Her ne kadar metruk bir coğrafyayla özdeşleştirilse de Moğolistan, keşfe açık derin kültürlerin üzerinde yatan bir ülke… Başkent dâhil, az gelişmiş görüntüsü yalnızca bir aldatmacadan ibaret. Moğolistan engin bir medeniyet… Dahası, steplerle baş başa kalmak için Afrika'dan da ideal bir coğrafya. Tabii bu bizim görüşümüz...
Yazacak çok mevkii var ancak rotamız üzerinde özellikle üzerinde durmak istediğimiz üç nokta: Tarpan/ Przewalskiatlarının yani yaban yılkı atlarının ve aile boyu geyiklerin kol gezdiği Hustai Milli Parkı, Karakurum civarında Khöşö-Tsaydam (Orhun Anıtları) “yerleşke”si ve Orhun Nehri takip edilerek 2000 metre rakıma ulaşıldığı noktadaki Tuvkhun Manastırı.
Sondan başlarsak; Tuvkhun, gökyüzüne olabildiğince yakın ve Sümela benzeri bir yapı. Derler ki Moğolistan'da yolda en az bir kere kalmalısınız. Şükür iki kez kaldık, çeki halatları imdada yetişti. Munkh Tenger Milli Parkı içinden uzunca bir yol tepip manastıra yol veren ormana ulaştık. Bu noktadan itibaren 45 dakika kadar atlarla tepelere yolculuk yaptık.
Khöşö-Tsaydam, Kara Balgasun'a 20 km ötede ve kuzeydoğu tarafında yer alıyor. Bilge Kaan ve Kül Tigin adına dikilmiş anıtların konumu çok iyi, uçsuz bucaksız stepler arasında. Göktürk ve Uygur medeniyetleri üzerine yeni çalışmalar bekleniyor ancak Türkiye'den daha fazla bilimsel ekibin gitmesi şart. Umuyoruz uzmanlar daha ciddi eğilir bu müthiş fırsatlar sunabilecek potansiyel coğrafyaya.
50 bin hektarlık Hustai aynı zamanda bir bilim ve araştırma bölgesi. Ancak yine, Göktürklere tarihlenen balbalların bulunduğu yöre nefes kesici. Yaklaşık 550 anıtsal taş/mezar (bu şekilde kayda geçenler var) nehre kadar devam ediyor. Issızlığın ötesi burada…
Moğolistan steplerinde her gün at binebilirsiniz, zamanımızın belki de en çok yer kaplayan projesi bu oldu. Çünkü dünyanın en dayanıklı güzel atları bu ülkede.
Biz doyamadık, gitmek isteyenlere doyumsuz zamanlar dileriz.
Sağlıklı gezi dileklerimizle,
Z.E.D. Oğuz-KIRCA
Vedat KIRCA
