Donetsk, Kalmius Nehri’nin batısına kurulmuş bir Ukrayna şehridir. Ukrayna’nın doğusunda bulunan Donetsk ülkenin beşinci en kalabalık şehridir. Donbass bölgesinin en büyük şehridir. Donetsk, Ukrayna’nın sanayi ve finans merkezidir. İşgücü bakımından nüfusu oldukça niteliklidir. Donetsk, 170 metre rakıma sahiptir. Moskova, Pittsburgh ve Bakü, Donetsk’in kardeş şehirleridir.
1779 yılında Çarlık Rusyası tarafından Aleksandrovka ismiyle kurulan Donetsk’in, 1869 yılında Gallerli iş adamı John Hughes tarafından maden zengini bir yer olduğu ortaya çıkarılır. Böylece maden çalışmaları başlar. Hughes’un katkıları sebebiyle şehre Hughesovka (Yuzivka) ismi verilir. Sovyet Rusya dönemi boyunca Donetsk’teki çelik üretimi had safhaya ulaşır. Şehir 1924 yılından itibaren Stalino ismiyle anılırken Donetsk ismini 1961 yılında alır. 1941-1943 yılları arasındaki Nazi işgali sırasında şehir yerle bir olur ancak Stalin hâkimiyetini yeniden sağlar ve Naziler şehri terk eder. Ancak işgalin bitmesi Donetsk (o zamanki “Stalino”) halkı için bir çözüm değildir çünkü halk sefalet ve yokluk içinde maden ocaklarında çalışmaya devam eder. Nüfusun kayda değer kısmı kıtlık yüzünden ve hijyen yoksunluğu içinde hayatını kaybeder.
1990 yılı tüm Demir Perde Ülkeleri için olduğu gibi Ukrayna için de bağımsızlık yılıdır. Ancak Donetsk’te sanayi şirketlerinin kontrolünü elinde tutmak isteyen çeteler ortaya çıkar, 2000’li yıllara kadar çeteler temizlenemez. Bugün bile bu çetelerin tamamen etkisini yitirdiği söylenemez. 1994 yılında tüm Donbass’ta yapılan referandum ile (Kiev yönetiminin karşı çıkmasına rağmen) Ukraynaca dışında Rusça’nın da resmi dil olmasına karar verilir. Ne yazık ki Donetsk’de 2007, 2008 ve 2015’te olmak üzere 3 maden ocağı faciası yaşanır. Tüm olumsuzluklara rağmen, 2013 yılında Forbes dergisi Ukrayna’nın yatırım yapılacak en iyi sanayi şehri olarak Donetsk’i seçer. Maalesef şehir gelişme göstermesine rağmen Donetsk’de fakir ile zenginin arasındaki uçurum 19. yüzyıldan beri azalmamaktadır.
2014 yılının Nisan ayında patlak veren iç savaş Rusya yanlısı ayrılıkçıların Donbass bölgesinin Ukrayna’dan ayrılması talebiyle patlak verir. 7 Nisan günü Donetsk Halk Cumhuriyeti ilan edilir. Ancak referandum sonuçları da Cumhuriyet ilanı da NATO, ABD, Rusya veya AB tarafından tanınmaz. Dünyada sadece -birkaç ülkenin resmi olarak tanıdığı- Güney Osetya Cumhuriyeti, Donetsk Halk Cumhuriyeti’ni tanımaktadır. Dünyanın en büyük güçlerinden destek görmeyen Donetskli isyancılar 2015 yılında cumhuriyetin ilk yıldönümünü kutlamak için Rus şarkıcıları Donetsk’e davet etti ve Novorossiya-Rock adında rock festivali düzenledi. Beyaz Rusya, Rusya ve Sırbistan’dan gönüllü militanların Donetsk’teki bağımsızlık mücadelesine destek vermeye gittiği de bilinmektedir. Batı dünyası Rusya’nın isyancılara el altından destek verdiğini iddia etmektedir.
Donetsk şehrinde 9 bölge/ilçe bulunmaktadır. Donetsk’te yaşayanlar çoğunluk sırasıyla Rus, Ukraynalı, Beyaz Rusyalı, Pontus Rum’u, Musevi, Tatar, Ermeni, Azeri ve Gürcü’dür. Nüfusun çok büyük kısmı ağır sanayi sektöründe ve kömür madenlerinde çalışır. Donetsk’te sanayi sektöründe çalışan 200’ü aşkın şirket vardır. Sovyetler Birliği’nin çökmesinden sonra Donetsk’te iş alanı azaldıysa da on yıl içinde yeniden gücünü kazanmıştır. Bugün iç savaş ortamında bile Donetsk insan sermayesi, ekonomik istikrar, yatırım oranı ve altyapı gibi kıstaslarda oldukça kuvvetlidir.
Donetsk spor alanında kendini göstermektedir. UEFA Şampiyonlar Ligi maçları gibi büyük organizasyonlara birkaç kez ev sahipliği yapmıştır. Shaktar Donetsk futbol takımı dünya çapında üne sahiptir. Şehrin kuzeyinde bulunan Donbass Arena Ukrayna’nın en büyük statlarından biridir. Donetsk sadece spor veya sanayi alanında değil kültür hayatında da kuvvetlidir zira şehirde tam 140 müze bulunur. Bunlardan biri 2010 yılında açılan ve spor kulübüne ait olan Shaktar Müzesi’dir. Maalesef isyancılar tarafından 2014 yılında Donetsk Yerel Tarih Müzesi yakılmıştır. Şehirde 5 üniversite bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi Donetsk Ulusal Medikal Üniversitesi’dir. 1921 yılında kurulan Donetsk Teknik Üniversitesi ise şehrin en köklü eğitim kurumudur.
Donetsk’e gittiğinizde şehrin güneyinde İngiliz mimarisiyle inşa edilmiş yapılar göreceksiniz. Bunun sebebi elbette şehrin kurucusu John Hughes’dur. Üçgen ve dikdörtgen şekillerde yapılan ve geniş pencerelere sahip olan bu binalar şehrin en güzel, en süslü binalarıdır. Şehrin güneyinde caddeler ve kaldırımlar da oldukça geniştir. Kuzeyde ise oteller, Donbass Arena, restoranlar ve mağazalar bulunur.
Size Donetsk’i tanıtmaya çalıştık. Umarız bir gün iç savaş sona erer ve Donetsk’e barış ortamı yeniden hâkim olur. Böylece siz de Donetsk’e güven içinde seyahat edebilir, şehri bizzat keşfedebilirsiniz.
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=8qRpUtDMsHU
