Gana

Gana ya da resmi adı ile GanaCumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan bir ülkedir. Ülkenin komşularını Fildişi Sahili, Burkina Faso ve Togo oluştururken, güneyinde Gine Körfezi (Atlas Okyanusu) yer almaktadır. Ülke sınırları içerisinde yer alan zengin maden yataklarının en önemli parçasını oluşturan maden olan altın nedeniyle eski koloni sahibi BirleşikKrallık ülkeye koloni döneminde AltınSahili ismini vermiştir. Ülkenin en büyük şehri ve başkenti Accra'dır.

Ülkeye verilen Gana ismi ile Batı Afrika'da kanıtlanabilen ilk büyük imparatorluk olan Gana İmparatorluğu'na atıfta bulunulmuştur. İlk Arap tüccarların 9.yüzyıl'daki yazışmalarında söz edilen ve o dönem sadece kuzey Afrikalı tüccarlardan tarafından bu ismi ile anılan imparatorluğa, kendi halkı Wagadu ya da Ta'rikhal-Sudan demekteydi.

Coğrafi açıdan sahil şeridi bölgesi, yağmur ormanları bölgesi ve savan bölgesi olarak üç bölüme ayrılan ülkede yüzey yapısı bakımından da beş doğal alana ayrılmaktadır. Bu alanlar alçak ovalar, Aschanti yüksek arazileri, Akwapim-TogoSıradağı, VoltaHavzası ve yüksek ovalardır. Ülkenin güney bölgesinde başkent Accra'dan başlayarak Togo'ya kadar uzanan Akwapim-TogoSıradağları üzerinde ülkenin en yüksek noktaları yer almakta olup, dağ tepelerinde ve yamaçlarında sık yağmur ormanları bulunmaktadır.

Gana topraklarının üçte ikisi yani yüzde 66'sına tekabül eden 158.000 kilometrekarelik bir alan VoltaNehri kaynağından beslenmektedir. Nehrin alt kısımlarında yapay olarak dünya üzerindeki yüzeysel olarak en büyük su birikintisi ile AkosomboBarajı oluşturulmuştur. Ülke genelinde ayrıca Aschanti bölgesinde kaynağı çıkan ve AtlasOkyanusu'na dökülen birçok nehir bulunmaktadır.

Ülke genelinde çok sayıda bitki ve hayvan çeşidi bulunmaktadır. Özellikle tropikalyağmurormanlarıbiyoçeşitliliğenedenolmaktadır. Ancak son yıllarda tahrip edilen yağmur ormanları 20.yüzyıl'da 85.000 kilometrekare bir alanı kaplayan bir konumda bulunurken, bu oran bu yüzyıl içerisinde yarıdan da fazla azalarak 40.000 kilometrekare 'ye kadar düşmüştür. Ülke genelinde yıllık olarak yüzde 1,7 düzeyinde orman kaybı yaşanmaktadır.

Her daim yeşil bir renge sahip olan yağmur ormanları 50 metre yüksekliğe, 3 metre kalınlığa varabilen ve 300 yılı bulabilen ağaçlar ile kaplı bir konumdadır. Meliaceae, Azobé, Sapeli (Entandrophragma cylindricum), Khaya ağaçları bu bölümlerde büyük çoğunluğu oluştururken ayrıca incir, epifit, salepgiller, cola ve Hevea brasiliensis ağacı ve bitkileri de yoğun olarak bulunmaktadır. Bunların haricinde ülkede 1.200'den fazla palmiyeağacı çeşidi gözlenmektedir.

Özellikle orman alanlarının yok edildiği arazilerde de ananas, muz, plantein, avokado, papaya, Psidium guajava, portakal, narenciye, Vanilla planifolia, hibiscus, ateş ağacı ve küpe çiçeği gibi meyve ve çiçek bitkileri ekilmektedir. Savan bölgelerinde ise genellikle tek başına bulunan Baobab ağaçları gözlemlenmekte olup, sahil kesimlerinde Mangrov ormanları ile birlikte çok sayıda palmiye ağaçları görülmektedir.

