Venedik Karnavalı Hakkında Tüm Merak Edilenler

Venedik Karnavalı (Carnevale di Venezia - Carnival of Venice), geçmişi 13. yüzyıla dayanan ve maskeleriyle dünya çapında ünlü olmuş kutlamalar bütünüdür. Karnaval boyunca insanlar rengarenk kostümlere bürünür, maskelerini takar ve zaten çok güzel bir şehir olan Venedik'in sokaklarında gezinerek muhteşem görüntüler oluştururlar.

Ocak-Şubat-Mart aylarındaki bir aralığa denk gelen karnaval dönemi, her daim turistlerle dolu olan Venedik'teki en kalabalık dönemlerden biridir, hatta en kalabalık olanıdır. Bu nedenle karnaval zamanı şehri ziyaret etmek istiyorsanız, başta konaklama olmak üzere tüm gezinizi erkenden planlamakta fayda var. Konaklama, ulaşım, gezilecek yerler ve Venedik hakkında merak ettiğiniz tüm bilgiler için VENEDİK GEZİ REHBERİ yazımı inceleyebilirsiniz.

VENEDİK KARNAVALI'NIN ORTAYA ÇIKIŞI

Venedik Karnavalı'nın nasıl başladığı ve geleneksel hal alarak günümüze kadar nasıl geldiği tam olarak bilinmese de en kuvvetli tahmin şöyledir:

1348 yılında şehri kasıp kavurarak Venedik nüfusunun yarısının ölümüne sebep olan veba salgını sırasında, hayatta kalan hastalıklı insanlar bu hallerini ve yaralarını gizlemek için uzun kıyafetler giyerek maskeler takmaya başlamışlar. Zamanla maskeler renklenip şekillenmiş ve halkla bütünleşen bir simge halini almış, öyle olunca bu renkli maskelere Venedik maskesi denilmeye başlanmış. Renkli ve gösterişli maskelerin yanında, bu hikayeye daha sadık kalmış uzun burunlu çirkin maskeler var ki onlara da veba maskesi deniyor. Tüm bu maskelerdeki ortak özellik ise aradan geçen yüzyıllara rağmen sembolize edilen hüznün ve donuk ifadenin hiç kaybolmamış olması.

Zengin ve fakirler arasındaki görüntü ve sınıf farklılıklarını kaldırıp insanların eşitliğini göstermek için böyle bir gelenek başlatıldığını söyleyenler de var.

VENEDİK KARNAVALI'NIN TARİHLERİ

Venedik Karnavalı'nın önce bir hafta olarak başlayıp, şehrin artan hareketliliğinden ekonomik olarak olumlu etkilenen çevre halkı tarafından zamanla süresinin başa doğru uzatıldığı söyleniyor, doğru olabilir. Bu yüzden şu anki karnaval takvimi yaklaşık üç hafta olarak gösteriliyor. Zorla uzatılmış olduğu için ilk haftayı geçelim, gidecekseniz son iki haftasından birini tercih edin. Bu süre cumartesi günü başlar ve bir sonraki salı günü sona erer (toplam 11 gün).

Az önce başa doğru uzatıldığını söyledim; çünkü karnavalın asıl günü, bitişi olan salı günüdür ve dini takvime göre değişen bu bitiş salısı her yıl kesindir (insanlar değiştiremez). 2015 yılında 7 Şubat tarihinde başlayıp (uzatılmış başlangıcı 31 Ocak) 17 Şubat'ta sona eren Venedik Karnavalı'nın, sonraki yıllar için resmi tarihleri şöyle:

30 Ocak - 9 Şubat 201618 Şubat - 28 Şubat 2017
3 Şubat - 13 Şubat 2018
23 Şubat - 5 Mart 2019
15 Şubat - 25 Şubat 2020

Karnaval takvimini ve etkinlik detaylarını sunan resmi web sitesi burada.

Peki böyle büyük bir karnaval neden Salı gibi hafta başı-ortası-sonu olmayan garip bir günde biter? : ) Bunu anlamak için Hristiyanlık hakkında bazı temel bilgilere ihtiyacımız var.

