Bakü, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başkentidir. Ülkenin Hazar Denizi’ne olan kıyısında bulunan şehir Kafkas bölgesinin en büyük şehridir. Bölge içinde önemli kültür ve ticaret merkezi sayılan Bakü, sanayi alanında da önemli bir merkezdir. Bulunduğu konum itibariyle de liman kenti olarak oldukça önemli bir merkezdir. Bakü Limanı Hazar Denizi’nde bulunan en önemli limandır.
Bakü’de kültürel aktiviteler oldukça önemlidir. Bu tarz etkinlikler için şehirde çok sayıda kütüphane, sinema, tiyatro, sergi salonu gibi mekanlar bulunmaktadır. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren şehir hızla gelişmeye başlamıştır. Gelişen ekonominin bir getirisi olarak inşa edilen yeni binalar, restoranlar, oluşan mahalle ve sokaklar şehrin genişlemesini de sağlamıştır. Oldukça hareketli bir gece hayatına da sahip olan Bakü gezginlerin gözde şehirlerinden bir tanesidir. Yaklaşık 4 milyona ulaşan şehir nüfusunun büyük çoğunluğunu yerli halk oluşturmaktadır. Azerbaycan nüfusunun üçte biri ise Bakü’de yaşamaktadır. Azerbaycan’ın sanayi merkezi olan Bakü’de çok sayıda büyük kurumun merkezleri bulunmaktadır. Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı, yılda iki milyon tonu bulan yük taşımacılığına ev sahipliği yapmaktadır.
Bakü, ticari faaliyetlerin yanı sıra son yıllarda kültürel faaliyetler için de sıklıkla tercih edilen bir mekan haline gelmiştir. 2012 yılında 57. Eurovision şarkı yarışmasının Bakü’de gerçekleştirilmesi şehrin dünyaya tanıtımı açısından oldukça etkili olmuştur. Dünyanın dört bir yanından misafir ağırlayan Bakü, ziyaret edenleri kendisine hayran bırakmayı başarmıştır. 2015 Avrupa Oyunları’na da ev sahipliği yapan Bakü, 2016 yılında Avrupa Grand Prix olarak bilinen Formula 1 müsabakalarına da ev sahipliği yapmıştır. Tüm bu kültürel faaliyetlerle ve ticaretteki konumu dolayısıyla şehri her yıl binlerce kişi ziyaret etmektedir.
Çok eski dönemlerden beri yerleşim yeri olarak tercih edilen Bakü’nün tarihi milattan önceki devirlere kadar uzanır. Merdekan, Binegedi, Emircani Zığ gölü etrafı gibi çeşitli bölgelerden çıkarılan arkeolojik kalıntıların M.Ö 1. yüxyılına ait oldukları tespit edilmiştir. 8. yüzyılda Şirvanşah Devleti’nin idaresi altında bulunan Bakü sık sık Hazarların da saldırısına uğramıştır. Şirvanşahların şehre en büyük katkıları geride bıraktıkları yapılar olmuştur. Ramana Kulesi, Nardaran Kulesi, Mardakan Kulesi gibi yapılar Şirvanşahlar döneminde inşa edilmiştir.
İlerleyen yüzyıllarda da pek çok devletin sahip olmak istediği Bakü 16. yüzyılda Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri’nin yönetiminde kalmıştır. Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasıyla Safevi yönetimine girmiş oldu.
Önemli ticaret yolları üstünde bulunması, Hazar Denizi’ne olan kıyısı, sahip olduğu doğal zenginlikleri sebebiyle pek çok devletin ilgisini çeken Bakü 16. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti tarafından ele geçirilmiştir. Fakat bu durum çok uzun sürmemiş ve Bakü 17. yüzyılın ilk yıllarında yeniden İran yönetimine katılmıştır. 18. yüzyıla gelindiğinde ise Rusya’nın ilgisini çeken Bakü, sık sık Rus işgaline maruz kalmıştır ve 19. yüzyılda Rusya’nın yönetimi altına girmiştir.
