Atatürk Arboretumu

Arboretum, bilimsel araştırma ve gözlemler için oluşturulmuş ağaç koleksiyonlarıdır. Arboretumlara daha yaygın kullanımıyla sadece ağaçlardan oluşan botanik bahçeleri diyebiliriz. Atatürk Arboretumu Belgrad Ormanları'nın güneydoğusunda 296 hektarlık bir alan üzerinde oluşturulmuştur. Bu alanda Osmanlı döneminden kalan Kirazlıbent ve 1916 yılında oluşturulan Türkiye’nin ilk fidanlığını da barındırır.

Atatürk Arboretumu Orman Genel Müdürlüğü İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü’nün Bahçeköy Orman İsletme Müdürlüğü’ne bağlı bir işletme şefliğidir. İdaresi bir danışma kuruluna bağlı olup İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ve Orman Genel Müdürlüğü’nden oluşur. Mülki haklar ve finans kaynakları ise Orman Genel Müdürlüğü’ne aittir.

1949 yılında Bahçeköy’e arboretum kurulması kararlaştırıldıktan sonra projelendirme için Sorbonne Üniversitesi Botanik Bahçesi enspektörlerinden Mösyö Camille Guinet İstanbul’a davet edilmiştir ve çalışmaları 1959-1961 yılları arasında aralıklı olarak devam etmiştir. 1982 yılına kadar devam eden altyapı ve dikim çalışmaları sonlandığında Atatürk’ün 100. doğum yılı vesilesiyle Atatürk Arboretumu ismini almıştır.

Türkiye’de bulunan iki adet arboretumdan biri olan Atatürk Arboretumu, İstanbul’da Sarıyer ilçesinin sınırları içerisinde yer alıyor. Kemerburgaz – Bahçeköy yolu üzerindeki bu doğa harikası alan, özellikle İstanbulluların şehir karmaşasından kaçtığı sakin ve keyifli bir yer. Yerli ve yabancı turistlerin de sıkça tercih ettiği 345 hektarlık bir alana kurulu olan Atatürk Arboretumu ziyaretinde 1500 adedi aşkın bitki türünü keşfetmek ve incelemek mümkündür.

Arboretum Ne Demektir? 

Arboretum, diğer adı ağaç parkı olan ve esasen ağaçların ve onun gibi odunsu bitkilerin yetiştirilmesini amaçlayan botanik bahçesidir. Böyle bahçeler bilimsel araştırma ve gözlemler için kullanılmakla birlikte, çeşitli canlı ağaç türlerinin barındığı bir müzedir.
Arboretum teriminin kökeni Latince’dir. Bu sözcük, “ağaç” anlamına gelen arbor sözcüğü ile “belli bitkilerin yetiştirildiği alan” anlamındaki “-etum” son ekinin birleşmesinden doğmuştur.

Ülkemizde Atatürk Arboretumu ve Karaca Arboretumu olmak üzere iki arboretum mevcuttur.Atatürk Arboretumu’nun oluşturulmasına 1940’lı yıllarda başlanmıştır. Arboretumların tarihi ise Mısır firavunları dönemine kadar uzanır. Çeşitli ülkelerden getirilen farklı egzotik ağaçların firavunların ölüm tapınaklarına dikilmesi, arboretumların başlangıcı kabul edilir.

İngiltere veAlmanya gibi ülkelerde ise 200-300 yıllık, bilimsel çalışmaların yapıldığı, oldukça fazla ağaç çeşidine sahip arboretumlar mevcuttur. Dünyanın en eski arboretumu Hırvatistan’daki Trsteno Arboretumu’dur. Bu arboretum 15. yüzyılın sonlarına doğru Hırvatistan’ın yerli asillerinden Gozze ailesi tarafından oluşturulmuştur. Oldukça zengin ağaç çeşidine sahip olan Trsteno, Gozze ailesinin gemi kaptanlarının farklı kıtalara seyahatlerinden tohum ve bitki fidanı getirtmeleri sayesinde oluşturulmuştur. 

Arboretumların oluşturulma amaçları çok çeşitlidir. Bunların arasında; topluma ve özellikle öğrencilere odunsu bitkileri tanıtmak, çevre koruma bilincini oluşturmak, dünyanın çeşitli yerlerinden getirilen endemik türlerin bir arada sergileyerek tanıtmak, tehlike altında olan türleri korumak, yabancı türleri farklı iklimlerde yetiştirmek gibi amaçları vardır.

Atatürk Arboretumu Hakkında Bilgi

Ağaç parkı olarak da bilinen ve esasen ağaçların ve onun gibi odunsu bitkilerin yetiştirilmesi için kurulan ve bir nevi botanik bahçesi olan arboretum alanlarından Türkiye’de iki adet bulunmaktadır. Bunlardan biri Yalova’daki Karaca Arboretumu iken, bir diğeri İstanbul’daki Atatürk Arboretumu’dur.