Ülkedeki yaban hayat ise çok fazla çeşitlilik arz etmektedir. Ülke sınırları içerisinde papağan, boynuzgaga, kartal, ağaçkakan, beçtavuğu ve güvercin gibi tropikal kuş çeşitlerinin yanı sıra çok sayıda göçmen kuş sürüleri de bu topraklarda gözlemlenebilmektedir. Nehir kıyılarında ve sulak alanlarda da birçok su kuşu çeşitleri bulunmaktadır.

Gana'da birçok memeli hayvan yaşamını sürdürmektedir. Aslan, leopar, fil, misk kedisi, bizon, su aygırı, düğmeli domuz ve birçok antilop çeşidi özellikle savan bölgesinde görülmektedir. Ayrıca şempanze, birçok makak çeşidi ve babun gibi maymun türleri de sıklıkla gözlemlenebilmektedir.

Gana'nın AtlasOkyanusu kıyıları dünyanın en zengin deniz canlısı türlerinin bulunduğu noktalardan birini oluşturmaktadır.

Tipik bir tropikal iklim bölgesi olan Gana’ya yılın her dönemi gidebilirsiniz.Aralık-Ocak dönemi yağışların az olmasından dolayı en uygun ziyaret dönemidir. Yaz döneminde yağışlar Ağustos ayında diğer aylara göre daha çok düşer.

Ülke içerisindeki çoğunluğu oluşturan en önemli etnik grup yüzde 47 ile Akanlar' dır. Bunun haricinde Dagombalar, Eveler, Galar ve Gurmalar diğer etnik grupları oluşturmaktadır. Gana kültüründe renkli giyim önemli bir yer tutmaktadır. Gana'da kadınlar inançlarından bağımsız olarak modaya ve kıyafetlerine uygun renkli başörtüleri kullanmaktadırlar. Düğün ya da cenaze gibi özel günlerde kişinin yakını tarafından seçilen kumaştan oluşturulan kıyafetler katılımcılar tarafından diktirilerek giyilmektedir. Erkekler ise genellikle geleneksel olarak tek tip sarılmış elbise giyimini tercih etmektedirler. Gana dokuma sanatında kente önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle Ashanti bölgesindeki kabile reisleri geleneksel kültürlerine bağlılığını göstermek adına çok sık şekilde giyilmektedir. Eski dönemlerde kente dokuma kıyafetleri sadece krallar tarafından giyilebilmekteydi.

Gana’da tropik iklim kuşağının tüm sebze ve meyvelerini görebilirsiniz. Mango, muz, hindistancevizi ve yabani muz denebilecek plantine her yerde rastlanıyor. Plantin, yemeğin yanında ya da kızartılarak yeniyor. Her yemekte pirinç yeniyor. Bu nedenle yerel halk arasında Çinmutfağı bir hayli popülerdir. Balığın Gana mutfağında önemli yeri var. Özellikle barakuda lezzetli bir balık. Gana mutfağı çok zengin olmasa da kendine özgü tatlara sahiptir. Çorbalar ve deniz ürünleri içeren sulu yemekler önemli bir yer tutuyor mutfakta. Çorbalarda kırzmızı et, balıketi ya da balık sebzelerle birlikte kullanılıyor.

Öğütülmüş mısırdan üretilen nişastasız Banku ve mısır ve yulaf ezmeli lapalar çok popüler lezzetler. Banku ve benzeri dokonu genellikle kızartılmış balıkla servis ediliyor. Acı biber, soğan ve domates gibi sebzelerden yapılan soslar yemeklere eşlik ediyor. Ülkede bir hamur türü olan fufu da oldukça yaygın.

Yılın her döneminde pek çok etnik bileşenin kültürel ve geleneksel mirasının korunması ve tanıtılması amacıyla, aynı zamanda da turistik amaçlara hitap eden sayısız yerel kültür festivali vardır Gana’da. Bakatue, Homowo, Aboakyer, Kundum, Foo (Fao), Ohum, Hogbetsotso, Ngmayem ve Volo bunlardan bazılarıdır. Bu festivallerin her biri bir kabileye aittir ve özellikle onun tarafından kutlanır. Bunun dışında kıtlık, hasat ve zoraki göçler gibi toplumsal travmaların anıldığı etkinlikler de mevcuttur.

Kakube ve Kobina festivalleri en meşhur hasat festivalleridir. Zoraki göçleri anan iki festivalleri vardır: Akwantukese Festivali ve Hogbetsotso Festivali.

