte kabul edilen yeni idari yapılanma yasası ile idari yönetim bölgeleri 5’e düşürülmüş ve merkezi yönetim yetkilerinin bölgesel yönetimler üzerinden gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. 2002 yılına kadar perefegitura (bölge) olarak adlandırılan idari yapılar, bu tarihten itibaren il olarak adlandırılmıştır.

Ülkenin başkenti Kigali’ye direkt uçuş mevcuttur. Bunun dışında Brüksel, Amsterdam ya da Johannesburg üzerinden de gidilebilir.

Yıl boyu yağan yağışların yok denecek kadar az olduğu temmuz ayı Ruanda için en uygun ziyaret dönemidir.

Ruanda genelinde aynı dile, kültüre sahip olan bir toplum yaşamaktadır. Günümüzde mevcut olan Tutsi, Hutu ve Twa etnik grupları Ruanda'nın sömürge bölgesi olarak ilk önce Almanya daha sonra da Belçika tarafından dolaylı yoldan yönetilmesi neticesinde bu ülkeler tarafından belli statüler verilerek ayrıştırılmıştır ve her biri etnik grup yerine kabile olarak konumlandırılmıştır. İlk olarak üst kademeyi oluşturan Tutsileri destekleyen sömürgeci ülkeler Tutsileri kendi amaçları doğrultusunda kullanmış, kabile olarak ayırdıkları grupları da genel olarak dış görünüşüne ve mesleği ile ilgili olarak sınıflandırarak Tutsi (büyükbaş hayvan sahipleri), Hutu(çiftçi) ve Twa (avcı, çömlekçi) ayrımını gerçekleştirmişlerdir. Bu ayrım neticesinde farklılıkları belirgin bir şekilde ortaya konulan gruplar ilerleyen yıllarda ülke genelinde daha büyük sorunların yaşanmasına neden olmuştur. Ruanda Soykırımı olarak adlandırılan olayda Ruandalı Tutsi nüfusunun dörtte üçünün hayatını kaybetmesine neden olmuştur.

Sömürgeci Belçika devleti tarafından 1934-1935 yıllarında gerçekleştirilen nüfus sayımında, ailelerin hangi gruba dâhil edilmesi gerektiği, sahip oldukları büyükbaş hayvan sayısına göre kararlaştırılmıştır. Buna göre. on ve üzeri büyükbaş hayvana sahip olanlar Tutsi, ondan daha az büyükbaş hayvana sahip olanlar Hutu ve hiçbir büyükbaş hayvana sahip olmayanlar ise Twa olarak sayılmış ve sınıflandırılmıştır.

Günümüzde Hutu etnik grubu, ülkenin yüzde 85’ini oluşturmaktadır.. Tutsi nüfusu toplam nüfusun yüzde 5'i seviyesinde olup, Twa etnik grubu ise yüzde 1 ile ülke içerisinde az nüfusa sahiptir.

Ekvatora yakın bir ülke olan Ruanda’da yetişen meyveler, mutfakta da yerini alıyor. Özellikle melange ve muz sıklıkla kullanılıyor. Ruandalılar, muzu kızartılmış olarak yiyor. Bunların yanında keçi eti, balık ve tavuk tüketilen et türlerindendir. Brochettes, mutlaka tatmanız gereken bir tat olarak karşınıza çıkıyor. Ayrıca “bralirwa” da tadına bakmanız gereken bir içecek çeşididir. Kigali’de bulunan Africa Bite yerel lezzetleri tatmanız için ise çok uygun bir mekân. Dağ otları eşliğinde sunulan deniz ürünleri, çeşnili patates, organik köy tavuğu, tropikal meyveler ve keçi eti, Ruanda mutfağının adeta belkemiği görevini görüyor.

Ülkedeki en önemli kültürel etkinlik olan Ruanda Film Festivali her yıl Temmuz ayında Kigali, Ruanda'da düzenlenir. Festival geçtiğimiz yıllarda dünyaca tanınan bir festival haline gelerek, Afrika'nın en büyük film etkinliklerinden biri olmuştur. Ruanda Film Festivali, 2005 yılında Eric Kabera tarafından kurulmuştur. Ülkenin film endüstrisinin tanıtımını yapan Ruanda Sinema Merkezi tarafından sunulan bu festivalin takma adı "Hillywood"dur. Festivalin ödülü Gümüşsırtlı Goril’dir. Nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan, dünyada sayılarının sadece 480 adet olduğu ön görülen Gümüş Sırtlı Goriller'in habitatı Ruanda’dır. Ülkede doğan bebeklere isim vermek için Kwita IzinaFestivali düzenlenir

Yeni Yıl (1 Ocak)

Ulusal Kahramanlar Günü (1 Şubat)

Kutsal Cuma

Tutsi Genocide Anma Günü (7 Nisan)

İşçi Bayramı (1 Mayıs)

Bağımsızlık Günü (1 Temmuz)

Özgürlük Günü (4 Temmuz)

Ramazan Bayramı

Kurban Bayramı

Noel (25-26 Aralık)

*Yanında tarih belirtilmeyen tatillerin günü yıla göre değişmektedir.