Sarıyer ilçe sınırları içerisinde, Belgrad Ormanı’nın güneydoğusunda, 345 hektarlık alana kurulmuş olan Atatürk Arboretumu 1500’ü aşkın bitki türü görülebilmektedir. Bunun yanı sıra hatırı sayılır bir oranda soğanlı bitkiler koleksiyonu da mevcuttur.

Burada görebileceniz bitki ve ağaç türleri arasında öne çıkanları ise şöyle sıralayabiliriz: Peruka Çalısı, Mamut Ağacı, Japon Tesbih Çalısı, Adaçayı Yapraklı Laden, Kokulu Servi, Tüylü Kartopu, Parçalı Yapraklı Leylak, Söğüt Yapraklı Dağ Muşmulası, Makedonya Meşesi, Tibet Dağ Muşmulası, Florida Kızılcığı, Kırmızı Çiçekli Atkestanesi, Anadolu Karaçamı, Amerikan Lale Ağacı ve Maymun Çıkmaz Ağacı…

İçerisinde Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaptırılan Kirazlıbent ile 1916’da Neşet Hoca tarafından kurulan Türkiye’nin ilk fidanlığını barındıran Atatürk Arboretumu yeryüzündeki diğer arboretum ve botanik bahçeleri ile tohum ve fidan temini konusunda işbirliği de yapmaktadır.

Atatürk Arboretumu Nasıl Kuruldu?

Orman Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hayrettin Kayacık’ın 1949 senesinde Orman Genel Müdürlügü’ne Bahçeköy’de bir arboretum kurma talebinin uygun karşılanması ile, Orman Fakültesi ve Bahçeköy Orman İşletme Müdürlüğü’nün ortaklaşa çalışması sonucu Büyükdere-Bahçeköy-Kemerburgaz asfaltı kenarındaki alanda arboretum kurma çalışmalarına başlandı. Bu dönemde Sorbonne Üniversitesi Botanik Bahçesi enspektörlerinden Mösyö Camille Guinet, 1959-1961 yılları arasında çalışmaya destek oldu. Ancak ödemek yetersizliğiyle yarım kalan proje, 1982’de Atatürk’ün 100. doğum yılı kutlamalarıyla onun adını aldı ve 12 Temmuz 1992 yılında halka açıldı.

Atatürk Arboretumu Yeme-İçme

Bu doğa harikasını ziyaret ederken tüm gününüzü orada geçirebileceğiniz ihtimaline karşı yanınızda yemek götürmek iyi bir fikir sayılabilir. Çünkü Atatürk Arboretumu yemek konusunda size yardımcı olacak bir mekana sahip değil. 

Bunun için yanınızda bir sandviçiniz olursa Atatürk Arboretumu kahvaltı için keyifli ve bol oksijenli bir alan olarak iyi bir tercih olacaktır. Öte yandan büyüleyici güzelliği ile Atatürk Arboretumu yemek fikrini aklınızdan çıkarabilir. Bu, sizin iştah durumunuza göre vermeniz gereken bir karar diyebiliriz.

Atatürk Arboretumu Nerededir ve Nasıl Gidilir? 

Atatürk Arboretum’u İstanbul’un Sarıyer ilçesi, Kemerburgaz-Bahçeköy yolu üzerindedir.

Atatürk Arboretumuna gitmek için Yenikapı- Hacıosman metro hattını kullanarak Hacıosman’da indikten sonra 42HM numaralı Bahçeköy otobüslerine binerek 20 dakikalık yolculuktan sonra Bahçeköy’de inip, Kemerburgaz yolundan 450 metre kadar yürüyerek ulaşabilirler. Arboretuma Sarıyer-Bahçeköy, Taksim-Bahçeköy, 4.Levent-Bahçeköy otobüs hatlarını kullanarak da ulaşabilirsiniz.

Eğer aracınızla gitmek istiyorsanız Sarıyer yönünde Büyükdere Caddesi istikametinde ilerleyin, Hacıosman’a geldiğinizde tabelaları takip ederek Bahçeköy yoluna sapın. Bahçeköy’e geldikten sonra, İstanbul Üniversitesi spor salonunun karşısındaki Kemerburgaz Yolunun solundan 400-500 metre ilerledikten sonra arboretuma ulaşabilirsiniz.

Atatürk Arboretumu Giriş Ücretleri ve Ziyaret Saatleri:

 Pazartesi ziyarete kapalı olan Arboretum, yaz aylarında 8.30-20.00 saatleri arasında, kış aylarında ise 17.00’ye kadar açıktır.

 Ziyaretiniz sırasında bir mesire yerinde değil, canlı ağaç müzesinde olduğunuzu unutmamak da fayda var. Bu nedenle su hariç her türlü içecek, yiyecek, evcil hayvan, bisiklet, top, uçurtma, balon vs. içeriye sokmak yasaktır. Ayrıca izin alınmadıysa çekim ekipmanı ve kostümü de içeriye alınmamaktadır.

Atatürk Arboretumu Telefonu: (0212) 226 1929