Yeni Yıl (1 Ocak)

Bağımsızlık Günü (6 Mart)

Kutsal Cuma

Paskalya

İşçi Bayramı (1 Mayıs)

Afrika Birliği Günü (25 Mayıs)

Cumhuriyet Bayramı (1 Temmuz)

Ramazan Bayramı

Kurban Bayramı

Kurucular günü (21 Eylül)

Çiftçi Günü (2 Aralık)

Noel (25-26 Aralık)

*Yanında tarih belirtilmeyen tatillerin günü yıla göre değişmektedir.

Gana tropikal iklime sahip bir ülke olup, mevsimsel geçişler yaşamamaktadır. Ülkede mevsimlerden ziyade yağışlı ve kurak günler görülmektedir. Gece ve gündüz sürelerinin neredeyse eşit olduğu Gana'da iklim güneyde daha nemli, yağışlı ve buna bağlı olarak yağmur ormanların sık görüldüğü, kuzeyde ise daha kurak ve yağışsız bölümlerde tropik yağmur ormanları ile kuru çöller arasındaki geçiş bölgesinde yer alan geniş çayırlar yer almaktadır.

Ülkenin kuzeydoğu bölgesinden esen Harmattanrüzgârları, Kasım ile Şubat ayları arasında yaşanan kurak dönemin yaşanmasına neden olmaktadır. Yağışların bol olduğu yağmur dönemlerine BatıAfrikaMonsun sistemi neden olmaktadır. Ülke genelinde en çok yağışların gerçekleştiği en dış güneybatı bölgesindeki sahil kesiminde yıllık ortalama 2.000 milimetre üzerinde yağış gerçekleşmektedir. Bu oran kuzey bölgelerde 1.000 milimetre civarında seyrederken, batı kıyı bölgelerde ve özellikle Aksim şehrinde 2.200 milimetre' ye varan yıllık yağış ortalamaları görülmektedir. Başkent Accra' da bu oran 800 milimetre dolaylarındadır. Güneybatı bölgelerinin nemli ve ıslak olması her daim yeşil yağmur ormanların varlığına sebep olmakta ve bu alanda tropikal ormanlara geçiş görülmektedir.

Portekizlilerden sonra bölgeye Danimarka'dan, İsveç'ten, Hollanda'dan, Britanya'dan ve Fransa'dan başta olmak üzere birçok Avrupalı daha gelmiş, yerliler ile anlaşarak kaleler yapmışlar ve zaman içerisinde birbirleriyle mücadele etmişlerdir. Afrika kıtasının hiçbir sahil bölgesinde, Gana'nın bu bölgesinde olduğu kadar sık ve birbirine yakın Avrupalıların oluşturduğu kaleler ve üsler bulunmamaktadır. Bu yakınlık bazı kaleler arasında görüş mesafesi uzaklığında yapılmaktaydı. Bu kaleler Avrupalıların mülkü olarak yapılmamaktaydı, kalelerin yapıldığı alanlar ücreti karşılığı kabile reisi tarafından kiralanmaktaydı. Kaleler o dönem için sömürge düşüncesi ile oluşturulmamış, ticari üs olarak inşa edilmiştir.

Avrupalılar ilk yıllarında baharat ve altın madeni ilgisi nedeniyle bu bölgede bulunmuş daha sonraki yıllarda buna özellikle Amerika'ya gönderilme üzerine kurgulanmış köle ticareti de eklenmiştir. Afrikalılar bu ticaret karşılığında silah, mühimmat ve malzeme elde etmekteydi. Avrupalılar ile gerçekleşen bu ilk temaslar daha sonraki yıllarda oluşacak koloni sömürge sisteminden farklı olarak ilerlemekte, Afrikalılar ile Avrupalılar eşit şartlarda ticaret yapmaktaydı. 1800'lü yıllara gelindiğinde ise Britanyalılar ve Hollandalılar diğer Avrupalılara karşı üstünlük kurarak bölgeye daha çok hâkim olmaya başlamışlardır.