Bakü, Birinci Dünya Savaşı sırasında çeşitli karışıklıklarla karşılaşmıştır. Ekim Devrimi’nden sonra Rusya’nın zayıflamasının ardından Bolşevik bir komutanın kontrolünde bulunan Bakü Komününün yönetiminde kalmıştır.
Tüm bunların ardından Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulmuş ve Bakü başkent yapılmıştır. Fakat bu durum da çok uzun sürmemiştir. 1920’de Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Bakü, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur. Bakü bu dönemlerde oldukça büyük Rus etkisi altında kalmıştır. Yönetim, eğitim, şehir planlaması, inşa edilen yapılar gibi pek çok alanda Rus etkisi görülmektedir.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1991 yılında Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etmesiyle hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Sovyet döneminden kalan binalar yıkılmış yerine yenileri inşa edilmiştir. Şehrin genel görünümünde değişikliğe gidilerek yeni yaşam alanları oluşturulmuş, yeni kurulan mahallelerle şehir hızla genişlemeye başlamıştır. Bu değişim sürecini hiç bırakmayan Bakü şu anda sahip olduğu modern yapıları, çeşitli kültürel aktiviteleri, yepyeni çehresiyle ziyaretçilerini oldukça memnun eder.
Tarihi boyunca çeşitli devletlerin ve kültürlerin etkisi altında kalan şehrin ismi ise Farsçadan gelmektedir. Farsça Bâd-kube kelimesinden türetilen Bakü, rüzgarların şehri anlamına gelmektedir. Şehrin iklimi düşünüldüğünde oldukça anlamlı bir isme sahip Bakü. Şiddetli kışlara ve kar fırtınalarına, oldukça güçlü rüzgarlara sahip olan Bakü tam bir rüzgar şehridir.
Bakü ekonomisinin büyük bir kısmını petrol oluşturuyor. Şehirdeki petrol 8. yüzyıldan beri ekonomik değere sahip. Bu dönemlerde yüksek teknolojili olmasa da elle yapılan kuyulardan çıkartılan petrol şehrin önemli geçim kaynaklarından biriydi. 19. yüzyılda bu kaynaklar dolayısıyla sömürüyle tanışan Bakü, 20. yüzyılın başına gelindiğinde dünyanın en büyük petrol bölgelerinden biri olmuştu. İkinci Dünya Savaşı sırasında paylaşılamaz hale gelen Bakü petrol kuyuları dünyanın petrol ihtiyacının neredeyse yarısını karşılıyordu. Günümüzde 1768 kilometre uzunluğundaki Bakü-Tiflis-Ceylan boru hattıyla petrol ihracatına devam eden Bakü, Azerbaycan ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır.
Bakü, petrolün yanı sıra menkul kıymetler borsası ve liman ticaretiyle de ülke ekonomisini desteklemektedir. Son yıllarda gerçekleşen kültürel etkinliklere ev sahipliği yapması da şehrin turizm geliri açısından oldukça önemlidir.
Bakü mimarisi tam anlamıyla eskiyle yeninin bir araya gelişine örnek. Eski şehir (İçeri Şeher) merkezinde bulunan tarihi binalarla yeni inşa edilen ve şehrin modern yüzünü gösteren yeni nesil binalar iç içe geçmiş durumda. Şehrin en etkileyici ve gösterişli binaları 20. yüzyılın başında inşa edilen binalar olarak gösteriliyor. Pek çok kişi tarafından “Kafkasların Paris’i” olarak anılmasında bu büyüleyici mimari yapıların etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
2000 yılının kasım ayında yaşanan bir depremden sonra pek çok yapıda hasar meydana gelmiştir. Bunun ardından Bakü’nün eski şehir merkezi 2003 yılında UNESCO tarafından “Tehlikede Olan Dünya Mirası” listesine alınmıştır. Üniversiteleri, müzeleri, tiyatroları, kültürel etkinlikler için inşa edilmiş yapıları, eşsiz tarihi binalarıyla Bakü seyahatiniz oldukça keyifli geçecektir.
Tanıtım Videosu:
