Van Akdamar Kilisesi

Van Gölü’nde sıralanan adalar arasında en büyük yüzölçümüne sahip Akdamar Adası’nda yükselen Kutsal (Surp) Haç Kilisesi veya daha yaygın adıyla Akdamar Kilisesi; üstün bir ustalığın izini taşıyan taş bezemeleriyle olduğu kadar ada üzerindeki azametli profiliyle de bir Orta Çağ Ermeni sanatı başyapıtı.

610’da Pers İmparatoru II. Hüsrev (591-628) tarafından işgal edilen Kudüs’ten alınarak İran’a götürüldükten sonra, Van’a getirildiği rivayet edilen Kutsal Haç adına, Vaspurakan Kralı Gagik’in 915-928 arasında inşa ettirdiği yapının tasarımcısı olarak Gagik’in kendisi, uygulamayı yürüten mimar olarak ise Kesiş Manuel’in adları veriliyor.

Fotoğraf

Özgün halinde kilise, saray, hizmet odaları, teraslı bahçeler ve limandan oluşan kompleksin kuzeydoğusuna 1296-1336’da şapel, batısına 1760’larda kare planlı dokuz bölümlü jamadun (Ermeni dilinde kilise giriş holü), güneyine ise 18. yüzyılda bir çan kulesi eklendi.

Dışa piramidal bir külah şeklinde yansıyan yüksek kasnaklı merkezi kubbeli, dört yapraklı yonca biçimli haç planlı kilise, güçlü bir dikeylik duygusu yaratıyor. Düzgün kesme kızıl andezitten inşa edilen kilise, en çok İncil ve Tevrat’tan sahnelerin betimlendiği taş kabartmalarıyla ilgi çekiyor.


Fotoğraf

Dış cephedeki, dini konuların yanısıra gündelik yaşamı da yansıtan sahnelerde, 9. ve 10. yüzyıl Orta Asya ve Kafkasya bölgelerinin sanatından esinler görülüyor. Yapının batı cephesinde, Kral Gagik kilisenin maketini sunarken betimlenirken doğu cephede, muhtemelen Abbasi halife Muktedir (895-932), asma yapraklı bordürle çevrili bir çerçeve içinde, bağdaş kurarak oturmuş halde, bir elinde kadeh diğer elinde de üzüm salkımı tutarken gösterilmiş.Akdamar Kilisesi, 1895 yılına kadar bölgedeki Ermeni patriğinin merkezi olarak hizmet vermiştir.

Akdamar Adası Efsanesi için tıklayın.