- 1 view
Eskişehir ilinin Melikgazi ilçesi sınırları içindeki Melik Gazi Türbesi bir “makam tekke”dir. Büyük Selçuklu Sultanı Sancar Bey, Bizanslı, Haçlı ve Ermeni ordularına karşı büyük zaferler kazanan Emir Gazi’ye “Melik” unvanı verir. Malatya’da vefat eden ve kahramanlıklarıyla Türk-İslam kültüründe büyük izler bırakmış olan Melik Gazi; Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesine bağlı Pazarören beldesindeki Melik Gazi köyünde, sağlığında yaptırdığı türbeye defnedilir. Ancak Eskişehir ve çevresinde bıraktığı izler ve kahramanlık hikâyeleri nedeniyle, yörede onun adına bir türbe inşa edilir. Eskişehir Melik Gazi Türbesi Selçukluların kahraman komutanına bir vefa ve selam niteliği taşımaktadır.
Melik Gazi Kimdir?
1.Dönem Anadolu Beyliklerinden Danişmentlilerin kurucusu Danişment Gazi’nin 1105 yılında vefat etmesiyle yerine büyük oğlu Emir (Melik) Gazi geçmiştir. Hanedan üyeleri arasında çıkan taht kavgalarına karşın 30 yıl süreyle hükümdarlık yapmıştır. Başlangıçta Anadolu Selçuklularına tabi olmuştur. Bizans, Haçlı ve Ermeni ordularıyla yaptığı savaşlarda büyük zaferler kazanmıştır. Bu sayede Konya dışında Sakarya’dan Malatya’ya kadar Anadolu’da hâkimiyeti ele geçirmiş ve Anadolu’nun en nüfuzlu hükümdarı olmuştur. Bu durum Abbasi Halifesi ve Büyük Selçuklu Sultamı Sancar’ın da kulağına da gitmiştir. Sultan Sancar, menşur, bayrak, davul, altın asa, taç gibi hâkimiyet nişanlarını vermek içinEmir Gazi’yi “Melik” ünvanı ile onurlandırmaya kara verir. Ancak elçiler bu haberi veremeden Emir Gazi vefat eder. Bunun üzerine oğlu Muhammed “Melik” unvanını alır. 1134’te Malatya’da vefat eden Emir Gazi’nin cenazesi Kayseri’ye götürülür ve Pınarbaşı ilçesine bağlı Melik Gazi köyünde, yaşarken yaptırdığı türbeye defnedilir. Bazı yerel kaynaklar ve söylentiler, Eskişehir ile bağlantısı nedeniyle Melik Gazi’nin Seyitgazi ilçesi Arabviran-Çukur Ağıl beldeleri arasında bulunan bir toprak kale civarında vefat ederek defnedildiğini yönündedir. Aynı adı taşıyan Niksar’daki türbenin hikâyesi de Danişmentlilerin kültürel bağlarıyla alakalıdır. Bu nedenle Eskişehir Melik Gazi Türbesi bir “makam türbe-tekke”dir.
Melik Gazi Türbesi Mimari Özellikleri
Dikdörtgen planlı, 15,50x 7,30 m ölçülerindeki Melik Gazi Türbesi mimari özellikleri Roma ve Bizans etkileri taşımaktadır. Giriş doğu tarafındadır ve girişin yanında 1 adet pencere mevcuttur. Kapı ve pencerenin üzerinde içi dolgulu tuğla kemer bulunmaktadır. Horasan harçlıdır ve çatı içleri tonoz kemerle taşıtılmış, iki yana eğimli toprakla örtülüdür. Güneye bakana uzun cephedeki iki pencereden biri doldurulmuştur. Üstlerinde ise yine içleri dolu tuğla kemerler bulunmaktadır. Türbenin içinde doğu-batı yönünde tek sanduka vardır. İç duvarlar kireç sıvalıdır. Alt kısım kırmızıya boyanmıştır. Üst kısımlarda ise kirli sarı, mavi ve yeşil renklerde bitki motifleri ile oldukça harap durumdaki eski yazılar dikkati çekmektedir. Melik Gazi Türbesi’nin avlusunda da çeşitli yapı kalıntıları mevcuttur.
Melik Gazi Türbesi'nin Yanıbaşında Nazım Hikmet Anıt Mezarı
Melik Gazi Türbesi’nin bulunduğu Doğançayır beldesi bu tarihî “makam türbe”nin yanında bir de “anıt mezara” ev sahipliği yapmaktadır. Nazım Hikmet’in Türkiye’deki ilk anıt mezarı Doğançayır’dadır. Bu belde Eskişehir çevresindeki en büyük Alevi-Bektaşi yerleşimidir. 1995 yılında yüzde 100’lük bir oranla düzenledikleri imza kampanyasıyla Nazım Hikmet’in mezarının beldelerine taşınması kararını almışlardır.
Yoldaşlar, ölürsem o günden önce yani / Öyle gibi de görünüyor / Anadolu’da bir köy mezarlığına gömün beni / Ve de uyarına gelirse / Tepemde bir de çınar olursa / Taş maş da istemez hani… diye sonlanan dizelerinden yola çıkarak; Nazım’ın mezarının en çok kendi köylerine yakışacağını düşünmüş ve buraya bir anıt mezar yaptırmışlardır. Anıt mezar 2001 yılında Nazım Hikmet’in vasiyetine uygun olarak Kurtuluş Savaşı’nda şehit düşen 72 Doğançayırlının yanı başında inşa edilmiştir.
Melik Gazi Türbesi Nerededir?
Melik Gazi Türbesi Eskişehir’in Seyitgazi ilçesine bağlı Doğançayır köyüne 3 km uzaklıkta, “Melik Gazi Çiftliği” diye anılan yerdedir. Çevresi eski mezarlıktır. Köy ile türbe arasında Melik Gazi Höyüğü bulunmaktadır.
Melik Gazi Türbesi Nasıl Gidilir?
Melik Gazi Türbesi’nin bulunduğu Doğançayır köyü ile Seyitgazi ilçesi arası 59 km’dir. Özel araçla gitmek isteyenler ya Seyitgazi ilçesi üzerinden ya da yaklaşık 37 km uzaklıktaki Eskişehir il merkezinden tabelaları takip ederek köye ulaşabilirler. Melik Gazi Türbesi’ne ulaşmak içinse 6 km daha yol kat etmek gerekiyor. Toplu taşımayı tercih edenler, Eskişehir Yunus Emre Çarşısı’ndan günde 3 kez kalkan otobüsleri kullanabilirler. Otobüs saatleri için Seyitgazi Belediyesi’nin 0222 671 3017 numaralı telefonundan bilgi alabilirler. Eskişehir’e Türkiye’nin her ilinden otobüs, büyük şehirlerinden de uçak seferi bulunmaktadır.
