Adıyaman

Palanlı Mağarası'nda yapılan incelemeler sonucu MÖ 40.000 yılına kadar uzanan tarihi ve bu tarihin ardında bıraktığı eserlerle öne çıkan Adıyaman, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fırat bölümünde yer almaktadır. Birçok Neolotik ve Kalkilitik çağlara ait izlere rastlandığı görülen kentte, Hititlerden Kommagene Krallığı'na sonrasında ise Selçuklulardan Osmanlılara uzanan tarihi bir dokuda mevcuttur. Şehir, 9 ilçesi ve 427 köyüyle beraber 7.871 kilometrekarelik yüzölçümünde 610.484 kişilik nüfusa sahiptir. Adıyaman kuzeyinde Malatya, batısındaKahramanmaraş, güneybatısında Gaziantep, güneydoğusunda Şanlıurfa ve doğusunda Diyarbakır ile komşudur.

Binlerce yıllık tarihe sahip Adıyaman, Helenistik ve Roma Dönemi eserlerine sahiptir. Bu kalıntıların en önemlisi, dünyaca üne kavuşmuş olan Karadut köyü yakınlarındaki 2206 metre yükseklikteki Nemrut Dağı’nın üzerindedir. Bu, Geç Helenistik Devir’den kalma tapınaksal mezar anıtı, yeryüzünün en değerli kültür varlıklarından biri olarak kabul edilmiştir. Bu anıt ve çevresi 1987 yılında UNESCO nezrindeki İnsanlığın Kültür Mirası listesine alınmış, 1988 yılında da milli park ilan edilmiştir. Özellikle bu parkı ve kalıntıları görmek isteyen turistler,şehirde kış ayları sert geçtiğinden mayıs-eylül ayları arasında şehre akın etmektedir.

Gerek içerdiği bitki çeşitliliği ve zengin dokusu, gerekse bu çeşitlilikten beslenen değişik canlı türlerini barındıran yapısı ile tarihin ilk evrelerinden beri her zaman insana ve topluma sundukları ile bir yeryüzü cenneti gibidir. Emevi, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalan camiler şehrin dokusunu büyülemektedir. Bunun yanı sıra tarihi dokularıyla bozulmamış ve günümüzde hala kullanılan Mor Petrus Kilisesi gibi diğer dinlere ait kutsal mekanlarda bulunmaktadır. Adıyaman Müzesi'nde bulunan ve Paleotik dönemden günümüze dek uzanan her çağa ait 30 binin üzerindeki kendine özgü eserlerin sergilenmiş olması da şehrin dokusuna bir başka hava katmaktadır. Kentte bulunan Oturakçı Pazarı çoğunlukla Adıyaman yöresine özgü eşyaların, özellikle de el sanatlarının ve halıların, alınıp satıldığı bir yer olma özelliği taşımasından dolayı mutlaka görülmesi gereken yerlerden birisidir.
 
Kahta ilçesinde bulunan ve Kommagenen Krallığı'na ait Yeni Kale ve en eski yerleşim yerlerinden biri olan Gerger ilçesindeki Gerger Kalesi, tek parça ana kaya üzerinde görenleri hayretler içerisinde bırakabilecek bir mimari yapıda inşa edilmişlerdir. İçerisinde ibadethane, sarnıç, mahsen, zindan, gizli su yolları ve benzeri sosyal donanımlar bulunmaktadır. Adıyaman dünyanın sekiz şaheserden biri olan Nemrut'a ve dünyanın altıncı modern harikası olarak kabul edilen Atatürk Barajı'na da ev sahipliği yapmaktadır. Atatürk Barajı Türkiye'nin en büyük barajı ve şehrin en büyük tatlı su olma özelliği taşımaktadır. Tarihi dokusunun ötesinde, güneşin doğuşunun da batışının da en güzel izlendiği yer ise Nemrut Dağı olarak anılır. Cennet ırmağı ve dillere destan olan Fırat Nehri'ne de ev sahipliği yapmaktadır. Ana Kaya üzerine inşa edilmiş yapıları ile birlikte bu kentte bulunan kaya mezarları bu topraklarda ölü gömme kültürünün ayrı bir sanat olduğunu göstermektedir. Bu özellikleri ile aslında her karış toprağında ayrı bir tarihin Adıyaman'da yazılı olduğuna şahitlik edebilirsiniz. Doğu ile Batının birleştiği yer ile göğün barıştığı bir mekan olarak tarihte bilinen Arsemia'nın bugünün insanlığına çok ciddi bir barış mesajı verebilmektedir. Hem tarihi yapısı ile hem de coğrafik özellikleri ile gezginleri her anlamda tatmin edebilen Adıyaman mutlaka gezip görülmesi gereken bir şehirdir. 