Ruanda konum olarak ekvatora yakın bir konumda olmasına rağmen yükseltilerin çok olması nedeniyle hafif nemli bir iklime sahiptir. Bölgede hâkim olan sıcak ekvator iklimi dönemsel doğu Afrika iklimi ile üst üste gelmesi sonucu yükseltilerin de etkisi ile iklim yumuşamaktadır. Yıl genelinde ortalama sıcaklık yükseltiye bağlı olarak değişkenlik gösteriyor olsa da sıcaklık değerlerinde büyük değişimleri yaşanmamaktadır. Yıllık sıcaklık değerleri en düşük 15 derece en yüksek 26 derece seviyesinde yaşanmaktadır. Ruanda genelinde yılda iki defa yağmur sezonları yaşanmaktadır. Muson yağmurları ülke içerisinde “umuhindo” olarak adlandırılan ve yıllık yağışların yüzde 27'sinin yağdığı Eylül-Aralık döneminde yağarken, “itumba” olarak adlandırılan muson yağmurları ise Şubat-Haziran döneminde yağmaktadır. Bu ikinci dönemde ise Mart-Mayıs aylarında yıllık yağışların yüzde 40'ı gerçekleşmektedir. Yıllık yağışlarda ki düzensizlik ve buna bağlı yaşanan kuraklık ve yoğun yağışların art arda gelebilmesi tarım ürünleri üzerinde olumsuz etki yaratmakta olup, dönem dönem kıtlık yaşanmasına neden olabilmektedir.

Ülkenin kurulu olduğu bölgelerde yaşayan ilk grupların günümüzde Ruanda toplumu içerisinde azınlığı oluşturan Twalar olduğu tahmin edilmektedir. Twa topluluklarının ne şekilde hangi koşullarda bu bölgeye geldikleri tam olarak bilinmemektedir. Bölgede 13. yüzyıldan itibaren gelecekte Ruanda Cumhuriyeti'nin kurulacağı topraklarda Ruanda Krallığı var olmuştur. Ruanda, Helgoland-Zanzibar Antlaşması kapsamında 1890 yılından itibaren 1. Dünya Savaşı sonuna kadar uluslararası hukuk kapsamında Alman Doğu Afrikası'nın bir parçası konumundaydı. Belçika orduları 1. Dünya Savaşı'nın devam ettiği bir dönemde Almanları herhangi bir direniş ile karşılaşmadan bölgeden uzaklaştırarak Ruanda ve Burundi'yi işgal etmişlerdir. 1. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile birlikte günümüzde Ruanda'nın olduğu bölge tümüyle Milletler Cemiyeti manda bölgesi olarak Belçika'ya bağlanmıştır. Yönetimi ele alması ile birlikte bir önceki Almanya sömürge döneminin aksine, varlığını tüm alanlarda kesin bir şekilde hissettiren Belçika sömürge yönetimi, 1933 yılından itibaren ırk ayrımını devreye alarak, farklı sınıflar yaratmıştır. 1946 yılında Milletler Cemiyeti'nin manda yönetimi sonlandırınca Birleşmiş Milletler Güvenli Bölge ilan edilmiştir. Kasım 1959 yılında çiftçi Hutuların üst yönetimlerde bulunan Tutsilere karşı ayaklanmış, toplumsal gerginlik gün yüzüne çıkmıştır. Yaşanan bu ayaklanmada 10 bin kişi hayatını kaybetmiş, birçoğu uzaklaştırılmış ve 150 bin Tutsi de Belçika sömürge yönetiminin ülkede düzeni yeniden sağlayana kadar komşu ülkeler Burundi ve Uganda'ya kaçmıştır. 1960 yılında gerçekleştirilen yerel seçimleri bir Hutu partisi olan ve Grégoire Kayibanda önderliğinde 1959 yılında kurulan Parmehutu (Parti du Mouvement de l’Emancipation des Bahutus) kazanarak önemli bir başarı elde etmiştir. Bu seçimlerden sonra ülkede kalan Tutsiler siyasi bir önemsizliğe terk edilmiştir.

01 Kasım 1959 tarihinde fanatik Tutsilerin tanınmış bir Hutu siyasetçisine saldırması sonrası ülke genelinde artan şiddet gösterilerinde fanatik Hutular, Tutsilere ait evleri yakarak evde yaşayanları kovmuşlardır. Yaşanan bu gelişmeler ışığında yönetimde bulunan Tutsi Kralı V.Kigeri tahttan indirilerek krallık ile birlikte tüm krallık kurumları ve sembolleri kaldırılarak cumhuriyet ilan edilmiş, Parmehutu partisi önderliğinde yeni hükumet kurulmuştur. 25 Eylül 1961 tarihinde gerçekleştirilen meclis seçimlerinde Parmehutu oyların yüzde 77,7'ini elde ederek çoğunluğu kazanmış, Ekim ayında da mecliste gerçekleştirilen seçim ile de Grégoire Kayibanda ülkenin başkanı olarak seçilmiştir. Yaşanan bu gelişmelerin ışığında Ruanda 01 Temmuz 1962 tarihinde bağımsızlığını ilan ederek, Belçika sömürge yönetimine son vermiştir

