Çoğumuz çölleri yalnızca kum kaplı ve çok sıcak yerler olarak bilsek de aslında gerçek bundan farklı. Çünkü aslında "çöl" yıllık 40 santimetreden az yağış alan yerlere verilen isimdir. Bu noktadan hareketle de Antarktika ve Arktika bölgeleri de az yağış aldıkları için karşımıza kutup çölleri olarak çıkıyor. Bilinene göre dünyanın yaklaşık üçte biri çöllerle kaplı fakat her yıl iklim değişikliğinden dolayı oldukça büyük alanlar çöle dönüşüyor.
Gezi yazılarıyla ünlü Wilfred Thesiger’in “Arabian Sands” adlı kitabında şöyle söylemiştir: “Çölde, medeniyette bulunamayacak bir özgürlüğe sahip oldum, mülklerle kısıtlanmamış bir hayata. Çünkü burada gereklilik olmayan her şey sorumluluktu.” Eğer bir şeylerden uzaklaşmak istiyorsanız aşağıda listelediğimiz yerler tam size göre. Gelin hep birlikte Dünyanın en güzel ve ekstrem çöllerine bir göz atalım.
1- Antarktika Çölü
Dünyanın en büyük soğuk çölü olan Antarktika, Güney Yarımküre’nin en güneyinde bulunan kıtadır. İçinde ülke olmayan kıta aynı zamanda dünyanın en kurak yeridir. Bugüne dek en yüksek sıcaklığın 17,5 derece olarak ölçüldüğü kıtada bulunan çöl dünyanın en soğuk kutup çölü olarak karşımıza çıkıyor.
2- Sahra Çölü, Afrika
Dünyanın en büyük sıcak çölü olan Sahra Çölü, ismini Arapça'da “sahara” kelimesinden almıştır. Çölün yüzölçümünün büyüklüğü ABD’yi kapsayacak kadar büyüktür. Görüntülerine Çölde Çay/ Sheltering Sky filminde de rastlayabileceğimiz bu çölde 10 yıl boyunca hiçbir yağmur damlasının düşmediği bölgeler vardır.
3- Kalahari Çölü, Afrika
Afrika’nın güneyinde bulunan Kalahari Çölü’nün yalnızca bir kısmı tüm mevsimlerde çöl özelliği göstermektedir. Bölgenin toprağı kızıl renkli ve yumuşak kumludur. Çölün vadileri tropik bölge hayvanları açısından çok zengindir ve fil ve antilop gibi hayvanlar bu vadilerde serbestçe dolaşırlar. Bölgenin güneybatısında Kalahari Gemsboh Milli Parkı bulunmaktadır. Bu park nesli tükenmekte olan hayvanların bakımı için özel olarak kurulmuştur.
4- Makgadikgadi Pans, Botswana
Bir zamanlar İsviçre büyüklüğünde bir göl olan Makgadikgadi, artık gezegenimizin başlangıcından kalan bir kalıntı. Şimdilerde dünyanın en geniş tuzlası olan Makgadikgadi, Kalahari Çölü ile çevrili ve baobab ağaçları gibi sıra dışı canlılara sahip. Vahşi yaşamın sürekli olması için çok kuru olan alan, zebraların göç rotası üzerinde yer alarak sene içinde kısmen de olsa vahşi hayata ev sahipliği yapıyor.
5- Gobi Çölü, Moğolistan
Orta Asya’da Moğolistan’da yer alan Gobi Çölü devasa büyüklükte ve ekstrem koşullara sahip. Çölün etrafı kayalık sıradağlarla çevrilmiştir. Çölde kışları soğuk, yazları ise sıcaktır. Neredeyse dümdüz olan yüzeyi inanılmaz sıcaklıklara, sert rüzgârlara tanık oluyor ve eylülde başlayan dondurucu kışların da yaşandığı bir yer Gobi. Sıcaklık olarak bakacak olursak bu çölde sıcaklıkların -40 ve 45 derece aralığında değişim gösterdiğini söylememiz mümkündür. Çölde bitki örtüsü yalnızca dikenli çalılar ve küçük otlar içerir. Günümüze gelene dek en iyi şekilde korunmuş dinozor fosilleri de bu çölde bulunur. Kumun yanı sıra bazı yerleri de çakıllarla kaplıdır. Burada planlayacağınız bir tatille göçebe yaşayan kabileler gibi tecrübelere sahip olabilirsiniz.
6- Taklamakan Çölü, Çin Halk Cumhuriyeti
Taklamakan Çölü, Çin’in en büyük kum çölüdür. 324 bin kilometrekare büyüklüğündedir. Çölün kuraklığı yüksek dağların yağmur gölgesinde bulunmasından ileri gelmektedir. Ayrıca çölün karasal ikli kuşağında bulunuşu da hava akımlarının çöle ulaşmadan nemliliğini kaybetmesine neden olmaktadır.
7- Tar Çölü, Hindistan
Hindistan’ın Tar Çölü Racastan, Haryana, Pencap ve Gucerat’tan bölgeleri içinde barındırıyor ve bu sayede listedeki kültürel açıdan en zengin çöl olmayı başarıyor. Hatta o kadar zengin ki, çölün kum tepeleri arasında bir Racastan festivali bile düzenleniyor. Diğer çöllere göre nispeten lüks tatil yerlerine ulaşabileceğiniz Tar, Hindistan’ın dokusunu çok iyi yansıtıyor.