Adıyaman’a Türkiye’nin farklı noktalarından karayolu, havayolu, tren yolu ve feribotla ulaşım mümkündür. Hızlı olmak için havayolunu tercih edenlerin Ankara ve İstanbul’dan tarifeli uçak seferlerini kullanması gerekir. Havaalanından şehir merkezine giden otobüs ve servisler mevcuttur.

Karayolu’nu tercih edecekler için Adıyaman’a Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Kahramanmaraş ve Diyarbakır olmak üzere 5 farklı güzergah üzerinden gitmek mümkündür.

Demiryolu ulaşımı için Adıyaman'a 63 kilometre uzaklıktaki Gölbaşı ilçesindeki tren istasyonu kullanılmaktadır. Demiryolu ulaşım hattı Elazığ–Adana ve Adana–Elazığ istikametlerinde mevcuttur.

Adıyaman'a bir diğer ulaşım seçeneğiyse feribottur. Adıyaman’dan Şanlıurfa ve Diyarbakır’a karayoluyla ulaşım sağlanırken şehri Diyarbakır’a bağlayan karayolu, Gerger ilçesine bağlı Güzelsu Köyü’ndeki feribot seferleriyle Siverek ilçesine, oradan da Diyarbakır’a bağlanır.

Adıyaman, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri arasında köprü vazifesi gören bir şehirdir. Zaman zaman Akdeniz Bölgesi’nin iklim ve bitki örtüsü özellikleri bile görülür. Şehri doğudan batıya doğru bölen Toros Dağları, şehrin kuzeyinde ve güneyinde farklı iklimler yaratır. Dağların kuzeyinde kalan kesimde yazlar kurak ve serin, kış ayları ise yağışlı ve soğuktur. Güneyde kalan kısımda ise yazlar kurak ve sıcak geçerken, kışların ılık ve yağışlı olduğu görülür. Ancak Atatürk Baraj Gölü’nün de etkisiyle zaman zaman iklimde yumuşamalar hissedilmektedir. Kış ayları sert geçtiğinde Adıyaman daha çok mayıs-eylül ayları arasında ziyaret edilmektedir.

İnsanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biri olarak bilinen Adıyaman, tarihi eserleri ile yerli ve yabancı birçok turisti kendisine çekmektedir. Turistik bir kent olma özelliği taşımasından dolayı, Adıyaman'da konaklama imkanı sunan bir çok iyi konaklama tesisi bulunmaktadır. Adıyaman şehir merkezindeki otellerde 3 ve 4 yıldızlı hizmet ve konforu yaşayabilirsiniz. Ama tarihi güzelliklere yakın olmak isteyenler için Nemrut Dağı eteğindeki Karadut Köyü’nde havuzlu oteller bile mevcuttur. Otel fiyatları, sunulan imkanlara ve bulunduğu konuma göre değişiklik gösteriyor. Şehir merkezindeki yeşil yaz bahçesiyle dikkat çeken White Star Hotel, şehir manzaralı odalarıyla Samos Otel, havuz başı keyfi yapmak isteyenlerin tercihi Hotel Antiochos, turistik kafilelerin uğrak yeri Hotel Grand İsias sizlere sunduğu konfor ile tercih edebileceğiniz konaklama tesisleridir. Kahta ilçesinde bulunan ve tarihi noktalara en yakın konaklama imkanlarından birini sunan Zeus Otel'de tercih edebileceğiniz konaklama yerlerinden biridir. Adıyaman'da seyahatinize uygun pek çok otel ve pansiyon bulabilirsiniz. Adıyaman'da Yulaç Otel, Uyanık Otel, Beyazsaray Otel, Grand İskender Otel, Tuğra Otel, Vadi-l Leman Otel, Euphrat Otel, Kommegane Otel ve Kervansaray Otel alternatif konaklama imkanı sunan tesislerden birkaçıdır. Ziyaretçilerin tavsiyesi Hotel Vadi-i Leman ise ücretsiz wi-fi erişimi ve araç kiralama olanağı sağlayan, bir de hediyelik eşya dükkanı barındıran bir konaklama tesisidir. 

