- 1 view
Eskişehir ilnde yer alan Sivrihisar Saat Kulesi’nin 1899 yılında, dönemin kaymakamı Mahmut Bey tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Sivrihisar’ın her yerinden rahatça görülebilmesi için, yüksek bir kaya kütlesinin üzerine inşa edilmiştir. Kesme taşlarla yapılmış olan Sivrihisar Saat Kulesi prizma gövdelidir ve dört tarafında da saat bulunmaktadır. Haftada bir kez kurulan ve pirinçten yapılmış tokmakla her saat başı çalan kule, Sivrihisar’ın en önemli sembollerinden biridir.
Sivrihisar Saat Kulesi’nin Yapılış Amacı
Osmanlı İmparatorluğu’nda 18. Yüzyılla birlikte başlayan batılılaşma, 19. Yüzyılda doruğa ulaşmıştır. Osmanlı’nın klasik mimari özellikleri, özellikle 2. Abdülhamid dönemindeki “merkezi devleti tüm imparatorlukta temsil etme misyonu” önem kazanmıştır. Tek kule tipi yapıların, “otoritenin simgesel ifadesi” şeklinde algılanması nedeniyle, Osmanlı Devleti hem gücünü göstermek hem de halka hizmet etmek amacıyla çok sayıda il ve ilçede saat kuleleri inşa ettirmiştir. Her şehre bir saat kulesi dikme seferberliği başlatan 2. Abdülhamid, tahta çıkışının 25. yılında, valilere saat kulesi yapımıyla ilgili ferman göndermiştir. İşte Sivrihisar Saat Kulesi’nin yapım amacı da budur.
Sivrihisar Saat Kulesi Tarihçesi
Sivrihisar Saat Kulesi tarihçesine bakıldığında, pek çok kaynakta kulenin dönemin kaymakamı Mahmut Bey ve Belediye Başkanı Yüzügüllü Hacı Mehmet Efendi tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Ancak sanat tarihi uzmanı Prof. Hakkı Acun’un yaptığı araştırmalar, Sivrihisar Saat Kulesi’nin 2. Abdülhamid’in saltanatının 25. Yıldönümünde, Kaymakam Mahmut Bey’in Merzifon’a tayininden sonra Sivrihisar Kaymakamı olan Mustafa Tevfik Efendi döneminde yapıldığına işaret etmektedir. Mimarı bilinmeyen Sivrihisar Saat Kulesi, 2007 ve 2009 yıllarında onarım geçirmiş ama en kapsamlı onarım 2011 yılında gerçekleştirilmiştir. Sivrihisar Saat Kulesi tıpkı Anadolu’nun Bilecik, Bursa, Kastamonu, Mudurnu, Göynük ve Safranbolu yörelerinde yapılmış olan saat kuleleri gibi, bir yamaç ve tepe üzerine inşa edilmiştir. Kulenin tunç çanı, 2006 yılının Aralık ayında çalınmış, 10 ay sonra da bulunarak yerine takılmıştır.
Sivrihisar Saat Kulesi Mimarisi
Sivrihisar Saat Kulesi’nin mimarı bilinmemektedir. Moloz taş ve tuğla malzemeden, yığma tekniğiyle inşa edilen Sivrihisar Saat Kulesi 3,88x 3,89m boyutlarında, kare planlı ve aşağıdan yukarı doğru daralan üç kademelidir. Yaklaşık 15m yüksekliğindeki kulenin üzeri alemli bir kubbeyle örtülüdür. 1,70m yüksekliğindeki moloz taş örgülü bir kaide üzerinde yükselen kule gövdesi, her cephede birer tane olmak üzere, toplam 4 adet yuvarlak pencere açıklığıyla hareketlendirilmiştir. Tek sıra tuğla örgülü açıklıklar, ahşap cam pencerelerle kapatılmıştır.
Sivrihisar Saat Kulesi’nin köşk kısmı, saat kadranlarının üstüne kadar moloz taşla örülmüş, diğer kısımda tuğla kullanılmıştır. Köşk bölümünde demir korkuluklu balkon bulunmaktadır. Bu bölümün güney dışındaki 3 cephesi, altta dikdörtgen, üstte ise çifte yarım daire kemer formunda iki sıra pencere açıklığına sahiptir. Güney cephede ise dikdörtgen formundaki alt sıra pencere açıklığı, yakın zamanda yapılan onarımlarla kapatılmış ve özgün mimari bozulmuştur. Dıştan demir parmaklıklı bu pencerelerden alt sıradakiler ahşap doğramalı ve cam bölmeli iki kanatlıdır.
