Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Adıyaman’ın 86 kilometre doğusunda, Kahta ilçesinin Karadut Köyü sınırları içerisinde bulunan Nemrut Dağı’nın yüksekliği 2150 metredir. Dağda bulunan, UNESCO Dünya Kültür Mirası’nda yer alan Helenistik Dönem kalıntıları, döneme özgü en görkemli eserlerdendir. Dağın yamaçlarında hükümdarlık yapmış olan Kommagene kralı I. Antichos, atalara ve tanrılara minnettarlığını göstermek için mezar ve anıtsal heykeller yaptırmıştır. Heykellerin yüksekliği 10 metreye kadar varmaktadır. En önemli heykel ve mimari kalıntıların bulunduğu doğu terası ise kutsal merkezdir. Nemrut Dağı, sahip olduğu devasa heykeller ve anıt mezarlarının yanı sıra dünyanın en güzel gündoğumu ve günbatımı manzaralarından birinin görülebileceği yerlerdendir. Her yıl binlerce kişi bu manzarayı seyretmek üzere Nemrut Dağı’na çıkmaktadır.
Tarihi
İngiliz Kraliyet Akademisi tarafından bölgeye araştırma yapmak üzere gönderilen genç bilim insanı Otto Punchtein önderliğindeki ekip, dağın tepesindeki tümülüs, tümülüsün doğu ve batısında bulunan devasa heykeller ve kabartmalar üzerinde çalışmalar yapmıştır. Kitabe üzerindeki Grekçe yazıyı uzun bir çalışma sonucunda çözen Punchtein, eserlerin Kommagene Krallığı’na ait olduğunu ve Kommagene kralı I. Antiochos tarafından yaptırıldığını keşfetmiştir. Kralın ağzından yazılan kitabede Nemrut Dağı’nın sırrı ve Antiochos’un yasaları belirtilmiştir. Kommagene Krallığı, M.Ö. 109 yılında kurulmuş, Grek ve Pers uygarlıklarının inanç, kültür ve geleneklerinin bir arada olduğu kuvvetli bir krallıktır.
İklimi
Nemrut Dağı’nda karasal iklim özellikleri yaşanmaktadır. Kahta ilçesi sınırları içinde yer alan dağ, ilçedeki Atatürk Baraj Gölü’nün etkisiyle Akdeniz iklimi özellikleriyle benzerlik göstermeye başlamıştır. Fakat yazın en sıcak zamanlarında bile Nemrut Dağı’nda günbatımı oldukça soğuktur.
Görülecek Yerler
Nemrut Dağı Tümülüsü: M.Ö. 1. yüzyıla tarihlenmiştir. O dönemde 55 metre olan yüksekliği günümüzde 50 metredir. Çapı 150 metre olan tümülüs, Kommagene kralı I. Antiochos’un kendi için yaptırdığı, mezar bölümünün üzerinde kırma taşların bulunduğu ve etrafının kutsal alanlarla çevrili olduğu görkemli bir anıt mezardır. Tümülüs, kralın şerefine düzenlenen törenlere özel üç terasla çevrilidir. Bu bölümler, doğu, batı ve kuzey terasları olarak adlandırılmaktadır. Doğu ve batı teraslarında; 8-10 metre yüksekliğe sahip devasa heykeller, yazıtlar ve kabartmalar bulunmaktadır. Bir aslan ve kartal heykeliyle başlayan heykel dizisi, aynı düzende son bulur. Hayvanların kralı aslan; yeryüzündeki gücü, tanrıların habercisi kartal ise göksel gücü temsil eder. Yazıtlarda, anne tarafından Büyük İskender’den (Yunan-Makedon), baba tarafından ise Darieos’tan (Pers) geldiğini ifade eden I. Antiochos, atalarından gelen çok kültürlü yapıyı ifade etmek üzere heykellerin yönlerini doğuya ve batıya doğru çevirmiştir. Tanrı heykellerinin isimleri de hem Grek hem de Pers dili ile ifade edilmiştir.
Teraslar
Doğu Terası: Kommagene’de güneş ışıklarının ilk görüldüğü yer olan doğu terasına sert kayalardan oyulmuş merdivenler ile ulaşılır. Doğu terası, tanrılar galerisi, atalar galerisi ve sunağa sahiptir.
Tanrılar galerisinde beş heykel bulunmaktadır. Bu heykellerden biri olan Antichos, güney uçta en başta yer almaktadır. Kral I. Antiochos, kendini tanrılarla aynı kategoride saydığı için heykelini bu sıraya dahil etmiştir. İkinci heykel Komagene-Fortuna, Latince uğur ve bereket anlamına gelmektedir. En uzun olan üçüncü heykel Zeus-Oromasdes ise tanrılar tanrısı Kronos’un oğlu, baştanrı ve göklerin hakimidir. Dördüncü heykel Apollon-Mithras ise Zeus’un oğlu, ışık ve güneş tanrısıdır.
Kuzey Terası: 80 metre uzunluğunda tamamlanmamış stel kaidelerin bulunduğu kuzey terası, doğu ve batı teraslarını birbirine bağlayan, 100 metre uzunluğunda bir tören yoludur.
Batı Terası: Doğu terasına benzer yapıdaki bu teras, gün batımının muhteşem manzarasının izlenebileceği bir bölgedir. Burada, tanrılar galerisindeki heykel sıralaması ve heykeller arasındaki kült yazıtlar, bazı detaylar hariç aynıdır. Doğu terasından farklı olarak, tanrılar galerisinin kuzey ucunda kabartma (rölyef) bulunmaktadır. Bu kabartmaların dördünde; kralın tanrılarla selamlaşması, kumtaşından yapılmış diğerinde ise beş tane aslan figürü kabartması bulunmaktadır.
Doğu ve batı teraslarının her ikisinde de tanrı heykellerinin tahtlarını oluşturan taş blokların arkasında Grekçe yazılmış 237 satırlık, uzun bir kült yazısı: Nomos bulunmaktadır.
Nemrut Dağı, insanlık kültür tarihinde büyük öneme sahip tarihi eserleri ve muhteşem doğa olayları ile son derece ilgi ve merak uyandıran yerlerdendir.