Yüzyıllar boyunca pek çok kültüre ev sahipliği yapmış olan Adıyaman’da gezilecek yerler bir hayli fazladır. Tarihi camiler, müzeler, köprüler, anıtlar ve mağaralar gibi gezginlerin uğrak noktası olan onlarca nokta vardır. Kimi şehir merkezinde kimi şehrin oldukça dışında olduğundan, Adıyaman’ı bir güne sığdırmak mümkün değildir.

Adıyaman Gezilecek Yerler

Güneşin en güzel doğduğu yer Nemrut Dağı, Kommagene'nin mirası Arsamia Ören Yeri, Nemrut'a giriişin işareti Karakuş Tümülüsü, Kahta Çayı'nın iki yakasını birbirine bağlayan Cendere Köprüsü, mezarlıklar tarihi açısından tartışılmaz önemi olan Haydaran Kaya Mezarları ve Turuş Mezarları, şehrin önemli ibadet yeri Ulu Camii ve yörenin gelişimine büyük katkı sağlayan Atatürk Barajı ve GAP şehrin gezilecek önemli noktalarıdır. 

Adıyaman’da şehir içi ulaşım için daha çok belediye otobüsleri tercih edilmektedir. İndirimli yolculuklar için Yamankart kullanılabilir. Belediyenin son dönemdeki çalışmalarıyla şehir içinde gece otobüsleri de çalışmaya başlamıştır. Bunun dışında dolmuş, minibüs ve taksi kullanılmaktadır. Demiryolu ulaşımı ise Gölbaşı ilçesinden yapılmakta olup hat Elazığ-Adana istikametine devam eder. Atatürk barajı üzerinden yapılan feribot seferleri için de Gerger ilçesine bağlı Güzelyurt köyü kullanılmaktadır.

Adıyaman’da bölgenin yarattığı etkiyle yemeklerin temelini et, buğday, bakliyat ve sebze ürünleri oluşturur. Baharatın eksik olmadığı ana yemeklerin yanında yöreye özgü yarpuz (nane türü bir bitki) mancası, pirpirim (bir tür ot çeşidi) ve patates salataları tercih edilir. Adıyaman halkı salatalardaki gibi yemek yanına tercih ettikleri cacıklarda da farklı çeşitler kullanır: Pirpirim cacığı, kabak cacığı, marul ve yarpuz cacığı. Ana yemeklerde ise soğan ve köfteyle alüminyum folyoda pişirilen ebuzer giffarikebabı, patlıcanla hazırlanan dövmeç, kuşbaşı et ve patlıcanla fırında pişirilen besni tavası, bulgur, nohut ve kırmızı etle tencerede hazırlanan basalla öne çıkanlar arasındadır. Tatlı olaraksa tene, top ve peynirli irmik gibi helva çeşitlerinin yanında şillik, kesme ve burma tatlısı tercih edilmektedir. Adıyaman'ın birbirinden güzel yöresel yemeklerini şehir merkezindeki sayısız restoranda tadabilirsiniz. Sıratut Mahallesi’nde Cumhuriyet Caddesi’nde yer alan Kebapçı Beko mekanda adından da anlaşılacağı üzere kebap ve et çeşitleri tercih edilir. Atatürk Bulvarı’ndaki restoranda Sofra Restoran'da ise en çok kavurmalı hitap yemeği tercih ediliyor. İçi kavurma ve baharatlarla doldurulan bu börek çeşidi bu. Mekanda canlı müzik de bulunuyor. Paşakonağı Restoran ise şehir merkezinin dışında Gölbaşı Yolu’nda Tohumcular Petrol’ün yanındaki mekan, uzak olmasına rağmen çok tercih ediliyor. Şehir merkezinde, ana caddeye paralel sokakta yer alan Süreyya Et Lokantası girişinde döner tezgahı var ama burada en çok Adıyaman Kebabı tercih ediliyor.