Sivrihisar Saat Kulesi’nin eski fotoğraflarında, pencere açıklıklarının arasında (her cephede birer adet) 4 tane saat kadranı olduğu görülmektedir. Ancak bu kadranlardan günümüze sadece kuzey cephedeki ulaşmamıştır. Diğer saatler, Sivrihisar Saat Kulesi’nin geçirdiği onarımlar sırasında tamir edilerek işlevsel hale getirilmiştir. Sivrihisar Saat Kulesi’nin en önemli özelliklerinde biri de, şehre bakan güney cephedeki kadranın, uzaktan daha rahat görülebilmesi amacıyla diğerlerinden daha büyük yapılmış olmasıdır.
Avrupa’dan getirtilen bu saat 5-7 günde bir kurulmaktadır. Saat mekanizmasının üstünde yaklaşık 300 kg ağırlığında tunçtan yapılmış bir çan sallanmaktadır. Bu çan “tam ve yarım saatlerde” 1 dakika arayla 2 kez çalarak halkı uyarmaktadır. Sivrihisar Saat Kulesi’ne giriş kuzey cephedendir ve 8 basamaklı merdivenle çıkılan dikdörtgen bir kapısı bulunmaktadır. Köşk bölümüne 24 basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Helezon biçimli merdivenin çekirdeği, kaide bölümündeki zemine sabitlenmiştir. Kulenin iç duvarları sıvasızdır. Sivrihisar Saat Kulesi’nin hiçbir yerinde süsleme bulunmamaktadır.
Sivrihisar Saat Kulesi Çevresinde Gezilecek Yerler
Sivrihisar Saat Kulesi çevresi, tarihî ve turistik açıdan büyük öneme sahip pek çok yapıya ve esere ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar kısaca şöyle sıralanmaktadır:
Pessinus Antik Kenti: MÖ 8. yüzyılda Frigya Kralı tarafından kurulmuştur. 1967’de başlayan kazılarda, tiyatro, agora ve nekropoller ortaya çıkarılmıştır.
Kibele Büyük Tapınağı: Antik kentin en önemli figürüdür. Antik dönemin “Ana Tanrıçası” olarak bilinen Kibele’ye atfedilmiştir.
Ulu Cami: 13. yüzyılda Selçuklu eseridir. Mevlana’nın müritlerinden Eminiddin Mikail tarından yaptırılmıştır. Caminin çatısını 67 ağaç sütun ayakta tutmaktadır.
Alemşah Kümbeti:Alt katı mezar, üst katı mescit olan bir Selçuklu eseridir.
Nasreddin Hoca’nın Evi: Türk İslam filozofu Nasreddin Hoca’nın doğduğu Hortu köyündeki evidir.
Zaimağa Konağı: Ankara dışındaki ilk Bakanlar Kurulu toplantısının yapıldığı mekândır.
Sivrihisar Saat Kulesi Nerede?
Sivrihisar Saat Kulesi ilçenin kuzeyinde, Güneş Dağı’nın yamaçlarındaki kayalıklar üzerinde yer almaktadır.
Sivrihisar Saat Kulesi Nasıl Gidilir?
Sivrihisar Saat Kulesi’ne özel araçla gidecek olanlar, Eskişehir’in merkezine geldikten sonra 1 saatlik yolculukla Sivrihisar’a ulaşabilirler. Ankara yolu üzerindeki Sivrihisar’a toplu taşımayla gitmek isteyenler içinse çok sayıda otobüs seçeneği bulunmaktadır. Ankara’dan ve Eskişehir’den Sivrihisar’a çok sık otobüs kalkmaktadır. Ancak kulenin olduğu bölgeye yürümeniz gerekiyor. Eskişehir’e Türkiye’nin her ilinden otobüs, büyükşehirlerinden de uçak seferi bulunmaktadır. Ayrıca demiryolu ulaşımı da mevcuttur.
