Bethlehem
Bethlehem Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Filistin’in bir kenti olan Bethlehem, İbranice “Ekmek Evi”, Arapça “Et Evi” anlamına gelmektedir. Batı Şeria’da yer alan şehrin nüfusu yaklaşık 25.000’dir. Bethlehem Valiliği’nin başkenti olan şehrin ekonomisinin temeli turizme dayanmaktadır.
Bethlehem’den ilk kez MÖ 1350-1330 yılları arasındaki Kenanlıların yaşadığı dönemde, Amarna yazışmaları sırasında bahsedilmiştir. İbranice İncil’de Bethlehem kentinin Rehobooam tarafından, donanımlı bir şekilde inşa edildiğinden bahsedilmektedir. Gene aynı kaynakta Davut’un şehri ve kral ilan edildiği şehir olarak da geçmektedir. Şehir, 2. yüzyılda Bar Kokhba isyanı sırasında yok edilmiştir. Bu yıkımın ardında İmparatoriçe Helena’nın teşvikiyle 327’de, Doğuş Kilisesi ile birlikte yeniden inşa edilmiştir. 529 yılında gerçekleşen bir isyanda kiliseye çok büyük zararlar verilmiştir fakat yüz yılın ardından İmparator I. Justinian tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. 16. yüzyılda Osmanlı himayesinde olan şehir, I. Dünya Savaşı’nda İngilizlerin eline geçmiştir. 1948 Arap-İsrail Savaşı’nda Ürdün yönetimi altına girmiş, 1967 gerçekleşen Altı Gün Savaşı ile birlikte ise İsrail’in eline geçmiştir. 1995 Oslo Anlaşması ile birlikte de Filistin tarafından yönetilmeye başlanmıştır.
Kentin nüfusunun çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmasına rağmen kent, Filistinli Hıristiyanlar için önemli bir noktadır. Kentin başlıca ekonomik sektörü turizm, Noel sezonunda yükselişe geçmektedir. Hıristiyanlar 2000 yıldır olduğu gibi, Hac yolculuklarını gerçekleştirerek dünyanın en eski kiliselerinden biri olan Doğuş Kilisesi’ne gelmektedir.
Bethlehem Nerededir?
Bethlehem, Orta Doğu ülkesi Filistin’in Batı Şeria Bölgesi’nde bir şehirdir. Kudüs’ün yaklaşık 10 kilometre güneyinde, Tel Aviv’in 59 kilometre güneydoğusunda ve Amman’ın 75 kilometre batısında yer almaktadır. İsrail’e ise 10 kilometre mesafededir. Yakınındaki şehirler ve kasabalar ise, Beit Safafa, Kudüs, Bei Jala, Hüseyin, El Khadr, Artas ve Beit Şahour’dur.
Bethlehem’e Nasıl Gidilir?
Bethlehem’e neredeyse tüm yolcular Kudüs üzerinden kara yolu ile ulaşmaktadır. Kudüs’ten sarı plakalı taksilerle şehre ulaşım sağlamak mümkündür. Aynı şekilde geri dönüş de yapılabilir.
Batı Şeria şehirleri arasında ulaşım sağlayan üç adet otobüs terminali, Şam Kapısı’nda bulunmaktadır. Yolculuk süresi ortalama 30 dakikadır. Otobüs, Bethlehem’in merkezinde Bab Iz Qaq adlı yoğun bir kavşağa kadar gelmektedir. Buradan 15 dakika yürüyerek şehre ulaşılabilmektedir.
Hacılar ise yaklaşık 2 saat yürüyerek belli bir rota üzerinden şehre varmaktadır. Yol, engebeli olduğundan gayret isteyen bir deneyim sunmaktadır. Ayrıca yaz sıcağıyla birlikte, yolculuk daha zorlu hale gelebilmektedir. Hac yürüyüşü özellikle Noel sezonunda oldukça yoğun ilgi görmektedir.
Bethlehem’de Görülecek Yerler
Doğuş Kilisesi, Kutsal Topraklar’da halen kullanılmakta olan, dünyanın en eski dinî mabetlerindendir. Kilise, Konstantine’nin annesi Helena’nın, bölgeye Hac ziyareti ve İsa Mesih’in yaşam alanlarını araştırmak üzere geldiği dönemde, 325 yılında inşa edilmeye başlanmıştır. Helena, yapımı 339’da tamamlanan kilisenin yerini, İsa’nın doğduğu yer olan Doğuş Mağarası olarak seçmiştir. Kilisenin içinde, ana sunağın iki yanında yer alan merdivenler, mağaraya inmektedir. Burada beyaz bir mermer üzerine gümüş bir yıldız yerleştirilmiştir. Mermerin üzerinde Latince “Burada Meryem’in İsa’sı doğdu.” yazmaktadır. Kilise ve hac rotası, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dâhil edilmiştir.
Milk Grotto, inanışa göre, Meryem’in Mısır’a giderken Herod’lu askerlerden saklanarak İsa’yı emzirdiği yerdir. Yumuşak beyaz kayadan oyulmuş olan bu bazilikanın, Meryem’in sütünün kayaya damlamasıyla beyaza büründüğü düşünülmektedir. Hıristiyan ve Müslümanlar arasında, bu süt beyaz kayanın, emziren annelere kolaylık ve şifa sağladığı yönünde bir inanış vardır.
Bizans döneminde, manastır lideri Aziz Saba tarafından yapılan Mar Saba Manastırı ilk görüşte büyüleyici bir etki yaratmaktadır. Bethlehem’in 15 kilometre doğusunda yer alan manastır, Kidron Vadisi’nde kaya içine oyulmuş oldukça görkemli bir yapıdır. Konstantin döneminden beri süregelen kültürünü koruyarak, kadınların içeri girmesine izin verilmemektedir.
Artas Köyü, Bethlehem’in 3 kilometre güneyinde, verimli topraklara sahip bir vadi üzerine kurulu küçük bir köydür. Köyün adı, Latince cennet anlamına gelen “hortus” kelimesinden türemiştir. Bu ismi almasının sebebinin, yemyeşil ve zengin toprakları olduğu düşünülmektedir. Köy, bir Haçlı manastırına, bir Haçlı kilisesi temellerine, bir kaleye ve bunların yanı sıra Roma, Bizans, İslam ve Haçlı seferlerine ait birçok kalıntıya ev sahipliği yapmaktadır. Artas Köyü, Hortus Manastırı’nın ve köyü çevreleyen yemyeşil tepelerin nefes kesen manzarasına sahiptir.
Bethlehem’in 6 kilometre güneydoğusunda yer alan, MÖ 37’de Kral Herod’un eşi için yaptırdığı bir sarayı da içinde barındıran Herodion Kalesi bulunmaktadır. Saray lüks odaları, dairesel duvarları, banyoları ve bahçe teraslarıyla dikkat çekmektedir. Kalenin tepesinden, Ölü Deniz’in müthiş manzarası görülebilmektedir.
