Tibet

Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olarak bilinen özerk bir bölgededir Tibet. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye de tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Çinghay, doğusunda Siçuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Butan yer alır.
 
Tibet’in başkenti Lhasa’dır. Diğer önemli şehirleri arasında Shigatse, Gyantse ve Qamdo yer alır.
 
3,180,000 kişilik nüfusu, 8. yüzyıldan bu yana Budizm’e inanmaktadır ve halkın büyük kısmı tarımla uğraşır. En çok üretilenler arasında; buğday, arpa, bezelye ve fasulye vardır. Hayvancılık da ekonomik anlamda önemli bir yer tutar. En önemli hayvanı katıra benzeyen “yak”tır. Etinden ve derisinden faydalanılır. Ayrıca koyun, keçi, katır, deve ve at yetiştiriciliği de yapılmaktadır.
 
Doğal güzellikleri ve sıcakkanlı insanıyla turistleri çeken Tibet’e gitmek en uygun zaman Nisan, Mayıs ve Haziran aylarıdır. Ancak Tibet turizminin çok sıkı bir şekilde Çin tarafından kontrol edildiğini unutmamak gerek.
 
Tanıtım videosu: https://www.youtube.com/watch?v=EJc7LI9Xbcg

Muson yağmurları ve çetin kış koşulları sebebiyle Tibet’e gitmek için en uygun zaman Nisan, Mayıs ve Haziran aylarıdır.
 

3 milyonu aşkın nüfusuyla daha çok kırsal kesimde yaşayan Tibet halkı, geleneklerine bağlı olarak yaşar. Karşılıklı saygı ve sevgi onlar için çok önemlidir. Turistlere karşı oldukça sempatik tavırlarıyla dikkat çekerler.
 
Ülkede yaklaşık 2500 adet okul bulunmaktadır. Çoğu, halkın desteğiyle ayakta kalmaktadır. Eğitim alabilenlerin sayısıysa oldukça düşüktür.
 
Sağlık alanında da çok etkili bir ülke olmayan Tibet’te açık alandan su içmemeye çalışın. Her zaman kapalı şişe tercih edin. Sokakta fotoğraf çekerken yerli halkı gönül rahatlığıyla çekebilirsiniz ancak askeri üniformalı kişiler kendilerini çekmenize aynı sıcaklıkla yaklaşmayacaktır.

Tibet mutfağındaki yemekler, keyiften çok ihtiyaçtan gelişmiştir. Yöresel restoranlar ağırlıklı olarak başkent Lhasa’dadır. Bunun dışında gezileriniz sırasında yerel halkın evine misafir olma şansınız olabilir.
 
Öne çıkan yemeklerinden “momo”, haşlanmış mantıya benzer. İçi et ya da sebze ile doldurulmuştur. Bir diğeri “thugpa”dır. Uzun uzun kesilmiş şehriyeler et ya da sebze ile çorba olarak hazırlanır.
 
Tibet’in milli yemeği olarak adlandırılabilecek “tsampa”, kavrulmuş arpa unundan hazırlanır. Un, su ya da bira ile ıslatılarak hamur haline getirilir. Taşıması ve yemesi kolay olduğundan çok tercih edilir.
 
Kırsal alanda yaşayanlar “yaksha” adı verilen kurutulmuş yak (Tibet öküzü) etini çok tüketirler. Şeritler halinde kesilen etler, açık havaya asılarak kurutulur.

Tibet’te alışveriş imkânı genel anlamda başkent Lhasa’da yaygındır. Çok fazla yöresel ürün bulmak mümkündür. Özellikle Barkhor Caddesi’nde kurulan açık pazar yeri bunun için idealdir.
 
Tibet’ten alınabilecek hediyelik eşyalar arasında mücevher niteliğindeki yöresel desenli el dokuma halılar öne çıkmaktadır. “Thangka” adı verilen ve genellikle üzerine Budizm ile alakalı desenler olan dokumalardan da temin edilebilirsiniz. Bu tip desenler bazen ahşap üzerine işlenmiş olarak da satılmaktadır. Bir diğer yöreye özgü hediye ise kum tablolardır. Çeşitli mineraller ve renkli kumla hazırlanırlar. Bronz heykeller, hayvan ya da insan figürlü masklar, çömlekler ya da ahşap oymacılığı ile hazırlanan ürünler de dikkat çekidir.
 