Şöyle ki Hristiyanlar Paskalya öncesi 40 gün, Büyük Perhiz adını verdikleri (Lent), hayvansal gıdaları (tereyağı, et, yumurta, balık gibi) yememek anlamına gelen bir oruç tutarlar. Bu oruç, her yıl Çarşamba gününde başlar ve Kül Çarşambası (Ash Wednesday) olarak geçer. Çünkü; Paskalya bayramı, Hz. İsa'nın yeniden dirildiği gün olarak kabul edilen Pazartesi gününde başladığı için (Easter Monday), 40 gün boyunca tutulan orucun ilk günü Çarşamba olmalıdır.

Büyük Perhiz'in başladığı Çarşamba gününden bir gün önceki Salı, oruç başlamadan önceki son gün olduğu için kutlanmalıdır; bu da bizim Venedik Karnavalı'nın son günü olan Salı günüdür işte : ) Tövbe Salısı (Shrove Tuesday) olarak geçer ve geleneksel olarak pankek yenildiği için Pankek Salısı (Pancake Tuesday) ismiyle de bilinir. Bu gün dünyanın pek çok yerinde, Mardi Gras karnavalı adı verilen kutlamalar yapılır. Paskalya tarihine bağlı olarak Tövbe Salısı, 2 Şubat ile 9 Mart arasındaki bir tarihe denk gelebilir. Mardi Gras ise Fransızca bir kelime ve Yağlı Salı anlamına geliyor, bol bol yemek yenen bir gün olmasını oldukça iyi özetleyen bir isim olmuş :)

VENEDİK KARNAVALI'NDA NE YAPILIR?

Benim gibi kostümlü giderseniz, turistlerin yoğun ilgisiyle karşılaşabilirsiniz : )

En basit anlamıyla yapmanız gereken, maskenizi takıp şehirde turlamak ve çevrenizi seyretmek : ) Ben 2009 yılında ilk gittiğimde tam olarak böyle yapmıştım ve diğer turistler gibi en beğendiğim kostümlerin fotoğrafını çekmiştim veya yanlarına gidip birlikte çekilmiştim. 2015 yılındaki ikinci gidişimde ise, ben neden o kostümlülerden biri olmayayım ki diye düşünerek çok önceden kıyafet diktirmeye başladım. Yalnızca maske ile dolaşmaktan kesinlikle farklı olduğunu söyleyebilirim; turistlerin ilgisi ve resim çekme istekleri her an devam etti ve sürekli durdurup resim çekmek/çekilmek isteyenler nedeniyle olduğum yerden saatlerce kıpırdayamadım bile. Ünlü olup sokakta gezmek nasıl bir şey diye hep merak ederdim, o duyguyu yaşamış oldum : )

Kostümümle Grand Canal civarında gezinirken

Karnaval boyunca San Marco Meydanı'nda etkinlikler, gösteriler, yarışmalar düzenleniyor. Şehre varır varmaz bir yerlerden karnaval programının olduğu broşür bulun, ben gittiğimde havaalanında her yerde vardı.

Her gün iki kez düzenlenen En İyi Maske Yarışması (La Maschera Piu Bella - Best Mask Contest) ilginç olan şovlardan biri, denk getirip izleyebilirsiniz. Meydanda kurulan sahnede ilginç kostümlü ve maskeli yarışmacılar yürüyerek kendilerini beğendirmeye çalışıyorlar.

Karnavalın çok önemli kabul edilen ve tüm insanların meydana doluşup izlediği olayları ise üç adet "uçuş"tan oluşuyor, gezi tarihinizi bunlardan birini kapsayacak şekilde planlayarak bu anlara tanıklık etmenizi tavsiye ediyorum.

Meleğin Uçuşu gösterisi, karnavalın en önemli anlarından biri

Meleğin Uçuşu (Il Volo dell'Angelo - Flight of an Angel): Şehrin en yüksek yapısı olan Çan Kulesi'nden meydandaki sahneye kadar gerilen halatla bir "meleğin" aşağıya "uçurulması" şeklinde gerçekleşen bu olay, karnavalın ilk pazar günü yapılıyor (etkinlik takvimini kontrol edin) ve her yıl 70 bin civarında insan tarafından izleniyor (Venedik'in yerleşik nüfusundan fazla insan). Aşağıya uçacak melek, bir önceki yılın en güzel kızlarından seçiliyormuş.

Bu geleneği başlatan ise, cengaver bir Türk akrobatmış. Çan Kulesi'nden Dükler Sarayı'na gerilen bir iple, hiçbir koruyucu malzeme olmadan yürümüş ve Venedik Dükü'ne kendini göstermiş. Bu yüzden önceleri gösterinin adı Türk'ün Uçuşu imiş.