8- Atacama Çölü, Şili
Yaklaşık bin kilometre uzunluğundaki Atacama çölü oldukça gizemli. Çölün bir kısmı 400 seneden fazla süredir yağmur yüzü görmemiş, ancak çölün bir diğer kısmı asla erimeyen karlarla kaplı. Bu çöl dünyanın en kuru yeri, fakat yine de Calama isminde, bakır madenciliği ile uğraşan ve gelişmekte olan bir kasabaya sahip!
9- Patagonya Çölü, Arjantin
Patagonya Bozkırı olarak da anılan çöl, Arjantin’in en büyük çölüdür. Çölün ufak bir kısmı da Şili topraklarında yer almaktadır. 673 bin kilometrekarelik bir alanda yer alır.
10- Canyon Point, Utah, ABD
Four Corners (Dört Köşe) olarak da bilinen; Colorado, Utah, Arizona ve New Mexico eyaletlerini kapsayan bölgenin her noktası nefes kesici. Monument Vadisi, Colorado Nehri, Bryce, Zion ve Arches Milli Parkları… Hepsi birbirine oldukça yakın. Dinozor fosillerinin, mantar şeklinde peribacalarının ve kan portakalı tanıktepelerin memleketi olan bölgeyi ziyaret etmek kesinlikle uzun seyahate değer.
11- Sedona, Arizona, ABD
Sedona’nın görüntüleri göze oldukça tanıdık geliyor. Hollywood’ta çöl sahneleri genelde Nevada, Kaliforniya veya Texas gibi eyaletler ile birlikte anılır, böyle olunca da Arizona’nın Sedona’sı gibi yerler biraz gölgede kalır. Belki de böylesi daha iyidir, çünkü Sedona’nın el değmemiş güzelliği sanatçılar, maceracılar ve manevi gezginler için çok büyük anlam ifade ediyor.
12- Joshua Tree, Kaliforniya, ABD
Güney Kaliforniya’da, genelde güzel kumsalların ve bronzlaşmaya çalışan ünlülerin görüldüğü yerlerde Joshua Tree adeta uzaydan gelmiş gibi duruyor, haliyle burayı kaçırmak da olanaksız oluyor. Colorado’nun Mojave ile kesiştiği yerde, kaya formasyonlarının Dr. Seuss kitaplarından fırlamış ağaçlarla buluştuğu yerde fazla lüks bir tatil beklememelisiniz, ancak yine de 40 dakikalık harika manzaralara sahip rotasını tamamlamak güzel bir anı olacaktır.
13- Sonora Çölü, ABD
ABD’nin Arizona ve Kaliforniya eyaletlerinin bir kısmında bulunan çöldür. 311 bin kilometrekarelik bir alanı kapsamaktadır.
14- Red Centre Çölü, Avustralya
Çöldeki parıldayan kumtaşından monolitin adı Uluru ve bu taş çevresindeki zengin hayvan topluluğu ve vahşi yaşamın evi olan çöle de ismini vermiş. Bölgede köpek boyutunda valabiler, tavşanlar ve kertenkeleler bulunuyor. Ayrıca bu çöl Uluru’nun Aborjin sahiplerine de ev olma özelliği taşıyor. Gece pırıl pırıl yıldızların altında bu insanların harika hikayelerini dinleyebilirsiniz.
15- Büyük Victoria Çölü, Avusturalya
Güney ve Batı Avustralya’da bulunan çöl, Avustralya’nın en büyük çölüdür. Oldukça seyrek bir nüfusa sahiptir.
16- Rub’ al Khali, Birleşik Arap Emirlikleri
Rub ‘al Khali, başkent Abu Dhabi’nin sadece 1 buçuk saat güneyinde kalıyor. Ancak aşırı gelişmiş başkentin aksine çöl sanki yüzyıl geride kalmış gibi. Turuncu kumları, fantastik oluşumları ve göçmen Bedevileri bu çölün sahip olduğu her şey sayılır. Anantara’nın “Qasr Al Sarab”ında konaklayıp çöle araba, bisiklet ya da deve ile gezintiye çıkabilirsiniz.
17 – Dubai Çölü Doğa Koruma Alanı
Yakınlardaki Rub ‘al Khali’nin aksine Dubai Çölü ceylanlara, tilkilere, yaban kedilerine, yaban tavşanlarına, bazı ağaçlara ve çalılara, hatta ve hatta bazı şifalı otlara ev sahipliği yapıyor. Bu kadar çok sebep olunca bölgenin ülkenin ilk doğa koruma alanı olması da oldukça mantıklı bir hal alıyor.
18- Rubülhali Çölü, Suudi Arabistan
Suudi Arabistan’ın güneyinde, Yemen’in doğusunda bulunur. Rubülhali Çölü, 693 bin kilometrekare büyüklüğündedir. Sıcak çöller arasında bulunan bölgenin sıcaklığı 36 derece ve 41 derece arasında değişim göstermektedir.
19- Arabistan Çölü, Arap Yarımadası
Batı Asya’da bulunan çöl, Arap Yarımadası’nın çoğunu kaplayan bir alana sahip olup 300 bin kilometrekare büyüklüğündedir.