Ülke ekonomisinin en önemli parçasını tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır. Ülke nüfusunun yaklaşık olarak yüzde 93'ü direkt ya da dolaylı olarak tarımsal faaliyetler içerisinde yer almaktadır. Bu alanda gerçekleştirilen faaliyetlerin yüzde 90'ı ise kişisel tüketimi karşılamak için gerçekleştirilmektedir. Ülke topraklarının küçük olmasının aksine nüfusun yoğun olması ailelerin yüzde 90'ının tarımsal faaliyetleri bir hektardan daha az alanlarda yapmaya zorlamaktadır. Tarımsal alanların büyük bir çoğunluğu yamaçlarda yer almaktadır, tarımsal faaliyetlerle uğraşan aileler en küçük toprak parçasını bile değerlendirmekte, alanların nadasa bırakma işlemi ise günümüzde neredeyse hiç uygulanmamaktadır.

Uzun yıllar tarım reformunu içeren bir yasa tartışılmış, bu yasa 2005 yılında kabul edilerek yasalaştırılmıştır. Bu yasaya göre tarımsal faaliyetlerin gerçekleştirildiği toprakların ekimini gerçekleştiren aileler ve kişiler tarafından sürekli olarak sahiplenmesi ve buna bağlı olarak bu alanlara yatırım yapılması amaçlanmıştır. Bu yasanın kabulünden önce ülkede ki tüm topraklar devlete aitti ve ailelerin topraklar üzerinde sadece intifa hakkı bulunmaktaydı. Kahve, çay, manyok, tatlı patates, bezelye, soya, muz, mısır ekilen ve yetiştirilen en önemli tarım ürünlerini oluşturmaktadır. Soya özellikle “tofunun” üretiminde sık olarak kullanılmakta ve bu yüzden de yaygın olarak yetiştirilmektedir.

Tarımsal faaliyetlerin yanı sıra hayvancılıkta toplum arasında yaygın bir konumdadır. Özellikle büyükbaş hayvan yetiştiriciliği önemli bir faaliyet konusudur. Büyükbaş hayvanların sütünden (özellikle tereyağı yapımında) ve etinden faydalanılmaktadır. Bunun yanı sıra az da olsa keçi başta olmak üzere küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ile domuz ve tavşan yetiştiriciliği de aileler tarafından gerçekleştirilmektedir. Sanayi üretiminde ise çimento, küçük ölçekli içecekler, sabun, mobilya, plastik eşya, sigara gibi ürünler üretilmekte ve çoğunluğu iç piyasada satışa sunulmaktadır

Ruanda genelinde hâkim olan din Hristiyan dinidir. Buna göre nüfusun yüzde 93,4'ü Hristiyan inancına göre yaşamını sürdürmektedir. Bu oran içerisinde Katolik mezhebine mensup Hristiyanların oranı yüzde 49,5, Protestan mezhebine mensup yüzde 39,4 ve diğer Hristiyan mezheplerine bağlı olanların oranı da yüzde 4,5 düzeyindedir. İslamiyet, ülke içerisinde en yaygın ikinci din konumunda olmasına rağmen nüfusun sadece yüzde 1,8'i İslam inancına göre yaşamlarını sürdürmektedir. Bu iki dinin haricinde yerel dinlere inanan çok küçük bir toplulukta mevcuttur.

Kigali Büyükelçiliği

Adres: Kagugu Road, KG 426, No:8 PK:7079 Nyarutarama, Kigali.

Telefon: + 250 781 462 272

[email protected]

Görev Bölgesi: Ruanda

Ülkenin Belçika sömürgesi olması nedeniyle Fransızca bağımsızlık sonrası resmi dil olarak kullanılmıştır. Bunun yanı sıra nüfusun yüzde 88 düzeyinde büyük bir çoğunluğunun anadil olarak kullandığı Kinyarwandadili de ülkenin resmi dilleri arasında yer almaktadır. Bu dillere ek olarak özellikle Tanzanya ve Uganda'dan geri dönen uzun süreli mültecilerin nüfusa katılması ile 1994 yılında İngilizce de resmi dil statüsü kazanmıştır.

Ekim 2008 yılında hükumet tarafından yapılan açıklamada ülkenin ilerleyen yıllarda eğitim dilinin İngilizce olacağı belirtilmiş ve bu da 2009 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Ülke genelinde bulunan tüm okullarda eğitimler ve sınavlar İngilizce dilinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu değişik ile İngilizce'nin hâkim olduğu doğu Afrika ülkeleri ile daha sıkı ilişkiler hedeflenmiştir.

2003 yılı Ruanda anayasasının 5. maddesinde ülkenin ulusal dilinin Kinyarwanda, resmi dillerin de İngilizce ve Fransızca olduğu belirtilmiştir.