Ben izledim, öyle muhteşem bir gösteri filan değil. Yalnızca o kalabalığın içinde olmak ve heyecanlarını paylaşmak için tecrübe edilebilir.  

Kartalın Uçuşu (Il Volo dell'Aquila - Flight of the Eagle): Meleğin uçuşuna çok benzeyen yeni başlamış bir gelenek. Karnavalın ikinci pazar günü yapılıyor (etkinlik takvimini kontrol edin).

Aslan Uçuşu (Svolo del Leon - The Lion Flight): Venedik'in simgesi olan aslan heykelinin, San Marco Meydanı'ndaki iki koruyucu aziz sütunundan birine ismini veren San Marco sütununun tepesinde olduğundan Venedik Gezi Rehberi yazımda bahsetmiştim. Karnavalın son ve asıl günü olan salı günü gerçekleşen bu gösteride, şehrin simgesi kabul edilen aslan figürünün yer aldığı bayrak, diğer gösterilerde olduğu gibi yine Çan Kulesi'nin tepesinden meydandaki kalabalığa doğru müzikli ve konfetili bir seremoni ile indiriliyor (uçuruluyor). İneceği yer olan Grand Theatre (Gran Teatro) sahnesinde ise onu Maria adı verilen melekler (kadınlar) karşılıyor. Bu gösteri sonrası karnaval kapanışı gerçekleşmiş oluyor.

Gündüz etkinliklerinden bahsettikten sonra akşam neler yapılacağına da bakalım. Akşamları birçok yerde partiler balolar oluyor ve onlara da yine maske ve kostümlerle girebiliyorsunuz. Giriş ücretleri yüksek olduğu için ben gitmedim ama ilgilenenler için hem yukarıda linkini paylaştığım web sitesinde hem de karnaval kitapçığında bu partiler hakkında bilgi veriliyor.

Diğer alternatif klasik müzik konserleri. Kiliselerde veya konser salonlarında yapılan konserlerden, özellikle Antonio Vivaldi'nin Four Seasons (Dört Mevsim)'ı dinlemeye değer bence. Vivaldi Venedikli olduğu için ve Four Seasons en çok sevilen klasik müzik eserlerinden biri olduğu için yolunuzun üstünde sıkça bu konserlere yönlendiren tabelalar görebilirsiniz.

Benim de katıldığım en güzel etkinlik ise Arsenale'de yapılan havai fişek gösterileri. Venedik Tersanesi olarak bilinen Arsenale'deki şovlar, karnavala dahil olan iki haftasonu 19.30 ve 21.30'da yapılıyor (güncel programı kontrol edin yine). Havai fişek, ışık ve ateşlerin müzikle uyumu bence şahaneydi, güzel koreografi çalışmışlar : ) 

Açıkhava film gösterisi ve havai fişek şovları bittikten sonra bizi bir dans gösterisinin olduğu salona yönlendirdiler ve en son bu salonda dj'li parti ile gece devam etti. O yüzden gezinizin içinde haftasonu varsa bir akşamında Arsenale tarafına uğramak şart.

Yönlendirmeler zayıf olduğu için (hatta hiç yok) etkinlik alanını bulmak zor olabilir, merkezden biraz uzakta kalıyor. Biz çok zorlandık ve bizim gibi kaybolan yüzlerce insan gördük, belki kolay yolu vardır bilemiyorum. Vaporetto ile giderseniz en yakın durak Baccini. Sonrasında Arsenale, fireworks, party gibi kelimelerle sorarak bulmaya çalışırsınız. Vardıktan sonra geri dönüş kolay, etkinlik süresince merkeze ulaşım sağlayan ek seferler koymaları süper olmuş.

VENEDİK KARNAVALI'NDA NE GİYİLİR?

En klasik alternatif olarak, yalnızca gözleri kapatan süslü maskelerden edinebilirsiniz.