Tibet Yeni Yılı, ülkede yaşayanlar için yılın en önemli zamanı. Tibet takvimine göre Aralık ayının sonunda kutlanan yeni yılda ülkenin farklı bölgelerinde farklı kutlamalar yapılıyor ama en etkilisi başkent Lhasa’da oluyor. 15 Ocak olduğundaysa kutlamalar bitiyor ve yerini Fener Festivali’ne bırakıyor ve yerli halk tapınakları ziyaret ediyor.
Budist inancına göre Nisan ayının ortasında Sakyamuni doğuyor, Buda oluyor ve aynı ay içinde ölüyor. Lhasa ve çevresinde düzenlenen Sagar Dawa Festivali’nde, anmalar yapılıyor.
 
Temmuz ayının ilk 10 günü ise tüm ülkede Banyo Festivali var. Gamariji olarak adlandırılan bu festivalin yapılmasının amacı daha sağlıklı olabilmek.
 
Her yıl Ağustos ayında beş gün düzenlenen Lhasa Shoton Festivali (Shoton, kesilmiş süt kutlaması demektir) boyunca opera gösterimleri yapılıyor ve resim sergileri açılıyor. Ağustos ayının bir diğer etkinliğiyse Ongkor Festivali. Bir nevi hasat festivali olan dönemde at yarışları, dans gösterileri ya da güreş müsabakaları düzenleniyor.

Yeni Yıl (1 Ocak)
Bahar Festivali (Şubat)
Çin Yeni Yılı
Bahar Festivali Altın Haftası (Şubat)
Fener Festivali (22 Şubat)
Uluslararası Kadınlar Günü (8 Mart)
Zhonghe Festivali (Mart)
Ağaç Dikme Günü (12 Mart)
Mart Ekinoksu (20 Mart)
Qing Ming Jie Tatili (3-4 Nisan)
İşçi Bayramı (30 Nisan, 1-2 Mayıs)
Gençlik Günü (4 Mayıs)
Çocuklar Günü (1 Haziran)
Ejderha Kayığı Festivali (10-11 Haziran)
Haziran Gündönümü (20 Haziran)
Çin Komünist Parti (CPC) Kuruluş Günü (1 Temmuz)
Denizcilik Günü (11 Temmuz)
Ordu Günü (1 Ağustos)
Double Seven Festivali (9 Ağustos)
Ruhlar Festivali (17 Ağustos)
Öğretmenler Günü (10 Eylül)
Sonbahar Ortası Festivali (15-16-17 Eylül)
Eylül Ekinoksu (22 Eylül)
Ulusal Gün (1 Ekim)
Ulusal Gün Altın Haftası (2-7 Ekim)
Double Ninth Festivali (9 Ekim)
Gazeteciler Günü (8 Kasım)
Aralık Gündönümü (21 Aralık)
Noel (25 Aralık)

Tibet'in büyük bir bölümünde senenin tamamı soğuk ve kuru geçer. Bazı istisna haller hariç ülkenin senelik yağış ortalaması 2500 milimetre civarındadır. Sert rüzgârlar, tipi ve kar fırtınaları bu bölgeye hastır. Ülke sıcaklığı ortalama olarak yazın 32 derece, kışın ise sıfır derecenin altındadır. İklim, yükseklik ve dağların pozisyonuna göre değişir. Aynı bölgede bile ısı bir yerden başka bir yere göre değişiklik gösterir.

Bir tarım ülkesi olan Tibet’te halkın büyük kısmı tarımla uğraşır. En çok üretilenler arasında; buğday, arpa, bezelye ve fasulye vardır. Hayvancılık da ekonomik anlamda önemli bir yer tutar. En önemli hayvanı katıra benzeyen “yak”tır. Etinden ve derisinden faydalanılır. Ayrıca koyun, keçi, katır, deve ve at yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Ülkede son dönemde demir işçiliği ve oymacılık sanatlarına önem verilmiştir. Halkın bir kısmı bu kesimde çalışmaya başlamıştır. 1950 senesinden beri ülkenin en önemli endüstrisi kömür ocaklarıdır.
 
Tibet, kürk, yün ve deri gibi malların yanı sıra; çay, pirinç, pamuklu maddeler ve ev eşyaları da ithal eder.

Merkezi Çin Hükümeti, Tibet'i vergiden muaf tutmakta ve bölge yönetiminin giderlerinin yüzde 90'lık bölümünü karşılamaktadır.

Tibet halkı 8. yüzyıldan bu yana Budizm’e inanmaktadır. Daha öncesinde ise Şaman ve Animisttiler. 2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre ülke nüfusunun yüzde 92’si halen Budisttir. Bunun dışında ülkede Müslümanlar ve Katolikler yaşamaktadır.

Tibet’te iki resmi dil mevcuttur: Tibetçe ve Çince. Ancak bu iki dil dışında bölgede pek çok farklı dil ve lehçe de kullanılmaktadır.