İş Bankası bugünlerde (26 Ağustos 1924) kuruluşunun 92. yılını kutlamakta. Atatürk’ün emriyle kurulan Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olma özelliğini taşıyor. Reklamlar ve etkinliklerle kutlanan yıl dönümü vesilesiyle ben de Eminönü Yeni Cami arkasında kalan 2007 yılında kurulmuş Türkiye İş Bankası Müzesi'ne uğradım.
Müze binası oldukça görkemli. Yeni Cami’nin denize bakan kısmından geçit ile arka tarafına geçtiğinizde yapı ile karşılaşırsınız. Müze üç kattan oluşur. Giriş katında tarihi bankanın gişeleri ve bekleme salonu yer alır. Müze içerisinde tarihte kullanılmış ilginç kopyalama makinesi, para sayma makinesi, daktilo, hesap makinesi, bekçi kıyafetleri ve telefon gibi eserler sergilenir. Aslında Türkiye’nin ilk şubesinde tarihi resimler eşiliğinde koridolarında yürümek, tarihte yolculuk etmek gibidir. Bina ilk kurulduğunda İstanbul Postahanesi olarak kullanılmıştır. İlerleyen yıllarda postahane Sirkeci’de 1909 yılında yapımı biten Büyük Postahane’ye taşınmıştır.
Bodrum katı kasa odasıdır. Geçmiş dönemde kullanılan kasalar tarihi sayfalarında yolculuk yapmanızı sağlayacak objelerle sergileniyor. Günümüz kasalarından çok da farklı değildir. Bu katta yer alan ışıklı koridor fotoğraf çekmek için çok uygun.Üst kata çıkarken ise Atatürk’ün 1924’de yapıldığı tahmin edilen büstü yer alır. Atatürk döneminde yapılan ilk büst olduğu düşünülüyor. Atatürk kendisinin heykelleştirilmesine yani putlaştırılmasına karşı olduğu için sağken bunlara müsade etmemiştir. Merdivenlerden çıkıldığında Çallı ailesinin bankanın yöneticilerinin portresini yaptığı sergi alanı yer alır. Bu portleler, bankanın kurucularından Celal Bayar’dan son genel müdüre kadar Çallı ailesinin farklı fertleri tarafından çizilmiştir.
Kordidoru geçtikten sonra kumbara bölümü yer alır. Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin sanayileşmesinde kilit rol oynayan bu banka aynı zamanda ülkede tasarruf bilincini de başlatmıştır. Türkiye’de kumbara İş Bankası icadıdır. Yastık altı tasarrufları yavaş yavaş banka kasasına çekildi. Düşünün ki bankanın kurulduğu ilk dört aylık dönem içinde sadece 96 kişi tasarruf hesabı açtırmıştır. Günümüzde böyle bir durum direkt şubenin iflası demektedir. Müze içerisinde ilerledikçe eski hesap makinaları yer alır. Benim kullanmam mümkün değil. Çok karışık geldi. Bu örnekleri gördükten sonra 50’li ve 60’lı yıllarda pek çok sanayi kuruluşun kurucusu, ortağı ya da işletmecisi olan bankanın iştiraklerinden örnekler gösterilir. Şeker, cam, dokuma, pamuk, demir-çelik, madencilik, lâstik, otomobil, elektrik ampulü, yağ sanayii gibi çeşitli alanlarda başı yaptıkları video ve bazı eserlerle belirtilmiştir. Bu katta döneme ait bazı belgeler de var. Tabii çoğu Osmanlı alfabesi ile yazılmıştır. Çünkü banka 1924’de kuruldu fakat harf devimi 1928 yılında gerçekleşmiştir. Soyadı devrimi de gerçekleşmediği için Atatürk yerine Mustafa Kemal ismi kullanışmıştır.
Müzenin üst katında teknoloji ile alakalı bir bölüm de yer alır. Burada Türkiye İş Bankas’nın eski reklamları izleniyor. Bazılarını hatırlamak mümkün. Bazıları ise sadece tek kanallı dönemde 30 saniye gözüktüğü için hatırlayamıyoruz. Ama hepsi de çok ilginç.
1982 yılında ilk ATM ülkeye İş Bankası tarafından getirilmiştir. Banka buna paramatik demiştir ki dikkat ederseniz hala üzerlerinde bu ifade yer alır. 1987’ye kadar tek kullanımlık kartlar yer almıştır. Müze genel olarak İş Bankası'nın reklamı gibi olsa da öncü olduğunu inkar etmek tarihe haksızlık olur. Bankacılık tarihi hakkında çok sayıda obje ile bankacılığın gelimişini görmek keyif vericiydi.
Giriş: Ücretsiz
Rahberlik Hizmeti: Ücretsiz. Belli bir kişi sayısı toplandığında rehber size eşlik ediyor.
Fotoğraf çekimi: Serbest
Açılış-Kapanış: Müze Pazartesi günleri, Ramazan ve Kurban bayramlarının ilk günleri ile 1 Ocak günü hariç her gün 10:00-18:00 saatleri arası açıktır.Ulaşım: Eminönü’ne ulaşan her araç ile ulaşmak mümkündür. Yeni Cami’nin tam arkasında yer alır. Hatta banka olarak kullanıldığı dönemde müdürün odası cami manzaralıdır.