Yukarıda bahsettim, şehrin her yerinde satılan maskelerden beğendiğinizi alıp takarak gezmeniz en kolay yöntem olacaktır. Fiyatları 2 Euro'dan başlayıp 25 Euro'ya kadar çıkabiliyor. En yaygın model olan bayanlar için tüylü maskeler ve erkekler için uzun burunlu veba maskelerini 5 - 10 Euro'ya alırsınız.
Benim gibi abartarak karnavalın bizzat bir parçası olmak isteyenler ise, kostüm diktirme veya nispeten daha basit bir yöntem olan kostüm kiralama işine girişebilirler. Venedik'te çok pahalı olacağı ve gittiğinizdeki kısıtlı vaktinizi kostümcü bulmakla harcamak istemeyeceğiniz için bu işleri Türkiye'deyken ayarlamanız daha iyi olur.

Maskeyi internetten sipariş vermek veya parti malzemeleri satan yerlerde bulmak mümkün. Mutlaka deneyerek almak isteyen İstanbullu arkadaşlar ise Sirkeci - Eminönü - Tahtakale civarında aradıklarını bulacaklar (Venedik maskesi diye bulamazsanız Gezi maskesi diye sorun :) ). Kostüm kiralamak için internetten Venedik kostümü, barok kostüm gibi kelimelerle aratabilirsiniz veya yine kostümcülere gidebilirsiniz; Taksim - Çukurcuma taraflarında çokça kostümcü bulunuyor.

Küçük kızın kostümü Barok modellere güzel bir örnek

Bayanlar için o kabarık etekli kostümlere Barok tarzı kostüm deniyor. Kostümünüzü tamamlayan uzun eldivenleri unutmayın, bence çok havalı duruyorlar. Erkekler ise böyle yazınca aradıklarını bulamayabilirler; bir de müzisyen kostümü diye aratın. İhtiyacınız olan; işlemeli uzun bir kaftan ile içindeki aynı işlemeli yelek, süslü fular ve beyaz/siyah eldivenler diye özetleyebilirim.

Yüz bölgesinde ise maskeye ek olarak; dönem peruğu veya kocaman abartılı bir şapka ile kostümü tamamlamak mümkün. Bence en önemlisi olabildiğince gösterişli bir şapka seçmek. Düz bir şapka alıp tüy, otriş, minyatür maske, bebek ve hatta fare gibi (veba hastalığına ithafen) aklınıza gelen türlü şeyleri yapıştırıp kendi şapkanızı kendiniz yapabilirsiniz. Bu aksesuarlar için adres yine Tahtakale. İstanbul dışındaki arkadaşlar için maalesef adres bilgisi veremiyorum : (

Büyük ve abartılı şapkalarla kostümünüzü daha dikkat çekici hale getirebilirsiniz.

En klasik olan tercihler bu şekilde. Kostümüm olsun ama farklı olsun derseniz; cadı, büyücü, kızılderili, robot adam, çizgi film karakteri gibi farklı bir tarz da deneyebilirsiniz. Kalabalık gidiyorsanız, yedi cüceler veya şirinler gibi bir grup konsepti seçebilirsiniz; birlikte gezdiğinizde eminim en popüler siz olacaksınız :)

Ben asilzade bir barok kadını olmak yerine, olabildiğince rüküş ve her tarafı aksesuarlarla dolu bir kostüm giymek istemiştim ve dikimi yaptırdığım terziyi (teşekkürler Hayri Bey :) ) bu şekilde yönlendirmiştim. Çok fazla ilgi çektiği için doğru bir tercih yapmışım ve resimlerde görüldüğü gibi gayet rüküş oldum bence :)

Kostümünüzle gondola binmeyi unutmayın!

Kostüm kiralamak elbette pek ucuz değil. Bayanlar için 200 - 500 TL ve erkekler için 150 - 300 TL aralığında fiyatlar çıkabilir. Hatta benim gibi özel olarak diktirmek isterseniz kesenin ağzını biraz daha açmak gerekebilir.

Tüm kıyafet seçiminde, havanın çok soğuk olacağını ve kostümünüzle saatlerce dışarıda olacağınızı aklınızda bulundurmalısınız. Ben içime termal içlik ve hatta ince mont giymiştim, etek kısmı ise zaten kabarık diye altta kot pantolon ve kar botu var : )

Şanslıysanız orada bulunduğunuz sürede yağmur yağmaz; ama hava her türlü soğuk ve muhtemelen 2-3 derece civarında olacaktır.

İyi eğlenceler! : )

*** Fatma Ölçücü'nün diğer yazılarına hayatveseyahat.com'dan da ulaşabilirsiniz.