1821 yılında Britanya hükumeti önemli bir adım atarak, var olan Britanya kalelerini esnafın ve yerleşimcilerin vazgeçirme çabalarına rağmen bölgeyi AltınSahilKolonisi olarak Londra'da bulunan Koloni Bakanlığı’na bağlamıştır. 1874 yılında bölge Kraliyet kolonisi olarak ilan edilmiş, ülkede 1700’lerden beri hâkim güç olan AshantiKrallığı'na da 1902 itibariyle varlığına son verilerek iç kesimlerdeki Ashanti bölgesi ile kuzey bölgelerde de hâkimiyeti ele almış ve koloni Accra'da bulunan vali tarafından yönetilmiştir.

Bölgede bulunan tüm kabile liderleri dolaylı yönetim şekli ile valiye bağlanmış, gerçekte kolonileştirilen kıyı şeriti bölgesinde de 29 kişilik yasama konseyi oluşturulmuş, bu konseye de dokuz Afrikalı seçilmiştir. II. Dünya Savaşı esnasında birçoğu Güneydoğu Asya'da konuşlandırılmak üzere bu bölgeden 40.000 asker BirleşikKrallık adına savaşa katılmıştır.

6 Mart 1957 tarihinde Britanya Kraliyet kolonisiAltın Sahili ve Britanya Togoland, Gana ismi ile bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bağımsızlık bildirisinden bir yıl önce 1956 yılında II. Dünya Savaşı neticesinde Birleşik Krallık'ın Almanya'dan aldığı Togoland'ın batı kesiminde gerçekleştirilen referandumda, halkın büyük bir kısmı yeni oluşturulacak bu ülke ile birleşmeyi kabul etmiştir.

Gana'da 2008 verilerine göre Gayrı safî millî hâsıla verileri 14,679 milyar Euro düzeyinde olup, bu veriler ile Dünya Bankası sıralamasına göre 104. sırada yer almaktadır. Gana'da atılan sanayi adımlarına rağmen hala büyük oranda tarımsal faaliyetlerin ön planda olduğu bir ülke konumundadır. 2009 verilerine göre Gayrı safî millî hâsıla içerisinde tarımın oranı yüzde 37,3 düzeyindedir.

Ülke nüfusunun yüzde 56'lık bir kısmı ile yarıdan fazlası tarım ve balıkçılık ile uğraşmakta, yapılan birçok tarım faaliyetleri de şahsi tüketim için gerçekleştirilmektedir. Ülkenin bağımsızlığını elde etmesinden kısa süre sonra başlayan ve 20.yüzyıl'nin son dönemlerini kapsayan siyasi istikrarsızlık ve askeri darbeler ülke ekonomisinin gelişmesine engel teşkil etmiş, demokratikleşme adımlarının atılması ile 2001 yılında sonra stâbil bir konuma gelmiştir. Ülkede başta altın olmak üzere birçok değerli maden yatakları bulunmasına rağmen, Gana dünya üzerindeki en fakir ülkelerden biri konumundadır.

Ülke genelinde hâkim olan din Hristiyan dini olup, nüfusun yüzde 71,2'si Hristiyan inancına göre yaşamaktadır. Hristiyan dini içerisindeki mezhep dağılımda ise nüfusun yüzde 28,3'ü Pentacosizm, yüzde 18,4'ü Protestan, yüzde 13,1 Katolik, yüzde 11,4'ü ise diğer Hristiyan mezheplerine göre inançlarını yaşamaktadırlar. Ülkede İslamiyeti din olarak benimseyen ve bu doğrultuda inançlarını uygulayan nüfusun oranı yüzde 17,6 düzeyindedir. Gana'da ayrıca yüzde 5,2 yerel Afrika dinlerine, yüzde 0,8 ise de diğer dinlere inanan topluluk yaşamaktadır. 2010 verilerine göre nüfusun yüzde 5,2'si de herhangi bir dine mensup olmadığını ifade etmektedir.

AKRA BÜYÜKELÇİLİĞİ
Adres: Embassy of the Republic of Turkey to the Republic of Ghana L8 Block 1 Section 17B Labone Abafum Crescent Accra/Ghana
Telefon: (00-233) 302 218 180
Faks: (00-233) 21 771 628
Büyükelçilik:[email protected]
Konsolosluk Şubesi: [email protected]
http://www.akra.be.mfa.gov.tr
Görev Bölgesi: GANA CUMHURİYETİ, LİBERYA, SİERRA LEONE