Adıyaman ekonomik ve sosyal açıdan son zamanların en hızlı gelişen şehirlerden biridir. Bu açıdan AVM ve diğer alışveriş merkezleri ile aslında sizlere oldukça zengin ve farklı zevklere hitap eden bir alişveriş çeşitliliği sunar. Tarihi zenginlik olan bir diğer özelliği ile tarihi eserlerin minyatürlerini alabilir veya hediyelik eşya bakabilirsiniz. Pek çok yöresel ürüne sahip Adıyaman’da alışveriş için ilk durak Kapcami Mahallesi'ndeki tarihi Oturakçı Pazarı olmalıdır. Oturakçı Pazarı'nda halı, kilim, bez bebek, heybe, Nemrut dağındaki heykelleri tasvir eden minyatürleri, geleneksel nakışlı motifleri ile perde gibi çeşitli eşyaları satın alabilirsiniz.
Şehir merkezindeki bu devasa pazarda Adıyaman’da dokunan, kendine has desen ve motifleriyle tanınan Pişinik ve Alikan halıları, kilim, cicim, heybe ile değişik el sanatları ürünlerini bulmak mümkündür. Adıyaman el sanatları açısından köklü bir geçmişe sahip olduğundan hediyelik eşyalar arasında bu ürünler oldukça önemli bir yere sahip. Besni ilçesinin Şire Pazarı'ndan ise besni üzümü, pestili ve muskası yöreye özgü hediyelikler arasındadır. Bunun için Besni ilçesini de ziyaret edebilirsiniz. Cevizli sucuk, fıstıklı muska, kesme ve pekmez şehrin yöresel gıda ürünleri arasında yer alır. 

Adıyaman’da çok hareketli bir gece hayatı yoktur. Halk daha çok restoranda yemek yemeği ya da ev misafirliklerine gitmeyi tercih eder. Müzik dinlemek isteyenler için Cafe Reina, Adıyaman Makara Bar ya da otellerin eğlence salonları tercih edilebilir. Capris Cafe, Cafe Mocha, Nobel Cafe, Campus Cafe, Adam Gibi Bir Yer Cafe & Restaurant haftanın belirli günleri akşam 7'den sonra canlı müzik dinleyebileceğiniz mekanlardır. Şehir merkezindeki bu mekanların yanısıra Otel Grand İsias Bar, Bozdoğan Otel Bar, Mavi Bar Otel Sadil gibi otellerin içinde bulunan eğlence mekanları da Adıyaman gece hayatını canlı kılıyor.

Zengin tarihi ve kültürel yapısıyla Adıyaman, bir festivaller kentidir. Yazımızın devamında sıraladığımız etkinlikler için güncel tarihleri seyahatinizden önce mutlaka kontrol edin.

Adıyaman Arsemia Müzik Festivali (Haziran/Şehir merkezi): Adıyaman Belediyesi ve Adıyaman Filarmoni Orkestrası Derneği tarafından düzenlenen kültürel bir festivaldir.

Uluslararası Nemrut-Kommagene Festivali (25-27 Haziran/ Nemrut ve Kahta): Festival kapsamında uluslararası arkeoloji konferansı halka açık konserler bölgenin turizme yönelik sorunları ve çözüm önerilerinin gündeme getirildiği konferanslar düzenlenir ve Nemrut’ta Kral Antiochos’un hayatı canlandırılır. Bunlara ek olarak Nemrut Dağı’nda balon ve motorlu yamaç paraşütü uçuşları, Atatürk Barajı’nın Kahta kıyısında su sporları yarışları yapılmaktadır.

Eğitim ve Kültür Festivali (Eylül/Besni): Her yıl geleneksel olarak Besni’de düzenlenen festival dünyanın ilk ve tek eğitim bayramı olma özelliğini taşıyor.

Zerban Şenlikleri (20 Temmuz/Çelikhan): Alevi nüfus tarafından kutsal sayılan Zerban Suyu etrafında gerçekleştirilen Zerban Şenlikleri'nde Kürtçe ve Türkçe söylenen şarkılarla hep birlikte eğlenerek barış, kardeşlik, birlik ve beraberlik vurgulanır.

Acil Yardım: 112

Yangın: 110

Polis: 155

Belediye: 0416 214 04 46